76353 SDC10975

KłHA M 'b Ml Ł 'kl II ( IIII V# VI A    ( Htitn

(k'iiaiiuia'ikum’K'1    u#kaym

H'Ht*V** k'M'Ul'kmj»HCkNllHPJetS»M

> V łit m yatN*. A.#y#V ^K» A, *• M( o<.&'Ar/%-1 -'lNA<r|iXI & l'A * M *11 M U A Ul <r A

I N ^ K 1¹ A A P C A A LU ^łr A C M *1 j • p |

L

sp*

X ( Ń A LU ( M łV (A A & A N 'kl N (Alin I tt C N t MU JS rL* A A I ft i Ł* K    'L A Al II M *A

m4 lam \ wXj t\ u .* rff«rt('r*vroiw»NX(n MfK»^n*^v iulmM r nr ki ł"u r» mul r« w ssi    \ )

1 p-h S ,' K II f i< _rt, ’A \ I JK A K 'A C \l & f f M ) <r k‘l \ ' JlW ANA A* A KYAAtlb\,\rj HJfc f K A Al ; n ( ii (••P 'A r f U K A Ą X. f M A a V o C.X fi, *Ł 1 UKUiHA* I»r'ł lMXM'TII>fMl(&4* 'i' % % « M'K tt n rk- X’l

iAbł^łt rxf*rnwJUJLni'rx /i une^t/i ^ or a ii/« rt n %ut i -rui <i w a iu^VA unNNi <T!łAMUNłfKAAr<NMKł;|<AUK.|L' f t _r\ it >r f ^^rllR“' n i<?\'Vll*A HtydmLiJiL- .|’A K »M A p U MA-rt W< Mi' BT | rA »T 'S C *P fif £/ ’K m f U ( A #V 'M H-MłjUAłlTfAł(Kł/MAJ'iK>it_/|A

III r-j. UH ■ ft fi'A M N I7ft f 'TA 0 Urn ON h i 'l*f l \ ^TAVf\ .A'*'* «%(A4 /(irrklliABlmUll *11 'Mtfłf MA W TMi^aA f IINAflł

# NttfkMZt&tiir+tilłłi M«( A V >K n »

a 4'(^rrni: f n #.y nM&iKNHU- fiy 2A n tm u t*t’ MII* f II Ś/>Xs*ftl¥ UJi CV tltl 0 ^wr $ ‘tu M.X f,VA -

*4i(Hlfkk\ fi I Ari- (T.IIUKtU III TfNMtłCł T*| «T». ^ęty.«y A Tl.O-h’K.1 UN <K |-A »f >.!» NA(M t vf I B»m/ li •*' A A M- LA X i('(M Ał 'A C ’*> I Iff 11 T A. LAliLfHIlK N A f* '*•’ (A, X Ul i rm XI K (L r’ # PC

4. Podobam Lir ty Kóieira Supratkugo - żywot <w. J,_na. przełożonego klasztoru na Górze Synaj H ^d*“' ³⁰ mirci-koniec), i żywot ]<w. Jana, biskupa (na dzień 31 marca — początek). Reprod. z wyd.ni. S. Severjanova,'Supratltkaja'rukopit. Peteraburg 1904.

i dlatego je tutaj pomijamy. Zachowało się też trochę napisów ściśle datowanych. Do niedawna za najstarszy datowany fragment był uważany cyrylicki napis z r. 993 na grobie cara bułgarskiego Samuela. W ostatnim okresie znaleziono starsze napisy, między innymi w Dobrudży z r. 943. Tu trzeba nadmienić, że najstarszym większym datowanym zabytkiem jest tzw. Ewangeliarz Ostromira z r. 1056 1057 — rękopis o podkładzie dialektycznym ruskim, ale jeszcze dość dobrze zachowujący cechy języka starszego z okresu klasycznego. Z pozostałych tego typu zabytków można wspomnieć: średniobułgarski Ewangeliarz Dobromira z XII w. serbochorwacki Eteangeliarz Mirosława z XII w. i starosłoweńskie Fragmenty Fryzyńskie z końca X w., znalezione w klasztorze Freising w Bawarii, a zawierające modlitwy spowiedne pisane alfabetem łacińskim. Rękopisy średniowieczne różnych redakcji mają duże znaczenie dla gramatyki historycznej poszczególnych języków słowiańskich.

W okresie działalności Konstantyna-Cyryla i Metodego zostały zapewne przetłumaczone jeszcze inne pisma, których odpisy lub fragmenty zachowały się ze stosunkowo późniejszych czasów w różnych redakcjach cerkiewnosłowiańskich. Chodzi tu o wybór przekładów ze Starego Testamentu, zbiór pism Ojców Kościoła (tzw. pa-teryk), zbiór praw kościelnych i państwowych (tzw. nomokanon). Do oryginalnych dzieł zachowanych w późniejszych odpisach zalicza się takie zabytki, jak Modlitwą abecadlową, Prolog do ewangelii — oba utwory poetyckie przypisywane Konstanty-nowi-Cyrylowi, wreszcie Żywoty Konstantyna i Metodego, napisane po śmierci braci przez nieznanych bliżej autorów. Na te ostatnie źródła literackie i historyczne zarazem powoływaliśmy się niejednokrotnie w toku poprzednich rozważań.

§ 3. Język scs. na tle innych języków słowiańskich i indoeuropejskich.

Stosunek języka scs. do języka prasłowiańskiego

W dobie formowania się najstarszego słowiańskiego języka literackiego dokonany został już w zasadzie podział Słowian na trzy wielkie zespoły, co nastąpiło w wyniku stopniowego przemieszczania się i wędrówek plemion słowiańskich z pierwotnej praojczyzny w dorzeczach Odry, Wisły, Bugu i środkowego Dniepru. Odpowiednio do podziału geograficznego, choć z pewnym opóźnieniem, następował podział językowy oraz stopniowy wzrost różnic w budowie gramatycznej i słownictwie. Język prasłowiański (ps.), którego początków istnienia nie udało się dotychczas w nauce ściśle ustalić¹, w wyniku wielowiekowej ewolucji rozpadł się ostatecznie na szereg języków słowiańskich. Przyjmuje się ogólnie następujący ich podział:

1) języki zachodniosłowiańskie: polski, czeski, słowacki, górnołużycki, dolno-łużycki i wymarły w XVIII w. połabski;

¹ Według T. Lehra-Spławińskiego (O pochodzeniu i praojczysnie Słowian, Poznań 1946, $. 137) pierwsza doba formowania się etniczno-językowcgo zespołu prasłowiańskiego przypada na lata 1300 - 400 p.n.e. S. B. Bernśtejn (Oćerk sraomtelnoj grammatiki slaojcnukich jazykov, Moskwa 1961, s. 43) jest skłonny przyjąć, że okres prasłowiański trwał ok. 2000 lat, czyli rozpoczął się przeszło tysiąc łat p.n.e. Z. Stieber {Słownik starożytności słowiańskich, t. IV, Wrocław 1970 - 1972, s. 309) natomiast przyjmuje wyodrębnienie się języka ps. na początku I tysiąclecia n.e.

17

łb—1 Aski**

2 Podstawowe wiadomości...