82667 IMG 55

\W tlouhifil III

k$*t*łconYch ii\\\ wHciiłata). Bo rozbiór nic odbvw-. > ani lei inucrej odbywać się może, jak tylko¹ /a pon^J* sitaków*.

Tneba jmv'*c i to uważyć, że gdyby rozbiór wp_rz<w przez znaki migowe nie byl uczyniony, nigdy by się ^ nie mógł uczynić pr/cz glosy kształcone naszych języków Bo jakżeby wyraz jaki mógł zostać znakiem wyobrażenia gdyby to wyobrażenie nic mogło być okazanym p_1Zęi znaki migowe? 1 jakżeby migi okazać to wyobrażenie mogły, gdyby go oddzielnie od wszystkich innych wyobrażeń postrzegać nie dawały?

"a**** doświadczenie nie da im poznać

irtMii)    «    i,    •

Ludzie nie wiedzą, co mogą, pj^

Jtayfctk f*fc j+k mĄystkk

ImM MaMh ncmN¹ m    ».

His, . M wrMH    co ctyiu* podług samej natury;

i dlatego to tylko z pewnym zamiarem czynią, co już czynili, nie mając żadnego zamiaru w czynieniu. Rozumiem, że to postrzeżenie zawsze się potwierdzać będzie i zdaje mi się, ze gdyby ludzie daw

niej je uczynili byli, lepiej by niż dotąd rozumowali. Nie myślili oni o czynieniu rozbiorów, aż postrzegłszy, że je nieraz uczynili; nie myślili o używaniu mig w celu zostania zrozumiałymi, aż gdy postrzegli, że ich zrozumiano. Równie też nie pierwiej oni o mówieniu glosami kształconymi pomyilili, aż postrzegli, że już mówili podobnymi glosami; a tak języki zaczęły się wprzódy, nim o ich twierdzeniu pomyilono. Tak właśnie byli ludzie poetami, mówcami, wprzód nim o tym pomyilili. Słowem, tym, czym potem zostali, byli pierwiej z samej natury;

¹ Tak w II i III wyd. W wyd. I: „może tylko".

* Sen* właściwy: analiza dochodu do skutku wyłącznie przy pomocy znaków (nt $t fint... qu'a9tc des signts).

!

0 4

Wny^{1 2}lkie jętyld tfl tpotobainl roihloroutytm    jq|

i nic pierwiej starać się o to zaczęli, aż wtedy, gdy postrzegli to, co wprzódy natura czynić im kazała. Wszystko ona zaczęła i zawsze dobrze zaczęła: prawdy tej nigdy nadto powtarzać nic można.

Póty języki były sposobami do-My _{kJadnymi p}óki o rzeczach tylko

pierwszej potrzeby mówiono. Ko jeżeli się wtedy wydarzyło upatrzyć w rozbiorze to, co w nim być nie powinno było, wnet doświadczenie o tym przestrzegło. Błędy więc poprawiano i lepiej mówiono.

Prawda, że wtedy¹ języki były bardzo ograniczone; nic dlatego, że ograniczone, nie trzeba rozumieć, że były źle zrobione; możeby się okazało, że nasze dzisiejsze nie tak dobrze jak tamte są utworzone. W rzeczy samej nie dlatego* języki są dokładnymi, że o wielu rzeczach ciemno i nieporządnie mówią, ale³ dlatego, że choć o niewielu rzeczach mówią, ale mówią z jasnością.

Gdyby ludzie, chcąc je wydoskonalić, mogli byli dalej postępować tak, jak zaczęli, nie szukaliby nowych wyrazów w podobności, tylko wtedy, gdy rozbiór dobrze uczyniony w samej rzeczy dałby im nowe wyobrażenia; a języki będąc zawsze dokładnymi byłyby też obszerniejszymi.

Lecz to być nie mogło. Ponieważ jak się pot*** noty sposobami j_u(j_zj_e rozbiór czvnili nic wiedząc

mtd&kiadttymi    _{t # s}

o tym, że go czynili, me postrzegali też, że jeśli mieli wyobrażenia dokładne, to jedynie rozbiorowi winni byli. Nie znali więc całej ważności tego

1

¹ W II i III wyd.: „że natenczas⁴⁴.

2

W II i III wyd.: „Bo nie dlatego⁴⁴.