74933 img037 (30)

teksty opisujące rzeczywistość osiedli w obiektywnych kategoriach, nicpoprzedzonych na przykład prcsupozycją dotyczącą natury relacji na osiedlach grodzonych.

POLSKA PODZIEMNA

Opis codzienności na osiedlach strzeżonych, zarówno w dyskursie prasowym, jak i opisie respondentów, jest raczej monotonny. Anonimowość czy też, posługując się językiem folderów reklamowych, „poczucie prywatności” stają się głównym wyznacznikiem osiedli grodzonych¹⁹²:

W tym osiedlu anonimowość jest jeszcze większa. My akurat mamy tutaj takiego sąsiada, którego przez ostatnie dwa lata widziałam dwa razy. Mówimy sobie „dzień dobry”, a poza tym reszty sąsiadów nie znam, bo tak naprawdę nie wiem, czy ktoś przyszedł tu na chwilę, czy tu mieszka. My się tutaj nie znamy, no tylko lego sąsiada obok... Wiem jak wygląda, bo jest to osoba publiczna, z telewizora, więc trudno jej nie znać. Całej reszty to w ogóle prawic nie kojarzę (Rcspondcntka 8).

Relacje nic mają też szczególnie głębokiego wymiaru. Ograniczają się do spotkań... w podziemnych garażach. Poranne wyjazdy do pracy oraz wieczorne powroty są jedną z niewielu okazji do wymiany pozdrowień i spotkania face to face:

To może wynika z lego, że my praktycznie nic wychodzimy na zewnątrz. Większość ludzi po prostu przyjeżdża tutaj samochodem i wjeżdża do garażu. My wysiadamy i spotykamy tych, którzy są w garażu. Ewentualnie idąc wyrzucić śmieci (Respondent 2).

*    ♦ ł

Z parkingu podziemnego wracają z poziomu powiedzniy-1, wysiadają ze swojego samochodu i od razu idą do windy i jak się w windzie kogoś spotka, to się spotka [...]. Poza tym to jest też mała przestrzeń [...]. Nie można się zintegrować, bo jest piaskownica, to trudno, żeby mieszkańcy spotykali się przy piaskownicy (Respondentka 8).

*    * *

(Życie - J.G.) jest anonimowe bardziej, spotykamy się właściwie tylko w garażach. Ale spotykamy się na takiej zasadzie, że ja wsiadam do samochodu, oni wysiadają, ja wjeżdżam do garażu, oni wyjeżdżają. „Dzień dobry”, takie zdawkowe, i właści-

¹⁹² Prywatność polega między innymi na unikaniu przyjaciół, gdy ci pojawiają się nie w porę, a także niechcianych wizyt duszpasterskich i wreszcie sąsiadów.

)

wie to wszysuo. Stało się ono (życie - J.G.) w tym zamkniętym budynku naprawdę bardziej anonimowe. Nie ma takich kontaktów, jakie byty tam, gdzie w otwartym dotnu wszyscy się w tym pionie znali, spotykaliśmy sic nawet, imieniny się tam obchodziło razem... (Respondent 5).

W niewielu przypadkach kontakty międzysąsiedzkie są częstsze czy bardziej różnorodne. Wykorzystywanie wspólnych przestrzeni i obiektów przez sąsiadów nie zdarza się często, są one użytkowane raczej, gdy do osiedla zapraszani są znajomi lub członkowie rodzin.

KONFLIKT CZY WSPÓŁPRACA?

Proces framingu, sprowadzający się do kontrolowania i definiowania sytuacji, podmiotów w sposób pożądany przez nadawców, jest tym wyraźniejszy, że stosowany głównie przez krytycznie nastawionych dziennikarzy. Negatywne ujęcie osiedli grodzonych, którego przejawami były opisane wcześniej środki językowe: ironia i metafora, ma też odzwierciedlenie w doborze schematów, ram i scenariuszy służących opisowi osiedli i życia ich mieszkańców. Odnoszą się one do określonych typów aktywności, składających się z przewidywalnych elementów występujących w równic przewidywalnej sekwencji, funkcjonują jako procedur)' interpretacyjne. Przyglądając się opisom rzeczywistości osiedli, można wyodrębnić dwa zasadnicze schematy. Pierwszym z nich jest schemat współpracy (oznaczony w tabeli stanowiącej załącznik nr 3 tej pracy jako „współpraca”), służący zaprezentowaniu wszystkich pozytywnych wspólnych działań podejmowanych przez mieszkańców osiedli, drugi to schemat konfliktu (oznaczony odpowiednio jako „konflikt”), który odnosi się do negatywnych relacji i działań wśród mieszkańców osiedla albo między mieszkańcami osiedla a ich sąsiadami.

W dyskursie prasowym na przestrzeni kilkunastu lat wyraźnie dominuje schemat konfliktu. Trudno w nim odnaleźć wątki współpracy między mieszkańcami osiedli, sugerujące, że mamy do czynienia z prawdziwą, a nie instytucjonalną wspólnotą mieszkańców. O ile organizowanie parkingów strzeżonych czy zjawiska wtórnego grodzenia są oceniane pozytywnie, o tyle relacje i procesy zachodzące na nowo powstałych osiedlach są traktowane nieprzychylnie. Wizerunek życia na osiedlach mocno podważa wizję gated community jako „spolecz-

215