82680 P1260062

172

umieszczono samodzielnie /Gościeradz, poi*. Bydgoszcz - pod wizerunkiem twarzy; lisięcia, pow. Kartuzy - po przeciwnej stronie brzuśca, przedstawienia tarasy/. .Krowie wszystkie rysunki oszczepów znajdują się po prawej stronie popielnicyi na górnej partii brzuśca a wyjątkowo w części środkowej /nie licząc scen zbiorowych/.

Wyobrażeń¹!* innego rodzaju uroni. Z innych ^obrażeń broni spotykany tylko jeden przykład wypukło uformowanego sztyletu z ostrzem, którego górna część rozszerza 3ię trójkątnie /Lublezewo, pow. Tczew/. Zaznaczone są na niej - szeregiem punktów - ni ty, służące do przymocowania rękojeści. Sztylety tego typu były w powszechnym użyciu od młodszej epoki brązu ale w znaleziskach grobowych kultury pomorskiśj nie znajdujemy analogii do omawianego przedstawienia. Bo wyjątków należy toż rysunek miecze, wyrytego obok tarczy, na popielnicy ze Strzelna, pow. Kogiluo. Składa się on z głowni w kształcie wydłużonego, łukowato wygiętego trójkąta, zakończonego a góry poprzeczną kreską, stsnowiącą jelec, lub może głowicę. Schematyczne przed stawienie nie pozwala określić, jaki typ miecze zamierzano wyobrazić. Brak analogii do tego rysunku wydaje się zrozumiały wobec faktu, że miecze w tym okresie były rzadkim zjawiskiem

4-1

tak na obszarze kultury pomorskiej jak i łużyckiej .

Tarcze. Sa dwunastu popielnicach znajdują się pewne znaki symboliczne, interpretowane jako wyobrażenia tarcz. Umieszczane są prze ważnie na naczyniach z wizerunkami twarzy - po lewej stronie, razem* z rysunkami broni /np. oszozepów/, czy też przedstawieniom! figuralnymi. Wśród znanych nam rysunków tarcz, można wyróżnić w przybliżeniu trzy odmienne typy, różniące się zasadniczo, sposobem wykonania! 1/ Tarcze owalne złożone z szeregu współśrodkowysh okręgów, /Dżwler-szuo, pow. wyrzyskj mała Wieś, pow. Łęczyce; Strzelno, poyj.llo^iino/. Ostatnia z wymienionych posiada u góry 1 u dołu podwójne kreseazki, stsuowiące wyobrażenia pasków od uchwytów, służących do przymocowania tarczy na ramieniu. 2/ Tarcze z owalnymi otokami /wyjątkowo w

kształcie rombu/, wypełnione metywami w postaci czterech grup iafwi wsuwanych " siebie /Grabowo Bobowskie, pow. Starogard Gd.; Klelno, pow. Wejherowo/. Ho popielnicy ze Starogardu Gd. viystępują dwie tarcze /jedno o podwójnym otoku/ zdobione jedełkami o długich odgałęzieniach bocznych. 3/ Wizerunki tarcz z plastycznie uformowanymi u mb a mi owalnymi, lub wrzecionowatymi, bez otoków. limba otoczone są czterema grupami kątów wsuwanych w siebie /l'abl.XVIII, 10/, promienistymi kreskami /Gdynia—Kedłowo/, oraz grupami kątów wsuwanych w siebie, w połączeniu z ukośnymi kreskami /Tabl.XXII,1/, w wypadku naczynia ze Zwartowa tarcza jest prostokątna. Ra naczyniu z Lubiążów wa, pow. Tczew wokół wypukłego umba wyryte są nieregularnie Krzyżu-

ŁlO

jące się grupy kresek. W. Lu Be unie , analizując omawiane wyobrażenia uważa, żo wspomniany wyżej rysunek mógł być przód stawieniem tarczy wykonanej z plecionki. Ponieważ okrągłe, brązowe tarcze musiały być wielką rzadkością, sądząc z nielicznych tego rodzaju obiektów⁴^, wykonywano je zapewue dość często z drewna. Potwierdza to znolezlako z terenu Danii /H jor tspr ing/**^4-, a motywy jodełkowe i kątowe są wg.

W. La Bauma¹*^--⁵, imitacją słojów drzewa, lub malowideł zdooiących powierzchnię tarcz.

Ha kilku popielnicach spotykamy w podob-.ych układach rysunki, mogące być symbolicznymi wyobrażeniami tarcz /Karczemki, pow. Wejne-rowo - prostokąt z tyłu naczynia, wypełniony kątami wsuwanymi w siebie; Wierzchocin Szlachecki, pow. Bydgoszcz - szeroka jodełka obramowana od dołu linią ciągłą; Przyjaźń, pow. Kartuzy; Żelewo, pow. Wejherowo — duże jodełki z lewej strony brzuśca/. He wszystkich tych px-zypadkach znaki te występują wspólnie z wyrytaui oszczepami. Przeznaczenie omawianych przedstawień nie Jest dostatecznie wyjaśniono. Pozo tezą o ich apotropeicznym znaczeniu⁴⁰, można wysunąć przypuszczenie, że są to po prostu zastępcze ofiary dis zmarłych, podobnie jak niektóre ozdoby, czy rysunki uroni.