70209 S0016 (3)

1, Selektywne Iwoi/nnio wiązań węgiel węgiel

Kalalizalorami enancjoselektywnej reakcji aldolowej mogą być zarówno kwa-I rwisa w tym kompleksy BINOLu z metalami ziem rzadkich [16], jak i chi-,,<• zasady Lewisa [17]. Zasady Lewisa bazujące na chiralnych fosforotriami-₁1, (|6 19) zastosowane zostały przez Denmarka jako katalizatory reakcji mię-_v o irichlorosililoenolem 20 a różnymi aldehydami. Produkty — aldole 21 olizymywane były z wysokimi nadmiarami enancjomerycznymi i wysokimi wy-lnoseiami chemicznymi (schemat 1.2.9). Należy nadmienić, że niekatalityczna r.|a lej reakcji jest również możliwa, aczkolwiek wymaga dłuższych czasów pro-idzcnia procesu, a produkty otrzymywane w tej wersji mają konfigurację syn [18].

1, Selektywne Iwoi/nnio wiązań węgiel węgiel

Schemat 1.2.10

Me₃SiOH

Schemat 1.2.11

OSiMe3		Ph2BOH
r'cho +	R^3	SDS PhCOOH
		woda
R^2
22

R* = Ph, 4-C₆H₄Cl, 1-naftyl, 2-naftyl, trans-PhCH=CH R²= Me, —(CH₂)₃—

R³= Et, i-Pr, Ph

Kc akcja aldolowa w różnych wariantach może być również efektywnie prowadzona w środowisku wodnym. Udział chiralnych kwasów Lewisa ogranicza iwoi zenie produktów ubocznych, ale problemem jest konkurencyjna hydroliza < > Niklowanych enolanów, stosowanych jako substraty [19].

Pomysłową modyfikację tego typu reakcji aldolowej zaproponował Kobayashi i współpracownicy, stosując — oprócz kwasu Lewisa (Ph₂BOH), surfaktant — doderylo,sulfonian sodu (SDS) i katalityczną ilość kwasu benzoesowego (schemat l '10). Reakcja przebiega w micelach utworzonych przez SDS, według postulo-w mego przez Kobayashiego mechanizmu przedstawionego na schemacie 1.2.11. l w. is di fenyloboronowy umożliwia generowanie enolanu boru z enolanu sililowe-i n kwas benzoesowy zaś zapewnia odpowiednie pH środowiska, co jest istotne n i ciupie hydrolizy wiązania bor-tlen, następującej po etapie addycji [20].

Reakcja aldolowa jest również częstym etapem reakcji domino (patrz podli t/dzial 7.4).

Część eksperymentalna

Regioselektywna reakcja aldolowa kontrolowana termodynamicznie (schemat 1.2.5) [7]

rum dura reprezentatywna: Benzaldehyd (1,0 ml, 10 mmol) i heptan-3-on (1,4 ml, m mmol) rozpuszcza się w 20 ml bezwodnego odgazowanego toluenu (1). Na-ii, pnie przy mieszaniu magnetycznym dodaje się kroplami chlorek tytanu(IV) (ii i I ml, 1,0 mmol). Mieszanie kontynuuje się przez 16 godzin w temperaturze pokojowej, po czym dodaje się 50 ml eteru dietylowego i całość przemywa się ihI.j lak długo, aż warstwa wodna będzie miała pH = 7. Warstwę organiczną su-\ .k, nad Na₂S0₄, po czym odparowuje się rozpuszczalniki. Za pomocą widm 11 NMR i ^{1 !}C NMR określa się stosunek regioizomerów 9 i 10 oraz diastereose-i. I |ywność,v yn/anti-9.Inne substraty zostały wyszczególnione w tabeli 1.2.1.

A-.ymetryczna, diastereoselektywna, bezpośrednia reakcja aldolowa z użyciem chi rolnego propionoamidu 13 (schemat 1.2.7) [11]

l * , okrąglodennej kolby o pojemności 25-50 ml wprowadza się 13 (1 g, 3,8 mmol) i 4 i bezwodny tetrahydrofuran (11,5 ml). Do tego roztworu dodaje się świeżo .i. .lylowanej trietyloaminy (1,06 ml, 7,64 mmol) i odpowiedniego aldehydu il I mmol) (I) (tabela 1.2.2). Kolbę z zawartością umieszcza się w łaźni chłodzącej i lały ('(),/propan-2-ol) i ochładza do -78°C. W tej temperaturze do roztworu pmwadza się kroplami przy mieszaniu magnetycznym chlorek tytanu(IV) (0,44 ml, mmol) w ciągu 10 minut ( alose miesza się przez cztery godziny, pozwalając

k