64929 img031 (17)

Czynniki produkcji - zwane też zasobami, czynnikami wytwórczymi czy też środkami produkcji, to wszystkie materialne i niematerialne nakłady wykorzystane w procesie produkcyjnym do wytworzenia dóbr i usług. Zasoby obejmują pracę, ziemię, kapitał i technologię.

Praca to wykorzystana w procesie produkcyjnym energia umysłowa (wiedza, umiejętności) i fizyczna człowieka.

Ziemia to wykorzystane w procesie produkcyjnym bogactwa naturalne, tj. surowce naturalne, woda, powietrze.

Kapitał to wytworzone dobra we wcześniejszych procesach produkcyjnych, wykorzystywane w kolejnych procesach. Przykładem takich dóbr są maszyny, urządzenia, nieruchomości.

Technologia to wykorzystana w procesie produkcyjnym wiedza umożliwiająca połączenie i przeobrażenie zasobów - pracy, kapitału i ziemi - w dobra i usługi.

Rzadkość zasobów to luka między ogólną sumą dóbr i usług, których ludzie potrzebują, by zaspokoić wszystkie swoje potrzeby, a możliwościami ich wytworzenia. Rzadkość to ograniczona ilość zasobów w stosunku do nieograniczonych potrzeb ludzkich.

3 cechy rzadkości:

1)    zawsze istnieje więcej niż jeden sposób wykorzystania zasobów,

2)    zawsze musimy wybierać spośród alternatywnych sposobów wykorzystania

zasobów,

3)    z każdym wyborem wiąże się koszt zwany kosztem alternatywnym.

Alokacja zasobów to rozdysponowanie, rozmieszczenie ograniczonych zasobów pomiędzy konkurujące ze sobą cele (np. przedsiębiorstwa, gałęzie przemysłu).

Dobra to przedmioty powstałe w procesie produkcyjnym, za pomocą których ludzie zaspokajają część swoich potrzeb. Możemy mówić o dobrach materialnych, tj. chieb, rower, ubranie, oraz o dobrach niematerialnych, tj. wiedza.

Usługi to czynności powstałe w procesie produkcyjnym, za pomocą których ludzie zaspokajają część swoich potrzeb. Występują usługi materialne, których efekt widzimy i jesteśmy w stanie go ocenić. Przykładem usług materialnych są m.in. wszelkie naprawy, usługi fryzjerskie czy też usługi budowlane. Natomiast efektu usług niematerialnych nie jesteśmy w stanie zobaczyć - to np. korzystanie z kina czy teatru. Obejrzeliśmy film, efektem czego są nasze przeżycia emocjonalne.

Dobro rzadkie jest dobrem, którego ilość jest zbyt mała, by zaspokoić potrzeby ludzkie. Gdybyśmy ustalili cenę dobra rzadkiego, np. samochodu, płyty CD czy komputera na poziomie 0 PLN, zgłoszony popyt przewyższyłby podaż.

Dobro wolne to takie dobro, które występuje w warunkach naturalnych w nieograniczonych ilościach, nie stanowi efektu pracy człowieka i nie jest niczyją własnością, np. woda, powietrze. Obecnie, w obliczu ogromnej degradacji środowiska naturalnego, ekonomiści uważają wszystkie dobra za dobra rzadkie.

Dobróy prywatne jest dobrem będącym własnością prywatną konkretnego podmiotu gospodarczego, może być używane przez inne podmioty tylko za jego zgodą.

również zasobów.

Dobro publiczne jest dobrem, z którego bez ograniczeń mogą korzystać wszyscy konsumenci.

Dobra trwałego użytku to dobra, które zużywamy w długim okresie czasu, np. meble, samochód, sprzęt RTV.

Dobra nietrwałego użytku to dobra, które zużywamy w trakcie jednorazowej konsumpcji lub w krótkim okresie czasu, np. jedzenie, środki czystości.

Dobra/usługi substytucyjne to możliwość zastąpienia danego dobra lub usługi (A) innym dobrem lub usługą (B) zaspokajającym tę samą potrzebę ludzką, np. jabłko i pomarańcza. Wraz ze wzrostem popytu na dobro/usługę A maleje popyt na dobro/usługę B i odwrotnie ceteris paribus. Substytucja może dotyczyć również zasobów np. zastąpienie pracy ludzkiej pracą maszyny.

Dobra/usługi komplementarne to dobra/usługi wzajemnie się uzupełniające, np. aparat cyfrowy i karta pamięci. Wystąpienie dobra/usługi A na rynku wymusza wystąpienie dobra/usługi B. Wraz ze wzrostem popytu na dobro/usługę A wzrasta popyt na dobro/usługę B i odwrotnie ceteris paribus. Komplementarność dotyczy

Krzywa możliwości produkcyjnych (KMP) - krzywa transformacji produktu, granica możliwości produkcyjnych - jest graficznym przedstawieniem różnych kombinacji dóbr i/lub usług, które mogą być wytwarzane, gdy wszystkie zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane.

Punkty znajdujące się na krzywej KMP oznaczają te kombinacje dóbr i/lub usług, które charakteryzują się pełnym i efektywnym wykorzystaniem zasobów.

■ rjęcft) \ Punkty leżące w obszarze ograniczonym krzywą KMP i układem współrzęd-nych symbolizują kombinacje nie w pełni łub nieefektywnie wykorzystujące co najmniej jeden rodzaj zasobu.

Punkty znajdujące się na zewnątrz krzywej KMP przedstawiają kombinację dóbr i/lub usług, które przy danych zasobach nie są możliwe do zrealizowania.

Koszt alternatywny (koszt utraconych możliwości) to wartość najbardziej cennej, niewykorzystanej alternatywy.

Proces gospodarowania to proces, którego celem jest przekształcenie ograniczonych zasobów w dobra i usługi zaspokajające jak największą ilość nieograniczonych ludzkich potrzeb. Cechą charakterystyczną tego procesu jest ciągła konieczność dokonywania wyborów, podejmowania decyzji ekonomicznych: Co i w jakiej ilości wytwarzać z ograniczonych zasobów? W jaki sposób wytwarzać dobra i usługi? Jakie należy przyjąć kryteria przy podziale wytworzonych dóbr i usług? Proces gospodarowania składa się z 4 etapów: produkcji, wymiany, podziału oraz konsumpcji.    _L

Podział to rozdysponowanie rzadkich czynników produkcji pomiędzy producentów i konsumentów.

Produkcja to świadoma i zorganizowana działalność człowieka, w toku której zasoby zostają przekształcone w dobra i usługi w celu zaspokojenia części ludzkich potrzeb.

9