85543 IMG40

'voln \' i i» '^vv    opublikowanie w jednym, dowolnym miejscu Sieci, Do.

, *8® Wft o/mte/u, żc dln użytkowniku obojętne jest, c/y wykorzystywane

' ^s° ' ^s|ę^;i> ścimn), c/y iw pr/eci\vlcglci półkuli Ziemi. Z tego punktu wid/ę. | mn c/rtsem mówi się o „wirtualnym miejscu" zimowanym puc/ ic miucrlnly ' ijmiu/ncjii informacji (w icd/y) wlv p. 2,7, W GUC sposób organizacji wiedzy :je_S| l'nnł/0 zróżnicowany pod względem narzędzi stosowanych w poszczególnych sciwj. ^snch, Wni? ze zmianą sposobu organizacji zasobów serwisu C1HC również interfejs powinien ulegnij zmianie, gdy/ przestrzeń cyfrowa i schemat organizacji wiedzy sin. WJWią jedność; organizacja informacji w pewnym stopniu definiuje przestrzeń cyfrowi), W przy padku zmiany w obrębie SOW, zmiana zachodzi tak/e w sposobie postępowania u/ytkownika w tej przestrzeni każdy obiekt cyfrowy mo/e zóslitć pi/> porządkowany do wielu miejsc w schemacie, I lastyczność pr/eslr/cni cyfrowej, wynikająca z mo/Jj, w ości stosowania wielu SOW, pozwala na lepszą reprezentację idei maicrinli/owanych w obiektach cyliowyeh. Stąd zdecydowanie większa liczba tzw. punktów dostępu ₍|_n materiałów w formie cyfrowej.

•    Tworzenie zasobu i archiwizacja, la cecha dotyczy sposobu podejmowania decyzji o rodzajach obiektów, umieszczanych w przestrzeni oraz ich przechowywaniu w ilht. gim okresie lub usuwaniu Pomimo istnienia serwisów globalnej biblioteki cyfrowej, stosujących politykę gromadzenia zbiorów podobną do zasad wprowadzanych w bi. bliotckach tradycyjnych, częstym zarzutem w stosunku do zasobów Internetu jest brak jakichkolwiek zasad w tym zakresie. Sytuacja globalnej biblioteki cyfrowej pr/ypomj. iu miejsce, w którym wszystkie polityki gromadzenia zbiorów (z nntury zawierające sprzeczne rozwiązania) wszystkich bibliotek zaczęłyby obowiązywać jednocześnie. W takim przypadku pozostaje gromadzić wszystko, co może zaspokoić jakąkolwiek potrzebę kogokolwiek. Zasadniczą rolę odgrywa oddzielenie zasobów naukowych od nienaukowych; to zadanie ntn być realizowane przez nowe narzędzia typu Google Scholar Nawet jednak przed ich udostępnieniem w miarę łatwo było dotrzeć do materiałów reprezentujących odpowiedni poziom (naukowy, fachowy) przez wybór serwisu i właściwe formułowanie zapytań.

•    Przestrzeń osobista. GBC porównywana bywa do bibliotek osobistych, prywatnych, należących do pojedynczych osób i przez nie używanych. Przestrzeń zajmowana przez laką bibliotekę nazywana jest przestrzenią osobistą; nie jest ona dzielona z innymi osobami. Jej ideę można wywodzić aż z Memexu Busha, Według Christinc Borgman pozwala ona na uelastycznienie i dostosowanie usług biblioteki do indywidualnych potrzeb użytkownika [Borgman 2003b], Szczególnie globalna biblioteka cyfrowa dostosowana jest do obsługi bardzo zróżnicowanej grupy użytkowników i ich potrzeb. Obecnie wiele aplikacji, funkcjonujących w GBC, umożliwia tworzenie własnego zasobu na podstawie indywidualnych zainteresowań i potrzeb, stanowiącego część powszechnego zasobu globalnego, Zasób len powstaje z obiektów sieciowych oraz własnych, dodawanych przez użytkownika, Przykładowo część systemów bibliotecznych oraz księgami internetowych pozwala na kopiowanie i gromadzenia własnych zasobów mcladanych. Pliki użytkownika gromadzone lokalnie mogą być wyszukiwane przy pomocy globalnych wyszukiwarek, Systemy spolecznościowe, funkcjonujące w rumach Webu 2.0 po- | szły dalej; lam nic tylko gromadzi się własne mcladano, słowa kluczowe i same obiekty cyfrowe, ale także współdzieli się je swobodnie z innymi uczestnikami sieci. W taki sposób przestrzeń, nic przestając być osobistą, staje się także wspólną przestrzenią społeczną.

Metafora miejsca w odniesieniu do biblioteki cyfrowej była krytykowana, szczególnie ^v *^alacl> dziewięćdziesiątych XX wieku. Mark Ackemian twierdził, że metafora biblio-cki cyfrowej jako miejsca jest nawet szkodliwa, gdyż pomija rolę społeczną biblioteki, wypukląjąc tylko jej zadania gromadzenia i wyszukiwania informacji. Tymczasem bi-

...ifliaeeiH snotkiiń i Mtiillaslj u/ylkowników (Ackcnnin l'/'M|. Mota

.uitui"'/: ...i-ism icsi w.i/njr/c wW(in^^ro~tniTOaiff inwtr/yonwim

_nr/cMitv'” .........

Sniclcktualny (Pomerantz, Marchionini 2007, s, 527],

3.3. Kryteria i miary oceny

[sianka osiągnęła obecnie posiać wielkiego, globalnego i kosztownego systemu; jednocześnie wzrosły wymagania instytucji, finansujących badania naukowe, co do jego efektywności. Fundusze przekazywane są do tych ośrodków badawczych, które mogą pochwalić się lepszym, bardziej efektywnym funkcjonowaniem. Niezbędne stało się stworzenie i zastosowanie kryteriów oraz miar" jako narzędzi dla oceny instytucji i uczonych, ale Ink że służących do intelektualnego zróżnicowania i integracji społecznej programów badawczych w skali globalnej. Miary stosowane w zakresie GBC dotyczą zazwyczaj dwóch elementów systemu komunikacji naukowej, pozwalając na ocenę jakości publikacji naukowych, oraz jakości funkcjonowania GBC i jej serwisów (por. p. 4.8). O ile dla publikowania elektronicznego w Internecie istnieje możliwość zastosowania wielu miar jakości, także nowych, typowych dla środowiska cyfrowego i sieciowego, o tyle trudno mówić o efektywności GBC jako całości; badana jest raczej efektywność jej poszczególnych serwisów.

4

Miary jakości publikacji przyczyniają się nie tylko do zwiększenia poziomu dostępu, użyteczności i cytowań, ale także wykorzystywane są do umiejscawiania i indeksowania informacji [Armbruster 2008a, s. 10]. W zakresie badań efektywności komunikacji naukowej w Sieci wielu narzędzi dostarcza webometria. Różnorodność miar umożliwia uczonym obserwację postępów własnych i innych z różnych punktów widzenia", Poprzez klasyfikację i zliczanie hiperlinków określane są sposoby zachowań użytkowników. We-

¹¹ Cecha ta nie jest jedynie Spotykana w bibliotekach, czy szerzej systemach clckionicznych: jest powszechnie znani) r/cc/ij, k użytkownicy bibliotek tradycyjnych oceniaj:) ich pracę po sposobie funkcjonowania katalogu (OPAC) ora; odd/ialu udostępniania, który stanowi rodzaj „interfejsu" biblioteki. Dobnj opinię o bibliotece doskonale realizującej funkcje gromadzenia czy opracowania zbiorów zepsuć mo/c mc ty lko niekompetentny dyżurny w czytelni, ale nawet opryskliwa szatniarka.

" Tclko Saraccvic zwraca uwagę na potrzebę odróżniania kryteriów oceny (np. rclcwancja) od miar (np. trafność, kompletność) [Saracevic 2004).

^u Na stronie http:// www.wcbomethcs.info/ znajduje się Wcbomctnc Ranking of World Uniycrsilics, zawiera* jący dane o globalnej i regionalnej sytuacji uczelni wyższych oraz wybranych największych instytucjach nauki, takich jak National Institulc of łlcath czy Mas Planck Socicty.

125