67161 P1170450

\

180

Wada w Florek

Takie zmiany mogą być spowodowane przez uruchomienie nowych mas zwietrzeliny czy, jak w przypadku obszaru Pomorza, materiału glacjalnego, glacifluwialnego czy stokowego, który uprzednio nie był poddany procesowi intensywnej przeróbki w środowisku fluwialnym (por. W. Florek 1984. s. 44; w druku; E. Florek. W. Florek 1986). Na taki charakter stwierdzonych przemian wskazują rezultaty uzyskane wcześniej przez E. Mycielską-Dowgiałło (1978, s. 127—132). Badania składu minerałów ciężkich będą kontynuowane i zostanie podjęta próba określenia zależności pomiędzy wiekiem badanych paleokoryt, składem minerałów ciężkich i innymi czynnikami, które mogły wpłynąć na kompozycję mineralną osadów. Takim czynnikiem wydaje się być gospodarcza działalność człowieka.

Aktywność gospodarcza może odzwierciedlać się zmianą tempa akumulacji osadów oraz zmianą ich litologii. Jest to zjawisko znane i powszechnie brane pod uwagę na przykład przy wykonywaniu analiz palinologicznych profili pochodzących z wierceń wykonanych w dnach jezior, torfowiskach itp. Podobnej analizie poddać można wypełnienia małych zagłębień bezodpływowych, które powszechnie występują na obszarach nizinnych, szczególnie na terenie ostatniego zlodowacenia. Badania składu chemicznego osadów takich zagłębień oraz zmian tempa akumulacji prowadzi R. K. Borówka, jędifak przed opublikowaniem rezultatów tych badań autor niniejszej publikacji nie czuje się upoważniony do referowania uzyskanych przez niego rezultatów. •

Podsumowanie. Przytoczone rezultaty badań wyraźnie wskazują na postępujący na przełomie okresów subborealnegó i subatlantyckiego wzrost roli człowieka w przemianach środowiska geograficznego północnego skłonu Pomorza. Szczególną rolę odgrywa tu dokumentacja palinologiczna.

Stwierdzono także, iż aczkolwiek sieć rzeczna badanego obszaru była pod koniec okresu subborealnego ukształtowana, to jednak w okresie kultury łużyckiej miały miejsce istotne zmiany w natężeniu procesów fluwialnych. Wzrost aktywności fluwialnej był jednak, jak się wydaje, rezultatem szerszych zmian klimatycznych. Niemniej i w osadach fluwialnych wzrost aktywności gospodarczej człowieka został odnotowany w postaci zmiany składu minerałów ciężkich frakcji drobnopiasz-czystej.

Ustalono też, że częste zmiany położenia koryt większych rzek obszaru (Wieprzy, Słupi, Lupawy) nie sprzyjały gospodarczej penetracji den dolinnych.

181

Rozwój sieci rzecznej Przymorza a działalność człowieka

Postulaty badawcze. Rola czynnika antropogenicznego w przemianach środowiska geograficznego powinna być badana przez:

— określenie stopnia nasilenia procesów stokowych w kolejnych okresach (przez zbadanie miąższości utworów stokowych, przez badanie miąższości akumulacji w zbiornikach wodnych i małych zagłębieniach bezodpływowych i na drodze określenia przemian składu chemicznego iminerałów wtórnych (por. badania R. K. Borówki w ramach MR 1/25 • latach 1980- 1985), a także przez każdorazowe określenie składu ilościowego i jakościowego minerałów ciężkich we frakcji drobnopiasz-czystej;

- określenie charakteru przemian szaty roślinnej danego obszaru, ze szczególnym zwróceniem uwagi na zasięg stwierdzonych zmian. Z punktu widzenia oddziaływania człowieka na środowisko fluwialne jest istotne, czy działalność ta odbywała się na taką skalę i w takiej odległości od cieku, że mogła w istotny sposób zmienić bilans i natężenie i procesów fluwialnych;

- szczegółową i możliwie jednolitą pod względem metodycznym analizę przestrzennego rozmieszczenia form, osadów, znalezisk. Położe-| nie użytkowanych gospodarczo obszarów, ich ekspozycja, mogą w istotny sposób odzwierciedlać potrzeby danych społeczeństw na tle sekular-nycfa zmian warunków środowiskowych.

I Takie prowadzenie interdyscyplinarnych badań nad antropogenicznie uwarunkowanymi przemianami środowiska geograficznego pozwoli na uzyskiwanie wyników interesujących archeologów, geomorfologów czy paleogeografów.

LITERATURA

Alexandro wicz S. W., Florek W.,Zaborowska K-. Zachowicz J.

* druku The Iow Cerance of River Stapia. Qua tematy Studies in Poland.

Bogaczewicz-Adamczak B . Fedorowicz S., Miotk G.

MS Paleogeografia strefy brzegowej południowego Bałtyku w rejonie jeziora Modła. Zeszyty Naukowe Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Gdańskiego, Geografia. nr 11, s. 39 51.

Bogacę wież-Adam czak B-, Fedorowicz S., Gołębiewski R.. Mietk G.

Ml Połodotocotua historia rejonu jeziora Gardno. Zeszyty Naukowe Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Gdańskiego. Geografia, nr 12. s 27 49

Cichosz-Kostecka A.

1983 Opu mikroskopowy minerałów ciężkich z frakcji 0.1 025 mm z osadów terasy nadzalewowej i rdtomny zalewowej Słupi (maszynopis w Zakładzie Geografii Wyższe} Szkoły Pedagogicznej w Słupsku).

Mł Wyniki analiz petrograficznych frakcji 0.75- 1.02 mm i analiz minerałów ciężkich AoJuji 0,1 —0,25 mm osadów równiny zalewowej Słupi (maszynopis w Zakładzie Geografii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Słupsku).

Beeeke W.