82895 SNC03734

N!

Tab. 9,6, Średnie roczne amplitudy temperatury powietrza w zależności od cerokośd geogra-fic/ncj (wg McKnighta 1987 i Okołowicza 1969)

(p	Amplituda
90*N	40
75”N	32
60*N	30
45‘N	23
30°N	13
15*N	3
0°	0,6
15*S	4
30*S	7
45*S	6
60°S	11
75*S	26
90°S	31

mtuiypodl Izie (WinnipcjjB I rahlerów, IM]

■zezy.

/mprzypafl tia od równtoj nkcja sinus.

i Studiowatj i światowej i) II wojnie; kaw Toni’.] dopomia-or formuły' '2 artykuły łlskim.

K Oceniając stopień kontynentalizmu na podstawie rocznej amplitudy temperatury powietrza, trzeba więc uwzględnić strefowy rozkład amplitudy. Chromow ustalił [«tym celu zależność tzw. czysto oceanicznej amplitudyj4m od szerokości geograficznej L, W najbardziej odległych od lądu miejscach Pacyfiku amplituda ta wynosi 5,4 sin ę. K Wskaźnik kontynentalizmu można więc określić jako K = (A -Am)/A. Określa j on, „jaka część rocznej amplitudy temperatury powietrza A w danym miejscu jest [warunkowana istnieniem lądów na kuli ziemskiej, innymi słowy, jaki jest ilościowy [wpływ kontynentów na wartość rocznej amplitud^ temperatury” (Chromow, 1969, 1.147). W. Gorczyński zaproponował następującą formulę wskaźnika kontynentalizmu:

Kq = (l/M/sin ę) - 20,4

K W tym ujęciu wskaźnik przybiera wartość^ = 100 dla skrajnie kontynentalnego Iprzebiegu temperatury w Wierchojańsku.

Obszar Polski jest dobrym przykładem zmieniającego się wraz z odległością od oceanu kontynentalni! termicznego. Rysunek 9.10 pokazuje, jak szybko ku wschodowi wzrasta kontynentalizm. określony na podstawie wzoru Gorczyńskiego. Porównanie rozkładu przestrzennego współczyn-nika K,; w dwu okresach obserwacyjnych pozwala także zauważyć, że układ izolinii pozostaje w za-niezmienny, natomiast odpowiadające mu wartości wskaźników kontynentalizmu znacznie ■!j rpżnią, co świadczy o fluktuacjach stopnia kontynentalizmu. Spostrzeżenia te mają pewną ogól-yą wymowę. Mówią mianowicie o stałości geograficznych czynników klimatu (rozmieszczenia Ww i oceanów, ich właściwości fizycznych) oraz o zmienności .siły” oddziaływań tych czynni-i| uwarunkowanej przez cyrkulację atmosferyczną.

'------■

| QL

^razem termicznych oddziaływań astrefowych czynników klimatu na kuli ziem-geograficzne anomalie temperatury; wyznacza je różnica między obserwo-

209