64810 skanuj0036

biografii jako moment politycznej inicjacji. Trafił na kilka miesięcy do więzienia.

Zdaniem Agnieszki Holland, twórców kina moralnego niepokoju połączyła wspólnota traumatycznych wydarzeń Marca ’68, inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację i Grudnia ’70, które odsłoniły im prawdziwe oblicze systemu.

Nic więc dziwnego, że akcja znaczącej części filmów z tego nurtu rozgrywa się w środowiskach akademickich, wśród ludzi młodych - studentów bądź asystentów. Najbardziej wyraziści bohaterowie to najczęściej ludzie z wyższym wykształceniem lub do niego aspirujący. Dlatego jedną z etykietek, która przylgnęła do tego nurtu, jest „Kino inteligenckie”. Nieco starsi bohaterowie często mają w biografiach epizody marcowe.

Biografia inteligencji

„Kultura studencka to istotna, choć pomijana, część biografii polskiej inteligencji XX wieku”. To zdanie padło w trakcie ubiegłorocznej konferencji o Jacku Kaczmarskim. Zestawiając dokonania poetów Nowej Fali z tym niezdefiniowanym do końca określeniem, nie miałem zamiaru obniżyć rangi ich artystycznych dokonań. Chciałem jedynie przypomnieć o korzeniach, rodowodzie i powinowactwach artystycznych - a nie tylko politycznych, jak czyni się to zazwyczaj — Pokolenia ’68. Kultura niezależna lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku zaistniała i funkcjonowała w tym kształcie najpełniej właśnie w tym obiegu. To, co określany terminem Nowa Fala, w poezji było - tylko i aż - elementem wielobarwnej kultury studenckiej. Dochodziła ona do głosu niejednokrotnie na estradach piosenki, w spektaklach teatralnych, na festiwalach artystycznych, na łamach studenckich czasopism, w „kinie moralnego niepokoju”, a później także w opozycyjnych salonach kulturalnych. Cechą tego środowiska była interdyscyplinarność i to ona dała mu siłę. Takich też badań, takiego interdyscyplinarnego, całościowego oglądu wymaga dziś zjawisko nazywane Nową Falą.

To kultura studencka stanowiła właściwą Nową Falę w pejzażu kultury oficjalnej, we wszystkich jej przejawach, odmianach, gatunkach. Poezja Pokolenia ’68, reprezentująca Słowo, które w tamtym czasie stanowiło wartość nadrzędną, dostarczyła artystom z innych dziedzin intelektualnej refleksji, nadała kierunek poszukiwaniom. Myślenie literaturą zdaje się obecne w całej kulturze alternatywnej lat siedemdziesiątych. Najważniejsze jednak, że była jednym z wielu sposobów wyrażania tożsamości pokolenia, które identyfikowało się z przeżyciem Marca ’68. Wspólnota, która wówczas powstała, znacznie przekroczyła granice gatunkowe sztuki, a jak się okazało, następne roczniki przyjęły tamte ideały za swoje. Taka sytuacja trwała prawie do nadejścia młodszych o przeszło dekadę przedstawicieli „pokolenia stanu wojennego”. Głównym jednak wyróżnikiem tej generacji jest to, że w sensie wspólnoty tożsamościowej, autoidenty-fikacji wobec spójnego systemu wartości - ono nie istnieje. Podobnie jak potencjalne, bo w rzeczywistości nieokreślające się wspólnotowo, pokolenia następne. Dlatego tak ważna jest pamięć o ideałach i rozumieniu wartości kultury ostatniej, jak dotychczas, świadomej swego istnienia generacji młodej inteligencji w Polsce.