86324 P1070949

^o5S^^Vko

^"Ojowf

RYZYKO SrOLBCZNO -KULTURALNE

PROFILAKTYKA

POTENCJALNA/PRq|J|

RYZYKO CHRONICZNE

profilaktyka

aspecyficzna

NIEDOSTOSOWANI.

NIECOŚ TOSOWANIE

PROFILAKTYKA

SPECYFICZNA

TRUDNOŚCI SOCJALNE

NIEDOSTOSOWANIA

PROFILAKTYKA

SOCJALNA

ZACHOWANIE AGRESYWNE WZGLĘDEM SIEBIE/ WZGLĘDEM INNYCH

DEWIACJA

PROFILAKTYKA

SPECYFICZNA

WTÓRNA

Rvv. /. Profilaktyka w odniesieniu do różnych typów ryzyka Źródło: L. Rcgidio&i, Lm r-fronzione del disagw giowutile, Roma 1996, s. 42

mu grup społecznych są z reguły skuteczne, gdyż wyrastają z dużego za angaży wanta, entuzjazmu i poczucia odpowiedzialności, znajomości problematyki z wij, snych doświadczeń. Są to:

- promocje alternatywnych, pozytywnych form w danym środowisku społecz-nym i kulturowym;

- programy edukacji zdrowotnej, zmierzające do modyfikowania stylu życia w kierunku umożliwienia rozwoju zdrowia.

Profilaktyka II stopnia (lub wczesna interwencja) ma na celu:

- ujawnianie osób o najwyższym stopniu ryzyka wejścia w patologię oraz pomaganie im w redukcji tego ryzyka:

- wszechstronną edukację społeczeństwa w celu uwrażliwienia na wczesne oznaki zagrożenia patologią oraz informowanie o dostępnych formach pomocy;

- modyfikacje prawa i zarządzania w celu promocji pozytywnych zmian w za- I chowaniu społeczności o wysokim stopniu ryzyka lub w celu zapobiegania eks- I pansji danego zjawiska;

organizowanie lokalnych, dostosowanych do odbiorców programów edukacyj- I nych i interwencyjnych;

szkolenie nauczycieli i osób realizujących programy zapobiegania [Bruno, 19%, s, 5).

Profilaktyka III stopnia, rozumiana jako interwencja, po wystąpieniu zachowań patologicznych u jednostki, ma na celu z jednej strony przeciwdziałanie pogłębianiu się nieprzystosowania społecznego, a z drugiej umożliwienie powrotu do społeczeństwa, prowadzenia w nim satysfakcjonującego i społecznie Akceptowanego trybu życia. Profilaktyka ta obejmuje: informowanie i szkolenie konkretnych osób;

-    bezpośrednie oddziaływania leczniczo-rehabilitacyjne na jednostką;

-    utworzenie doraźnych struktur i ośrodków (baza leczniczo-rehabilitacyjna);

-    badanie i oceną skuteczności poszczególnych programów terapeutycznych i rehabilitacyjnych opartych na wynikach, jakie uzyskują dane jednostki, które dotkniąte są patologią społeczną.

C. Czapów i S. Jedlewski [ 1971, s. 301) zestawiają pierwszy stopień profilaktyki z profilaktyką uprzedzającą, drugi stopień z profilaktyką objawową. Natomiast trzeci stopień obejmuje tą płaszczyzną działań profilaktycznych, których zadaniem jest zabezpieczenie przed ponowną przestępczością. Podziału profilaktyki na trzy stopnie dokonuje także G. Milanesi [1988a, s. 37-44]. Profilaktyka pierwszego stopnia kierowana jest przede wszystkim do tych środowisk, które w szczególny sposób są narażone na patologie różnego rodzaju. W związku z tym działania tej profilaktyki odznaczają sią wielopłaszczyznowością. Obejmują one zarówno działania polityczne, jak i kulturalne, wychowawcze, oświatowe. Odbiorcą profilaktyki pierwszego stopnia jest całe społeczeństwo.

Profilaktyka drugiego stopnia działania swoje kieruje do konkretnych grup, które wykazują objawy patologiczne. Działania tej profilaktyki zmierzają do likwidacji symptomów patologii, a także ich zadaniem jest niedopuszczenie do wzmocnienia objawów i rozwoju patologii. Profilaktyka tego stopnia koncentruje sią na pozytywnych stronach i wzmacnia je. Jednocześnie jej obszarem zainteresowań są zjawiska negatywne, które zwalcza i neutralizuje. Odbiorcami w tym wypadku są rodziny, grupy rówieśnicze, szkoła czy dzielnica.

Profilaktyka trzeciego stopnia jest skierowana na konkretne jednostki, które wykazują postawy społecznie nieakceptowane. Dotyczy to osób, które zostały przez społeczeństwo naznaczone, co sprawiło, że zaakceptowały swoją negatywną tożsamość.

4. Typy i modele programów profilaktycznych

Działania o charakterze profilaktycznym cechuje olbrzymia różnorodność. Wynika to bowiem z faktu, że ich twórcy opierają sią na różnych przesłaniach i rozmaitymi sposobami zmierzają do tego samego celu.

75