82200 IMG21 (5)

sunowi* jedyni* wierzchołek góry lodowej. Głębsze, mniej Mfoest* pojT»twiłv kuftuiy oiganizMyjnej, obejmujące wartości o raz założę-^ _{tV tA}, _wfMi-v _nvmm »' ludzi, są tntdni< i'łe do zaobserwowania, a te naj-hłfvir«?/ ukryte najnudniej jest poznać i opisać. Jednak gdy chcemy zrozumieć tiinkoktnowante danego przedsiębiorstwa, zlokalizować źródła problemów bądź sukcesów musimy dotrzeć właśnie do tych najgłębszych poziomów.

Przejawy kulturybezpieczeństwa w przedsiębiorstwie

Ta część kultury organizacyjnej, która odnosi się do ryzyka i bezpieczeństwa określana jest jako kultura bezpieczeństwa danego przedsiębiorstwa. W HSE iHeałłh and Safet)' Executi\'e, Anglia, 1997) kulturę bezpieczeństwa zdefiniowano jako wynik indywidualnych i grupowych wartości, postaw, postrzegania, kompetencji i wzorów zachowań oraz stylu i jakości zarządzania bezpieczeństwem w przedsiębiorstwie. Uznano, iż wysoką kulturę bezpieczeństwa charakteryzuje komunikacja oparta na wzajemnym zaufaniu, dzielone postrzeganie ważności bezpieczeństwa oraz zaufanie w skuteczność środków prewencyjnych.

Na kulturę bezpieczeństwa składają się elementy łatwe do zaobserwowania, np. instrukcje bezpiecznej pracy czy sprzęt ochrony osobistej, oraz bardziej ukryte, jak postawa kierownictwa i pracowników wobec spraw bhp czy normy zachowań w zakresie bezpieczeństwa. Na rysunku 1 przedstawiono model kultury organizacyjnej zaproponowany przez Scheina (1990).

Rys. 1. Model kultury organizacyjnej według E. Scheina (1990)

Użyte przez Scheina określenia wymagają objaśnień. Tak więc:

• artefakty to wszystkie przedmioty materialne powstające w organizacji, zachowania, legendy i mity organizacyjne; w pełni obserwowałne i uświadamiane przez pracowników, np. zasady wzajemnego odnosze-

nia się do siebie, wystrój wnętrz, sprzęt ochronny,

•    wartości dzielą się na deklarowane (ale niekoniecznie przestrzeganej

i przestrzegane (a niekoniecznie deklarowane), np. zdrowie pracowników, szybki zysk; częściowo są nłeuświadamiane przez pracowników,

•    założenia są trudne do zaobserwowania oraz całkowicie nieuświada-miane; odnoszą się m.in. do natury ludzi („ludzie są pracowici"), relacji międzyludzkich („stosunki z innymi są oparte na rywalizacji") oraz natury rzeczywistości („wypadki zawsze będą się zdarzały").

Poniżej przedstawiono przykłady artefaktów, wartości i założeń związanych z kulturą bezpieczeństwa.

Artefakty, czyli widoczne przejawy kultury bezpieczeństwa

Sprzęt ochrony osobistej

Procedury

Plakaty, znaki bezpieczeństwa

Linie bezpieczeństwa namalowane na podłodze

Organizacja stanowisk pracy

Spotkania bhp

Zachowania pracowników

Wartości, czyli eksponowane zasady życia społecznego, filozofia, cele firmy Misja firmy. Co naprawdę chcemy osiągnąć?

Zero wypadków?

Zdrowie pracowników?

Przestrzegać prawa?

Zmniejszyć koszty?

Być liderem na polu bezpieczeństwa pracy?

Odpowiedzialność za bezpieczeństwo

Kto jest odpowiedzialny za zapobieganie wypadkom?

Czy każdy jest odpowiedzialny za siebie?