68181 Skanowanie 09 03 08! 43 (9)

jest spowodowany rekombinacja, tj. wymianą jmentów genomu między różnymi wirusami równocześnie zakażającymi komórkę (ryc. 42). Proces ten leży u podstaw powstawania nowych subtypów wirusa mogących wywołać epidemię i pandemię grypy (tj. epidemię o zasięgu światowym).

Epidemiologia Rezerwuar zwierzęcy odgrywa dużą rolę w epidemiologii grypy. Udowodniono, że wirus typu A ma możliwość zmiany gatunku gospodarza, tzn. szczep patogenny dla zwierząt, np. ptaków lub świń, może stać się patogenny dla ludzi. Przykładem tego mogą być zachorowania na tzw. „ptasią grypę” w Azji Południowo-Wschodniej w latach 1997, 2004 i 2005 wywołane nowym wirusem o wzorze antygenowym H5N1. Cechowały się one wysoką śmiertelnością. Rozprzestrzenienie tego wirusa może być przyczyną pandemii grypy.

Zakażenia Grypa jest ostrą chorobą wirusową, jedną z najbardziej zakaźnych chorób wirusowych. Szerzy się drogą kropelkową, przy czym charakterystyczne jest sezonowe nasilenie zachorowań w zimie. Na zakażenie narażone są wszystkie grupy wiekowe, ale powikłania (np. zapalenie płuc, mięśnia sercowego, mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, a u dzieci leczonych salicylanami zespół Reye*a, tj. stłuszczenie wątroby z zaburzeniami pracy mózgu) obserwuje się przede wszystkim u dzieci i osób starszych. Zakażenie kobiety ciężarnej może spowodować uszkodzenie płodu. Po przechorowaniu nie pozostaje trwała odporność.

Diagnostyka Rozpoznanie ustala się na podstawie objawów klinicznych i danych epidemiologicznych. W badaniach epidemiologicznych przeprowadza się izolację wirusa na zarodku kurzym, potwierdzając jego obecność w płynie owodniowym za pomocą hemaglutynacji. Można także, za pomocą odczynu zahamowania hemaglutynacji, określić poziom przeciwciał. Szybka diagnostyka zakażeń dróg oddechowych polega na wykrywaniu antygenów wirusowych metodą immunofluorescencji.

Paramyksowirusy

MAŁGORZATA BIERNAT-SUDOLSKA

Rodzina Paramyxoviridae obejmuje dwie podrodziny z czterema rodzajami odgrywającymi rolę w patologii człowieka (tab. 26).

Budowa i właściwości Paramyksowirusy mają kształt sferyczny, wiriony o średnicy 150-300 nm. Genom stanowi jednoniciowy, niesegmentowany RNA o ujemnej polamości. Wirion okryty jest lipidową osłonką. U niektórych wirusów osłonka zaopatrzona jest w wypustki, w których znajdują się antygeny glikoproteinowe ważne dla zjadliwości wirusa - hemaglutynina i neurami-nidaza (HN) oraz czynnik fuzji (F) odpowiedzialny za wnikanie wirusa do komórek, jak również fuzję dwóch sąsiadujących komórek, do których wirusy przenikają równocześnie. Proces ten ułatwia rozprzestrzenianie wirusa w zakażonym organizmie, chroniąc go przed komórkami układu immunologicznego. Funkcje glikoprotein osłonkowych są analogiczne jak funkcje, he~ maglutyniny i neuraminidazy wirusa grypy. Glikoproteiny występują w po-

Podrodzina Paramyxovirinae			Podrodzina Pneumovirinae
Rodzaj Morbili-virus	Rodzaj Respirovims	Rodzaj Rubuloyiriis	Rodzaj Pneumovirus
Wirus odry	Wirusy paragrypy typu 1 i 3	Wirusy paragrypy typu 2 i 4, wirus świnki	Syncytialny wirus oddechowy

staci nieczynnych prekursorów (FO, HNO). Proces uczynniania odbywa się przy udziale proteaż komórkowych. Jeśli budowa glikoproteiny nie zezwala na jej uczynnienie, to wirus pozostaje niezjadliwy.

Wirusy paragrypy (grypy rzekomej)

Wirusy te odgrywają ważną rolę w patologii dziecięcej. Zwykle pierwotne zakażenie dziecka ma najcięższy przebieg i dotyczy dolnych dróg oddechowych, natomiast wtórne zakażenie dziecka lub osoby dorosłej przebiega łagodniej, a objawy ograniczone są do górnych dróg oddechowych.

Obecnie znane są 4 serotypy różniące się właściwościami patogennymi: typ 1 i 2 wyw-ołuje zapalenie krtani, tchawicy, oskrzeli, typ 1, 2 i 3 wywołuje gorączkę, kaszel, chrypkę, typ 3 - zapalenie oskrzeli i płuc, typ 4 - zapalenie górnych dróg oddechowych, czasem rzekomobłoniaste zapalenie krtani i tchawicy. W celu rozpoznania typu wirusa, który wywołał zakażenie, należy przeprowadzić jego izolację lub określić poziom swoistych przeciwciał badaniem serologicznym.

Wirus świnki (nagminnego zapalenia ślinianek przyusznych)

Wirus świnki jest odpowiedzialny za ostre, uogólnione zakażenie, cechujące się przede wszystkim obrzękiem ślinianek przyusznych. Zakażenie szerzy się drogą kropelkową i dotyczy głównie dzieci w wieku przedszkolnym ' i szkolnym. Po przechorowaniu pozostaje 'trwała odporność,'a niemowlęta chronione są w pierwszym roku życia przez przeciwciała matczyne.

Świnka jest stosunkowo łagodnym zakażeniem, ale niekiedy dochodzi do powikłań ze strony ośrodkowego układu nerwowego (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) i gruczołów wydzielania wewnętrznego. Może rozwinąć ' - się zapalehie jąder, a w jego następstwie może_<:dojść do bezpłodności.

Rozpoznanie stawiane jest zwykle na podstawie objawów klinicznych, ale może być potwierdzone badaniem serologicznym lub izolacją wirusa. W zapobieganiu stosuje się żywą, atenuowaną szczepionkę.

205