64231 skanuj0201 (2)

418 NAl KAO ODPOWIEDZIĄ! SOM J MOKAI SI

musi być poddany dokładniejszej analizie ujawniającej dalsze składniki zawartej w nim treści.

Z tego. eo /ostało powiedziane przy wstępnej charakterystyce pojęcia skutków ubocznych, nakreślonej w ramach rozważań na temat celu sprawcy czynu (por s. 165) wyprowadzić można dwa wstępne wnioski:

1    Za czynniki zewnętrzne uważać należy takie czynniki, które nic '.i objęte wewnętrzną zasadą porządkującą daną czynność. Innymi słowy nic mieszczą się w elementach składowych tej specyficznej celowości, od kto rej zależy właściwa danej czynności rzeczywistość. Znajdują się więc poza nią. są w stosunku do niej zewnętrzne.

2    Mimo to pozostają w takim związku z danym aktem osoby działające), że gdyby nic było tego aktu. określone czynniki nie działałyby, a w konsekwencji nie zaistniałby również pewien skutek zależny od tych czynników zwany z tego tytułu właśnie ..skutkiem ubocznym".

W św ietle sformułowanych wniosków widać wyraźnie, że punkt ciężkości dalszej analizy skutku ubocznego przesuwa się w stronę wspomnianego zw iązku pomiędzy zewnętrznymi czynnikami danego aktu a samym aktem

Biorąc pod uwagę dostępny w tej dziedzinie materiał faktyczny, na który składają się różne możliw e układy czynników zewnętrznych, dadzą się usta lić następujące typy związku skutku ubocznego z określoną czynnością

l^l związek oparty na zasadzie zbieżności działania dwu (lub więccil przyczyn.

Przykład:

a)    X spieszy na pomoc Y zagrożonemu przez Z (może tym Z być c/l" w iek. zwierzę czy siła materialna), ale sam pada ofiarą napastnika. Skul kiem ubocznym jest w tej sytuacji śmierć X.

b)    X (żołnierze) oslr/cliwując miasto lub inny punkt oporu M nis/i /,\ je. a równocześnie zabijają znajdujące się tam osoby cywilne. Śmierć om*t* cywilnych w takiej sytuacji stanowi skutek uboczny działania X.

2° związek oparty na zasadzie następstwa działania dwu (lub więc* i» przyczyn, przy czym następstwo może być: bezpośrednie lub pośredni*

Przykład na następstwo bezpośrednie: X wysadza M (mina. fort itp ■ i przy wykonywaniu tego zadania ginie. Śmierć X jest więc skutkiem ub*s • nym.

Przykłady na następstwo pośrednie:

a)    X kopie 1) (głęboki dół czy rów^r), do którego wpada V i łamie M*bi-nogę. Skutkiem ubocznym jest tu złamanie nogi przez Y.

b)    X daje jałmużnę Y. za którą ten upija się. Skutkiem ubocznym i -i stan upicia się Y.

c) X stroi się nieprzyzwoicie i wywołuje zgorszenie u Y. Stan /gorsze nia u Y jest skutkiem ubocznym.

3° Obok tego występują jednak jeszcze specyficzne układy, które charakteryzują się równoczesnym wynikaniem dwu skutków /. tego samego działania.

Przykłady:

a)    X zjada potrawę P, zaspokaja głód. powoduje równocześnie podia/ nicnie wątroby. Podrażnienie wątroby zostało spowodowane przez przy ję cie posiłku, ale nie pozostaje względem tej czynności w tym samym stosunku. co regeneracja organizmu Dlatego prowizorycznie zostało zaliczone do kategorii skutków ubocznych.

b)    X przeznacza chorej C lekarstwo I., które przeciwdziałając chorobie równocześnie usuwa u niej ciążę (względnie sama C zażywa lekarstwo dzi.i łające w ten sam sposób). Podobnie jak poprzednio w sytuacji równoc/c sności dwu skutków jeden z nich (usunięcie ciąży) ma się mimo wszystko inaczej do aktu zażywania lekarstwa L. aniżeli poprawa zdrowia. Na tc| podstawie traktuje się go chwilowo jako skutek uboczny.

Przytoczone przykłady wymagają jednak dokładniejszej analizy. Musi my przede wszystkim zwrócić uwagę na to, jak we wszystkich tych przy padkach przedstawia się sprawa przyczynowej zależności wyszczcgólmo nych skutków do odnośnych podmiotów. W grę wchodzi zarówno s> tnacf.i współdziałania innej przyczyny (zbieżne lub następcze i to bądź bezpo średnio bądź pośrednio), jak też równoczesność dwu skutków jednego i ii-go samego działania.

Biorąc to stwierdzenie za punkt wyjścia, możemy w dalszym ciągu una lizy przyjąć jako zasadę: we wszystkich przypadkach, w których zachodzi współdziałanie innej przyczyny w spowodowaniu skutku ubocznego, iii. ma bezpośredniego związku przyczynowego między zaistniałym skutkiem ubocznym a działaniem właściwego podmiotu. W rzeczywistości podmiot ten stwarza tylko bliższą lub dalszą okazję, która umożliwia spowodowa nie owego skutku przez inną przyczynę działającą mocą własnej sprawczo sci. Uboczność tego skutku jest tu zupełnie oczywista.

Inaczej przedstawia się sprawa w tych przypadkach, w których jedna czynność powoduje równocześnie dw a skutki. Trudno przeczyć, że między działaniem odnośnego podmiotu a zaistniałymi skutkami zachodzi zupel nie wyraźny związek przyczynow y. Z omówionych przykładów widać bo wiem, że w każdym wypadku z określonej czynności (spożycie pokannn. zażycie lekarstwa) obydwa skutki (zaspokojenie głodu uszkodzenie orgn nu. działanie lecznicze usunięcie ciąży) wynikają na równi, jednakowo