76630 Maśliński4996

zastosowań wyników badań markerów wymienia się ich przydatność do: wykrywania nowotworu (badania skryningowe), ustalenia rozpoznania, oceny zaawansowania, oceny rokowania, monitorowania: przebiegu choroby, oceny skuteczności stosowanego lecze. nia podstawowego, kontroli chorych po leczeniu w celu wczesnego wykrycia ewentualną wznowy i/Iub odległych przerzutów, monitorowania leczenia uzupełniającego.

— ODDZIAŁYWANIE NOWOTWORU NA ORGANIZM GOSPODARZA

W poprzednich podrozdziałach omawiane były wybrane przykłady wpływu układów regulacyjnych gospodarza na przebieg nowotworu złośliwego. Zwrócono uwagę, iż wprawdae nowotwór rozwija się z komórek macierzystych gospodarza, to jednak podlega jedynie w ograniczonym stopniu wpływom tych układów, zwłaszcza w zakresie procesów proliferacji i różnicowania. Poznanie mechanizmów oddziaływania nowotworu na ustrój gospodarza ma natomiast konkretne znaczenie dla kliniki onkologii.

Wpływ ten może mieć następujące formy:

-    miejscowych zmian powstających w wyniku np. ucisku i uszkodzenia tkanek sąsiedztwa guza, takich jak: krwotoki z owrzodzeń lub martwiczych części, infekcje itp.; zmiany te mogą występować lokalnie lub w ogniskach przerzutowych,

“ ogólnoustrojowyeh zmian (nazywanych zespołami paraneóplazmatyczny-mi), do których zalicza się endokrynopatie, zaburzenia krzepnięcia, anemie, neutropenie, neuropatie - opisywane często w tzw. zespole rozpadu guza,

-    wyniszczenia nowotworowego (cachada neoplasmatica), związanego z progresją nowotworu, przerzutowaniem, a objawiającego się ogólnym osłabieniem, znaczną utratą masy ciała, brakiem łaknienia, postępującą niedokrwistością.

Zespoły paraneoplastyczne. Najczęściej opisywane zespoły zaburzeń metabolicznych zestawiono w tabeli 17.16. Inne zespoły, wyraźnie rzadziej występujące, to: zakrzepica żylna (objaw Trousseau), pojawiająca się w raku płuc, gruczołu krokowego i ostrej białaczce szpikowej, zespoły rozsianego wykrzepiania (DIC), a także zespoły nefrotyczne i neuropatie, które mogą wystąpić w różnych nowotworach złośliwych.

Zespół rozpadu guza został wyodrębniony z uwagi na częstość występowania i zagrożenie życia chorego, w zaawansowanych stadiach choroby nowotworowej. Jest to zespół zaburzeń metabolicznych związany z szybkim rozpadem masy guza, które następuje w nowotworach o nasilonej proliferacji, takich jak białaczki, chłoniaki, rak drobnokomórkowy płuc i inne. Szybki rozpad komórek powoduje uwalnianie znacznych ilości puryn, potasu, fosforanów, co prowadzi do kwasicy metabolicznej, hiper-kalcemii, hiperfosfatemii, a w konsekwencji do ostrej niewydolności nerek w związku z wytrącaniem się w nerkach kwasu moczowego i innych metabolitów.

Wyniszczenie nowotworowe jest pojęciem klinicznym obejmującym wiele zmian opisanych wyżej, takich jak zmniejszenie masy ciała, niedokrwistość itp. Objawy te nie są jedynie wynikiem niewystarczającego odżywiania (przy braku łaknienia), ale bardzo istotnych zmian, takich jak zwiększony metabolizm i wydzielanie przez nowotwór grupy cytokin o dużej aktywności, m.in. uszkadzających erytropoezę w szpiku. Należy tu przede wszystkim TNF-a, czyli kachektyna, znana pod nazwą „czynnika nekrotyzującego nowotwór” (ang. Tumor Necrosis Factor), oraz inne cytokiny, np.

IFN-y i IL-1 (nb. produkowane w organizmie w niewielkich ilościach przez makrofagi, monocyty, a także przez szybko mnożące się komórki guza).

Zespół	Występowanie w rakach	Mechanizmy
Hiperkalcemia	nerek, płuc, jajnika	wydzielanie hormonu podobnego do parathormonu
		przerzuty do kości
Hipoglikemia	trzustki, wątroby, płuc	wydzielanie insuliny
Zespół Cushinga	płuc, trzustki	wydzielanie ACTH
Zespół karcynoidu	trzustki, żołądka	wydzielanie serotoniny, bradykininy
Policy temia	nerki, wątroby	wydzielanie erytropoetyny

Kachetyna ma znaczne działanie hamujące aktywność enzymów niezbędnych do syntezy tłuszczów, prowadzące m.in. do obniżenia lipogenezy w tkance tłuszczowej..

— PATOFIZJOLOGICZNE PODSTAWY TERAPII GENOWEJ I IMMUNOTERAPII CHORÓB NOWOTWOROWYCH

Terapia genowa jest to leczenie chorób poprzez przenoszenie materiału genetycznego do komórek organizmu ludzkiego. Lecznicze geny wprowadza się do komórek (tzw. transfekcja komórek) za pomocą odpowiednio skonstruowanych nośników, czyli wektorów. Są nimi zwykle pozbawione cech patogennych, zmodyfikowane wirusy, takie jak retro- i adenowirusy, wirusy HSV, krowianki, a także adeno-satelitame.

Materiał genetyczny używany podczas terapii genowej można wprowadzić bezpośrednio do organizmu ludzkiego (terapia in vłvo). Można też pobrać od chorego odpowiednie komórki, transfekować je w warunkach laboratoryjnych a następnie, tak zmodyfikowane, podać z powrotem choremu (terapia ex vivo).

Wyróżnia się dwie podstawowe strategie terapii genowej: suplementacyjną (substytucyjną) oraz supresyjną.

Terapia genowa suplementacyjna polega na wprowadzeniu do komórki z nieaktywnym lub uszkodzonym genem jego prawidłowej kopii (transgenu). Stosowana jest w leczeniu ciężkich chorób jednogenowych, jak wrodzone niedobory odporności lub bloki enzymatyczne. W onkologii technikę tę zastosowano, wprowadzając brakujące, defektywne geny supresorowe (np. P53) do komórek nowotworowych, co prowadziło do ich apoptozy. W innych doświadczeniach usiłowano niszczyć bezpośrednio nowotwory, transfekując je genami proapoptotycznymi (np. BAX) lub genami samobójczymi. Na przykład transfekowano komórki raka swoistym wektorem zawierającym gen kinazy tymidynowej (pochodzącej z wirusa HSV). Następnie podawano choremu nietoksyczny dla niego gancyklowir (GCV). Tylko w transferowanych komórkach przekształcał się on pod wpływem kinazy tymidynowej w silnie cytotok-syczną pochodną, trifosforan GCV, co prowadziło do obumarcia komórek raka. W analogiczny sposób transfekowano nowotwory genami, które uwrażliwiają je na promieniowanie jonizujące, a następnie leczono chorych napromienianiem. Z powodu wielogenowego charakteru chorób nowotworowych, terapia suplementacyjna okazuje się mało przydatna.

967