80658 img362

Czasownik

niedokonane (od npoAaBŚTb):

dom jest sprzedawany (jest do sprzedania) dom byt sprzedawany (byt do sprzedania)

dom jest sprzedany dom byt sprzedany

AOM npoflaeTCH Aom npoflaBancfl

dokonane (od npoAÓTb):

AOM npóflaH AOM 6bin npóaaH

9.12 Klasy czasowników

• Uwaga: dla każdej grupy czasowników zostaty zaprezentowane formy podstawowe czasownika wzorcowego, według których są tworzone wszystkie inne formy. Czas przeszły jest prezentowany tylko wtedy, jeśli wykazuje odchylenia od wzorca w formie lub akcencie, np.:

forma	formy	forma	formy
podstawowa	pochodne	podstawowa	pochodne
MHTŚTb	6yfly MMTŚTb	(uMTan)	MHTaBLUHH
MUTŚK)	-		...UMTaB(iun)
Mwaeujb	OH MHTaeT Mbl MHTŚeM Bbi MmaeTe OHH MHTaKDT		...MMTaHHbIM
MHTaiOT	MMTaii(Te)! MmaKDLUMH MHTaeMbIM Mma a

(Formy odbiegające od wzorca są prezentowane przy danym czasowniku.)

9.12.1 Klasa 1: czasowniki na -aTb

Czasowniki regularne odmieniają się według wzoru odmiany czasownika umŚTb (por. 9.6.1). ¹

Czasownik

• Wymiana spółgłosek

|¹o r, a, 3, k, t, c, x w niektórych czasownikach pojawia się w zakończeniu tematu czasu teraźniejszego i w lurmach pochodnych głoska szczelinowa:

>K

BR3ŚTb (robić na drutach): Brutry, BHweiub, BRjKyT; BR3aHHbiń Tak samo:

rnoflaib (ogryzać), nn3aTb (lizać), MÓ3aTb (smarować), pe3aTb (kroić), CKa3atb (powiedzieć) i in.

M

uienTŚTb (szeptać): uienny, uienuewb, tuenMyr; uienTaHHbiii Tak samo:

óopMOTŚTb (mruczeć), neneraTb (bełkotać, paplać), MeraTb (rzucać), nnaitaTb (ptakać), npńTaTb (ukrywać, chować), CKatóTb (skakać), TomaTb (tupać), xnonoTaTb (starać się, zabiegać o cos), xoxoTŚTb (głośno śmiać się, chichotać) i in.

Ul

nMCŚTb (pisać): nnuiy, nńwewb, nńLuyr; nńcaHHbiii Tak samo:

Maxaib (machać, kiwać), naxaib (orać), nnacaib (tańczyć), Mecatb (czesać) i in.

ia

HCKŚTb (szukać): umy, ńmewb, ńmyp ńcKaHHbiń Tak samo:

KneBeTaTb (oczerniać), nnecKŚTb (pluskać), nonocKŚTb (płukać), pomaTb (gderać), CBncraTb (gwizdać), TpeneiaTb (drżeć, trzepotać, trząść się), xnecraTb (chłostać) i in.

•    Głoska szczelinowa przed -aTb

Do koniugacji -m- należą następujące czasowniki:

ApoacaTb (drżeć): apowy, ApoiKńwb, apoiKaT Tak samo:

BH3>Kaib (kwilić, skomleć), BopuaTb (warczeć), >xy>Kx<aTb (brzęczeć), arypnaTb (mruczeć, szemrzeć), 3BynaTb (dźwięczeć), KpnnaTb (krzyczeć), ne>xaTb (leżeć), MonnaTb (milczeć), CTynaTb (pukać), TpeiąaTb (trzeszczeć), wypwaTb (szeleścić), cnbiwaTb (słyszeć) i in.

AepwaTb (trzymać', flepataHHbiń), AbiwaTb (oddychać) od 2. osoby liczby pojedynczej mają akcentowany temat. ²

57

1

Przed końcówkami czasu teraźniejszego i w formach pochodnych niektórych czasowników, które w bezokoliczniku przed końcówką -aTb mają spółgłoski wargowe n, 6, m, wstawiamy -n-:

ApeMŚTb (drzemać): Apewinió, apeMnewb, flpeiwjiiOT

Tak samo:

cbinaTb (sypać), TpenŚTb (skubać; TpenaHHbiii), w,nnaTb (szczypać);

KoneóaTb (kołysać) ma także w 1. osobie liczby pojedynczej akcentowany temat: KoneCnto, KoneóneHHbiń

2

   Formy nieregularne

BpŚTb (kłamać, bajać): Bpy, Bpeuib, Bpyi; Bpan, Bpana, Bpano, Bpanu; BpaHHbiń