66500 ksiega
7

142

Sterowanie odgórne polega na oddziaływaniu na kręgosłup poprzez odpowiednie ustawienie obręczy barkowej, kończyn górnych i głowy, sterowanie oddolne na działaniu przez obręcz miedniczną i kończyny dolne. W płaszczyźnie czołowej efektem sterowania, zarówno odgórnego, jak i oddolnego są różnego rodzaju boczne wygięcia kręgosłupa. Zasady sterowania w tej płaszczyźnie są podstawą doboru ćwiczeń asymetrycznych w skoliozach (ryc. 63). W płaszczyźnie strzałkowej efekt wygięcia spowodowanego sterowaniem odgórnym bądź oddolnym nakłada się na kształt fizjologicznych krzywizn kręgosłupa, zwiększając je lub zmniejszając. W zależności od przyjętej pozycji, zmieniają się też możliwości oddziaływania na krzywizny kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej. Na tej podstawie wyodrębniono 6 pozycji lordozujących poszczególne odcinki kręgosłupa i 5 kifolyzujących (ryc. 64). W pozycjach podpartych duży wpływ na kształt kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej ma położenie miednicy i układ kończyn dolnych. Im bardziej ostry jest kąt między udami i tułowiem, tym większe jest skifotyzowanie odcinka lędźwiowego.

Pozycje wyjściowe ze względu na stopień doraźnego wyrównania wady Do tych pozycji zaliczamy: pozycje korekcyjne i pozycje hiperkorckcyjnc Stosując jako kryterium podziału stopień doraźnego wyrównania wady wyróżniamy pozycje korekcyjne i hiperkorckcyjnc. W pozycjach korekcyjnych oś kręgosłupa powraca do stanu prawidłowego (ryc. 65b). Pozycje hiperkorckcyjnc polegają na wygięciu kręgosłupa w stronę przeciwną

Ryc. 65. Mechanizm działania po/ycji korekcyjnych i biperkorekcyjnych iu kręgosłup, a - boczne lewostronne skrzywienie kręgosłupa, b - pozycja korekcyjna tego skrzywienia, c - pozycja tupcrkocefccyjna tego skrzywienia

(ryc. 65c). Zarówno w wadach postawy w płaszczyźnie strzałkowej, jak i czołowej mięśnie i więzadła po stronie wypukłej są na ogół rozciągnięte, a ich przyczepy są nadmiernie oddalone. W pozycji hipcrkorekcyjncj znajdują się one w warunkach zbliżenia przyczepów, czyli w sytuacji korzystnej. Po stronie wklęsłej mięśnie i więzadła są skrócone, a ich przyczepy są zbliżone, natomiast w pozycji hipcrkorekcyjncj odwrotnie, co jest także korzystne. Przeciwwskazane są tam. gdzie występują miejscowe usztywnienia kręgosłupa, powodujące przeniesienie ruchu na sąsiednie odcinki kręgosłupa. Przykładem są pozycje z tylowygięciem kręgosłupa, stosowane w hiperkitozie piersiowej. W przypadku usztywnienia odcinka piersiowego ruch przenosi się na połączenie lędżwiowo-piersiowc, pogłębiając w ten sposób lor-dozę lędźwiową, bez skorygowania wyżej położonej ki Pozy.

Pozycje wyjściowe ze względu na osiow e obciążenie kręgosłupa Ze względu na działanie obciążające kręgosłup osiowo, wyróżniamy pozycje niskie •>. sokic i izolowane Siła ciężkości jest czynnikiem pogłębiającym wadę. Często nawet oiewid-kic odchylenia od osi mechanicznej pod wpływem siły ciężkości ulegają progresji- Dzieje tę to wtedy, gdy siła nacisku działa pionowo. Odciążenie uzyskujemy poprzez równoległe ułożenie kręgosłupa w stosunku do podłoża lub pod pewnym kątem, np leżenie (przodem, tyłem, bokiem), podpory (przodem, tyłem, bokiem), pozycje Klappa. Zgodnie i zasadami mechaniki odciążenie jest tym większe, im ułożenie kręgosłupa jest bardziej zbliżone da poziomego Pozycjami odciążającymi są także zwisy i podpory na przyrządach. Wiszące lub podparK na rękach ciało rozciąga kręgosłup silą ciężaru segmentów znajdujących się poniżej punktu zawieszenia lub podparcia. W' związku z tym zwis aa rękach działa odciążając* szczególni! na odcinek piersiowy, a zwis na podudziach na odcinek lędźwiowy Pozycje odciążające stwarzają możliwość bardziej efektywnej, doraźnej korekcji, gdyż skrzywieni-! jakby samorzutnie się zmniejszają, a mięśnie grzbietu ulegają rozluźnieniu Należy jednak pamiętać, ze pozycje odciążające działają w sposób zbliżony do gorsetu, w którym pracę mięśni zastępuje jego sztywna struktura doprow adzając do ich zaniku i nicczynności. Odciążone mięśnie aft-grawitacyjne pracują zupełnie inaczej niż w pozycji spionizowanej. która cechuje człowieka. Dlatego należy przestrzegać zasady sy stematy cznego przechodzenia od pozycji odciążających do spionizowanych. z przestrzeganiem stopniowania trudności co nim n od iitriątinin do obciążenia od niskiego do wysokiego, od podparcia wielopunktowcgo do podparcia jed-nopunktowego 2c w zględu na położenie środka ciężkości ciała w stosunku do podłoża. p>-zycje wyjściowe dzielimy na niskie i wysokie Pozycje niskie charaktery żuje niskie położenie środka ciężkości w stosunku do podłoża. Zalicza się do nich leżenia, podpory i klęk. Stwarzają one dobre warunki do stabilizacji i izolacji Pozycje wysokie znamionuje wysokie położenie środka ciężkości w stosunku do podłoża. Zachowanie równowagi jest utrudnione przez Zmniejszenie powierzchni podparcia ciała i podniesienie środka ciężkości Izolacja oznacza odosobnienie. Dotyczy to ograniczenia rozprzestrzeniania się ruchu do określonego odcinka lub segmentu ciała. Może to być, np. ustalenie obręczy micdnicznej przy ćwiczeniach wzmacniających mięsnie grzbietu odcinka piersiowego, aby nie pogłębiać lonłozy lędźwiowej Jest to tzw. izolacja odcinkowa. Przyjmuje się zasadę, że im pozycja jest niższa a płaszczyzna zetknięcia się z podłożeni lub przyrządem większa, tym pożycia jest bardziej izolowana, co umożliwia bardziej prawidłowe wykonanie ćwiczenia (Kutzner-Kozinska XXI |