67051 kem30

Eljudnir 60

Ymira ród olbrzymów (zob. Hrimthursy; (Ótunowie) odznaczał się okrucieństwem. Najprawdopodobniej źródła Eliwagaru lokalizowano na północy.

ELJUDNIR (Eljudnir - „Wilgotna Mżawka”), ponury, otoczony wysokimi murarni pałac —> Hel¹ w krainie zmarłych. Wejście do niego zamykała krata, za nią władczyni, obsługiwana przez parę ospałych służących, olbrzyma Ganglatiego (Ganglati- „Śpioch”) i olbrzymkę Ganglot (Gangląt - „Śpioszka”), jadała przy stole zwanym Hung (Hungr - „Głód”) posługując się nożem Suit (Sultr- „Łaknienie”), sypiała zaś na łożu zwanym Kor (Kqr - „Boleść”), okrytym zasłonami o nazwie Blikande bąl („Błyszczące Zło”).

ELLI (EM - „Starość”), wiekowa olbrzym-ka personifikująca starość, mieszkanka —> Utgardu, którą —> Utgardaloki wyznaczył do zapasów z —> Thorem. Bóg nie wiedział, kim w istocie jest jego przeciwniczka, więc kiedy staruszka zmusiła go w walce do klęknięcia, poczuł się zhańbiony. Nastrój poprawił mu się dopiero wtedy, gdy

Utgardaloki wyjaśnił całą mistyfikację do. dając, że siła boga przeraziła obserwujące w i dow i $ ko o 1 brzy my.

EMBLA: zob. Ask i Embla.

ERIK (Eińkr - „Jedynie Mocny”), dawny władca Sweowów (Swejów, Szwedów) ubóstwiony decyzją samych bogów, które to wydarzenie opisał Rimbert w Żywocie* świętego Ansgara. Biograf „apostoła Szwedów' przytoczył wystąpienie jakiegoś człowieka na thingu w Birce w 852 r., przekazującego zgromadzonym swoiste „przesłanie” bogów niezadowolonych z szerzenia się obcej reli-gii (chrześcijaństwa) i jednocześnie zgodnie wyrażających chęć przyjęcia do swego grona niegdysiejszego króla Erika.

Bóg Erik, może deifikowany Erik, syn —> Agniego i brat Alrika (zob. Erik i Alrik). jest bardzo słabo znany, choć wiadomo, że wzniesiono dla niego osobną świątynie i składano mu ofiary. Z jego imieniem badacze łączą zwyczaj kultowego podróżowania konungów swejskich (szwedzkich) po kraju, co określano słowem eńksgata („droga jedynowładcy”?); wozy służące temu rytuałowi

Wikinger und Nor manen, Karl Theodor Strasser, Hamburg 1928. Zc zbiorów Biblioteki PTPN w Poznaniu-

Repr. L. Berowski/Agencja Archiwum

Ceremonialny wóz z Osebergu (Norwegia)

znaleziono w kilku globach, rn.in. w słynnej mogile „królowej” w Osebergu. Podróż taką, zdegradowany odpowiednik podróży bóstw (zob. Njórd), podejmował władca inironizowany na świętym kamieniu w Marę (dziś północny Trondelag w Norwegii).

Kultowe podróże władców po kraju znane były Hetytom, a koronacja na głazie odpowiada wyborowi króla w Irlandii: kandydat siadał na przesławnym kamieniu Lia Fail (,.Świetlisty Kamień” lub „Kamień Losu”), który gromkim okrzykiem pozdrawiał wybrańca uświęcając jego intronizację.

ERIK I AlRIK (Eirikr- „Jedynie Mocny”, Alrikr- „Wszechmocny”), wedle Sagi o Yng-lingac/i potężni i wojowniczy synowie —»Agniego, którzy po tragicznej śmierci ojca wspólnie objęli władzę w Szwecji (hipotetycznie w pierwszej połowie V w.). Obaj byli znakomitymi jeźdźcami i rywalizowali w sztuce ujeżdżania koni oraz jakości tabunów. Kiedyś na swoich najlepszych wierzchowcach odbili od towarzyszącej im świty i zaginęli. Po jakimś czasie odnaleziono ich martwych i ustalono, że bracia wzajemnie uśmiercili się uzdami końskimi. Sakso Gramatyk w V księdze Czynów Duńczyków opowiadał o sprowokowanym przez Gestiblinda (por. jedno z imion —> Odina - Gestumblindi - „Ślepy Gość”) pojedynku Alrika z Erikiem utrzymując, że pierwszy z nich zginął, drugi zaś został ciężko ranny. Zwycięzca objął władzę nad Szwecją i licznymi innymi krainami, a jego imię „przeszło na następców”.

Konflikt między braćmi zakończony bra-tobójstwem (por. Alf i Yngwi) przypomina dzieję rzymskich bliźniaków, Romulusa i Remusa. Być może tradycja o Eriku i Al-riku należy do biografii ubóstwionego w połowie IX w. dawnego króla —> Erika.

Imiona bohaterów występują też w formie Eirek (Eirekr) i A Irek (Alrekr).

Erp (Erpr), O syn    At lego² i —> Gudrun.

Zob. Erp i Eitil.

© Wielki wojownik, syn -> Jona kra i Gudrun, a wedle starocddak znej Pieśni o Hamdirze nieprawy syn Jonakra, ukochany przez matkę (kimkolw iek ona była), czarnowłosy brat —> I Iamdira i Sórlego, wraz z którymi ruszył przeciw królowi Gotów- -»Jór-munrekkowi, by pomścić (zob. zemsta) śmierć przyrodniej siostry, -» Swanhild. W drodze bracia posprzeczali się i Erp zginął pod mieczami Hamdira i Sórlego. W ten sposób mściciele „zmniejszyli sw^rą siłę o jedną trzecią” i przyszło im żałować bratobójstwa, gdy sami umierali kamienowani przez wojów Jórmunrekka.

ERP I ElTIL {Erpr i EitilD, bracia, młodziutcy synowie -» At lego² i —» Gudrun, którzy stali się ofiarami pierwszej części matczynej —> zemsty na mężu po zamordowaniu przez niego —» Gunnara i —» Hógnie-go². Gudrun poderżnęła chłopcom gardła, z czaszek wykonała naczynia do picia (zob. Wólund), serca upiekła na rożnie i podała je At leniu wraz piwem lub miodem, do którego domieszała synowską krew.

W południowogermańskiej Pieśni o Nibe-lungach Erpowi i Eitilowi odpowiada młodziutki książę huński Ortliep (wariant spolszczony: Ortlib), jedyny syn Etzela (At lego) i Kriemhilt (Gudrun). Jego śmierci nie towarzyszą już drastyczne okoliczności właściwe wersji północnej. Zginął ścięty nie ręką matki, ale Hagena (Hógniego), ojcowski zaś kanibalizm został w ogóle wykluczony. Zdaje się wszakże, iż ślad dawnej tradycji przetrwał w zaskakującym komentarzu („cóż niewiasta w zemście straszniejszego by czyniła?”) do niewinnego rozkazu Kriemhilt, by syna przyprowadzono do stołu oraz w mimochodem poczynionej uwadze autora: „na królowej łono głowa [chłopcaJ się stoczyła”. Ta radykalna zmiana uzasadniona jest zastąpieniem starych reguł —> zemsty rodowej nowymi regułami zemsty wasalnej. Zob. Gudrun.

Historycznymi pierwowzorami Erpa i Ei-tila byli prawdopodobnie dwaj spośród 150 ponoć synów króla Hunów Attyli (Atlego), najstarszy El lak i najmłodszy Ernak. Ich rzeczywiste losy różniły się zdecydowanie od północnogermańskiej tradycji epickiej: według Jordanesa pierwszy zginął w kładącej kres huńskiemu państwu wielkiej