81213 P1010169 (2)

XV. OLSZA ZIELONA, (kosa olcha) -Alnus viridis (Chaix) Lam ct T>C1

1. Występowanie

Główny obszar jej rozsiedlenia stanowią Alpy i Karpaty, góry półudnicwych Niemiec (Schwarzwald) i Las Czeski. Nie występuje w Wogezach, Lesie bawarskim i Sudetach. Rośnie także w Azji (Syberia) i Północnej Ameryce (Nlatet\aVy ETH).

Główny obszar jej występowania rozciąga się powyżej 1300 m npm; w Karpatach od 1000 do 1800 m npm (maksymalnie 2.100 tri), a w Alpach, od 150(1 do 2000 m npm (maksym. 2800 m).

Optymalne warunki znajduje na mokrych, zacienionych stokach północnych i zachodnich ekspozycjach w Alpach i Karpatach.

W Polsce występuje w Bieszczadach. "Naturalne zarośla olszy kosej występują jedynie w grupie Halicza i Tamicy oraz na "Wielkiej Kawce. Duże kompleksy zarośli olszowych, naturalnych i wtórnie rozwiniętych na siedliskach leśnych, grupują się na północnych zboczach Wielkiej Rawki, na Bukowym Herdzie, Krzemieniu, Haliczu, Tamicy i Rozsypańcu. "Niewielkie jej grupy iub nawet lany spotyka się zatem na wszystkich wyższych szczytach (Zarzycki 1963).

2. Wymagania siedliskowe

Klimat

Zajmuje wilgotne, zacienione zbocza stref subalpejskićb (Materiały ETK).

W Bieszczadach występuje na zboczach i w żlebach, ponad górną granicą, lasów bukowych (Zarzycki 1963).

Światło

Gatunek światłożądny do połcienistego; może wzrastać pod rozluźnioną os¹ ną modrzewia (Materiały ETH).

Temperatura

Gatunek niewymagaj ący, znosi niskie temperatury wyższych położę skich (Materiały ETH, Mayer 1977).

Wilgotność

Pod tym względem ma wysokie wymagania, lubi wilgotne powietrz na stokach i spływającą wodę po zboczach. W suchszych partiach i wypiera ją kosówka (Materiały ETH). Unika staie podmokłych terer szczadach, gdzie brak kosówki, olsza zieiona zajmuje zarówno wi jak i suche, kamieniste zbocza (Zarzycki \96Y).

Gleba

Optymalne warunki wzrostu znajduje na lekkich glebach brunatnych, wilgotnych, przepuszczalnych, bogatych w składniki odżywcze (często ubogich w wapień), biologicznie bardzo aktywnych (obecność dżdżownic) (Mayer 1977).

W Alpach rośnie na ciągach lawinowych, na stromych stokach z glebą inicjalną, w łożyskach strumyków. Lubi płynące, spadające wody, unika wód zastojowych, woli wilgotne, stabilne, kamieniste podłoże. Występuje częściej na glebach o podłożu krzemionkowym, ze względu na równomierne zaopatrzenie w wodę. W Bieszczadach rośnie na glebie skrytobielicowej (Materiały ETH, Zarzycki 1963).

Zbiorowiska

Olsza zielona w Bieszczadach występuje w dwóch zbiorowiskach: borowym i ziołoroślowym (Zarzycki 1963).

Zagrożenia abiotyczne

Jest wrażliwa na upały i susze (Materiały ETH).

3. Wzrost

Jako krzew dorasta do 2 m wysokości. W warunkach optymalnych przyjmuje formę małego drzewka 3-6 (8) m (Mayer 1977). Najstarszy badany przez Zarzyckiego (1963) okaz olszy zielonej liczył 43 lata.

4. Odnawianie

Olsza zielona jest w górach cennym gatunkiem ochronnym, zapobiega na obszarach zagrożonych lawinami uszkodzeniom gleby i erozji. Nie jest jednak krzewem, który chroni bezpośrednio przed lawinami, ze względu na łatwe obsuwanie się z niej śniegu. Olsza zielona jest wykorzystywana do zapobiegania powstawaniu usuwisk na terenach erozyjnych. Jako gatunek pionierski, przy zalesianiu wilgotnych gleb terenów wyższych położeń górskich (Bieszczady) przyczynia się do odwadniania i pełni rolę melioracyjną. Pod luźną osłoną olszy kosej odnawiają się świerk i modrzew, jest więc ona gatunkiem przedplonowym.

Tworzy często naturalne zbiorowiska pionierskie, poprzedzające sukcesję lasu jaworowo—bukowego. Wskazuje to na możliwość wykorzystania olszy zielonej jako przedplonu dla wymienionych gatunków (Zarzycki 1963). W Bieszczadach należy ją wykorzystywać przy odtwarzaniu górnej granicy lasu.

Olsza rozmnaża się naturalnie przez samosiew wszędzie tam, gdzie nie napotyka konkurencji roślin, a także wegetatywnie, dając odroślą korzeniowe (Zarzycki 1963, Mayer 1977). Odnawiając ją należy więc wykorzystać sadzonki powstałe ze zrzezów korzeniowych.

Olsza zielona nie nadaje się do zalesiania suchych stanowisk z glebami szkieletowymi (stanowiska kosówki) (Materiały ETH, Mayer 1977).