77073 skanuj0010 (354)

Dlatego w obu tych technikach twórczego myślenia tak mocno podkreśla się zakaz krytycznego reagowania uczestników na zgłaszane pomysły. Faza krytycznej oceny następuje po etapie zgłaszania pomysłów, a nigdy w ich trakcie. Chodzi bowiem o „odblokowanie” myślenia, uczynienie go bardziej elastycznym, nie skrępowanym, nie ograniczanym ani hamulcami wewnętrznymi, ani zewnętrznymi.

Autorzy obu omawianych technik, oprócz ogólnych zasad „odblokowania” myślenia uczestników zespołów, podają szczegółowe zasady dotyczące skompletowania zespołów twórczego myślenia, prowadzenia sesji pomysłów, oceny krytycznej zgłaszanych pomysłów, dochodzenia do końcowego wyboru poszukiwanego rozwiązania.

Niektóre algorytmy postępowania formułowane są nie tylko w postaci faz i etapów, ale uzupełniane są listami pytań, na jakie w każdej z faz trzeba znaleźć odpowiedź. Np. model podejścia systemowego w ujęciu G.M. Jenkinsa [Jfenkins, 1969] składa się z etapów: analiza, synteza, wdrażanie, ocena funkcjonowania nowego systemu.

Lista pytań dotyczących etapu analizy zawiera następujące pozycje: na czym problem polega i w jaki sposób należy do niego podejść? jaki jest charakter istniejącego systemu, w którym problem jest umiejscowiony? jaki charakter ma otoczenie systemu? jakie są cele systemu i jego poszczególnych podsystemów? czy cele te są jasno określone i czy są zgodne ze sobą? jakich informacji o systemie brak? czy zidentyfikowane zostały warunki ograniczające przyszłego rozwiązania i czy wszystkie one mają charakter rzeczywisty, a nie pozorny?

Odpowiednie zestawy pytań formułuje autor dla pozostałych etapów podejścia systemowego. Podobną postać kolejnych etapów postępowania i list pytań do każdego z nich ma algorytm wynalazku A ItuszuUera. Są to oczywiście itme etapy i inne pytania niż w przypadku podejścia systemowego.

Ogólne algorytmy działania mogą i powinny być w organizacjach wykorzystywane jako sposoby i techniki usprawniania ich funkcjonowania. Pracownicy nie mają jednak z reguły obowiązku posługiwania się nimi. W dokumentach organizacyjnych nie są One formalizowane. Kierownik, który otrzymał uprawnienia do podejmowania określonych decyzji, nie musi wcale posługiwać się zalecanym przez teoretyków modelem procesu decyzyjnego. Może decydować intuicyjnie, tylko na podstawie własnej wiedzy i doświadczenia. Może nie formułować alternatywnych wariantów wyboru, ale wybrać pierwszy wariant, który „wpadł mu do głowy” lub który po prostu go zadowala.

Inaczej sprawa ma się z technologiami i procedurami. Te częściej są szczegółowo formalizowane, a uczestnicy organizacji mają obowiązek ich przestrzegania. Różnica między technologiami a procedurami nie jest zbyt ostra, jedne i drugie są zestawami konkretnych działań, jakie należy podjąć dla zrealizowania konkretnego zadania. Kiedy jednak bliżej przyjrzeć się, jak pojęcia te są stosowane w praktyce, to okazuje się, że technologie dotyczą głównie sposobów dochodzenia do określonych wyników, a procedury -— sposobów działania zapewniających wynikom ważność (legalność, prawomocność itp.). Na przykład wiedzę o „technologii” wykonywania swojego zawodu sędziowie nabywają w czasie studiów i praktyki, ale żeby ich wyroki były ważne, muszą ponadto przestrzegać ściśle procedury całego przewodu sądowego. Każde jej naruszenie może stać się podstawą do uchylenia wyroku. Wybór na funkcję czy stanowisko może być dokonany w różny sposób: przez podniesienie ręki, wrzucenie kartki do urny czy naciśnięcie przycisku aparatury elektronicznej. Jest to technologia wyboru. Aby jednak wybór był ważny, gremium wyborcze musi przestrzegać procedury, która określa skład elektorów, sposób zgłaszania kandydatów, wymaganą obecność podczas głosowania (ąuorum), wymaganą większość głosów na rzecz wybranego kandydata, sposób głosowania. Procedury są zwykle ściśle określone i formalizowane.

Pojęcie technologii stosuje się przede wszystkim do zadań w sferze wytwarzania dóbr i usług materialnych. Rozumie się ją wówczas węziej, jako metodę lub sposób uporządkowania procesów technicznych, chemicznych, fizycznych. Współcześnie w niemal każdej dziedzinie wytwórczości istnieją technologie alternatywne. Wytopu stali można dokonywać w procesie konwektorowym, martenowskim i elektrycznym; obróbka elementów metalowych może być prowadzona metodą skrawania i metodą cieplno-plastyczną; cement można wytwarzać tzw. metodą mokrą i metodą suchą; montaż samochodów może odbywać się w systemie taśmowym, w systemie zespołów itd. (zob. rozdział VI i XI).

Technologie mają nie tylko charakter inżynierski. W mniej „technicznym” znaczeniu tego słowa można mówić o technologii operowania nowotworu mózgu kształcenia nauczycieli, sprzedaży, realizacji operacji bankowych, działania maklerów giełdowych, pracy naukowej itp. Każdy z tych rodzajów działalności wymaga wykonania określonych działań w odpowiedniej kolejności i przy użyciu konkretnych środków technicznych.

Tego typu technologie z reguły nie są w organizacjach szczegółowo formalizowane. Dotyczą bowiem często działań wymagających nie tylko znajomości technologii, ale także szybkiego adaptowania jej do konkretnej sytuacji. Można np. wyodrębnić różne typy operacji chirurgicznych, ale każda konkretna operacja ma swój specyficzny charakter uzależniony od zaawansowania choroby, ogólnego stanu pacjenta, tolerancji jego organizmu na różne środki farmakologiczne itp. Można mówić o ogólnej technologii pracy badawczej, ale każdy podejmowany temat wymaga odmiennego podejścia. Dlatego właśnie szpitale nie wydają instrukcji, jak lekarz ma leczyć każdą jednostkę chorobową, ale jemu samemu pozostawiają decyzję w tym zakresie; szkoły przekazują nauczycielom ogólny program przedmiotów, ale sposoby ich zrealizowania zależą głównie od wiedzy pedagogicznej, zdolności i umiejętności samych nauczycieli.

Wszystkie organizacje, łącznie z tymi, które nastawione są głównie na zysk, poddane są w mniejszym lub większym zakresie normom prawa państwowego