IMG17 (6)

*Sc

1. RYZYKO I BEZPIECZEŃSTWO JAKO WARTOŚCI KULTUROWE

Ib

Dlaczego kultura bezpieczeństwa?

Zdobycze cywilizacyjne ostatnich dwóch wieków niewątpliwie mają ogromny wpływ na jakość naszego życia. Jednak postęp technologiczny to nie tylko większy komfort życia, możliwość szybkiego przemieszczenia się czy powszechny, w krajach rozwiniętych, dostęp do medycyny. Nowe technologie, procesy produkcyjne, a także nowe i wciąż zmieniające się wyzwania stawiane przed człowiekiem w pracy stwarzają również nieznane dotąd zagrożenia. Oprócz zagrożeń technicznych coraz większego znaczenia nabierają zagrożenia społeczne, związane m.in. z ostrą rywalizacją na rynku pracy, możliwością utraty pracy czy stosunkami z przełożonymi. Nowe zagrożenia są dla pracowników dodatkowym źródłem stresu, którego konsekwencje to m.in. wypadki, powstające na skutek błędów, osłabionej koncentracji czy pośpiechu.

W ostatnich latach istotne stało się zatem pytanie, czy cena, którą ludzkość płaci za dobrodziejstwa cywilizacji, nie jest żbyt wysokai Po serii wielkich katastrof przemysłowych, w obliczu wciąż ogromnej liczby wypadków w pracy i poza pracą, zrodziła się potrzeba rozwijania i umacniania kultury bezpieczeństwa.

Kiedy powstała kultura bezpieczeństwa?

Aby wyjaśnić pojęcie kultury bezpieczeństwa, warto się odwołać do ogólnej definicji kultury, podanej w „Słowniku języka polskiego". Kulturę definiuje się tu jako całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości, gromadzony, utrwalany i wzbogacany w ciągu jej dziejów, przekazywany z pokolenia

na pokolenie. Jest to również stopień doskonałości w opanowaniu jakiejś specjalności czy umiejętności Przenosząc tę definicję na pole bezpieczeństwa, możemy powiedzieć, iż: kultura bezpieczeństwa jest to całokształt dorobku ludzkości w zakresie bezpieczeństwa (ochrony życia i zdrowia), utrwalany i wzbogacany w ciągu jej dziejów, przekazywany z pokolenia na pokolenie. Jest to stopień osiągniętej sprawności w zakresie ochrony życia i zdrowia ludzkiego. Określonym poziomem kultury bezpieczeństwa charakteryzuje się zatem każde społeczeństwo czy grupa ludzi.

Istotnym aspektem kultury bezpieczeństwa jest stosunek danej społeczności do ryzyka i zagrożeń. Pidgeon (1991) wprost definiuje kulturę bezpieczeństwa jako system znaczeń, poprzez który określona grupa ludzi rozumie zagrożenia na świecie. System ten zwiera m.in. wyjaśnienia związane z wypadkami -dlaczego i jak powstają. Poziom kultury bezpieczeństwa jest więc wynikiem postaw członków danej społeczności do ryzyka, zagrożeń i bezpieczeństwa oraz wartości, które w tym zakresie uważane są za istotne. Pidgeon wyróżnił trzy podstawowe aspekty kultury bezpieczeństwa. Są to:

•    normy i zasady w zakresie radzenia sobie z ryzykiem - przyjęte w danej grupie zasady określają, kiedy ryzyko jest znaczące i wymaga odpowiedniej reakcji, a kiedy można je pominąć czy zlekceważyć;

•    postawy wobec bezpieczeństwa, które odnoszą się do indywidualnych i grupowych przekonań związanych z ważnością bezpieczeństwa;

•    refleksyjność związana z bezpieczeństwem, która polega na uczeniu się, czyli wyciąganiu wniosków z rezultatów podejmowanych działań oraz odpowiedniego reagowania na zagrożenia nowe i nieznane.

Czy można żyć bez ryzyka ?

Niektórzy twierdzą, że „życie bez ryzyka byłoby jak papryka chi li bez „ognia" - zjadliwe, ale mdłe". Społeczna pochwała ryzyka ma również swoje odzwierciedlenie w przysłowiach, takich jak np. „do odważnych świat należy" czy „kto nie ryzykuje ten nie gra". Życie wciąż stawia przed nami wyzwania, musimy podejmować ryzyko, aby sobie z nimi efektywnie radzić. Trudno bowiem wyobrazić sobie rozwój, osiągnięcia naukowe czy skuteczne zarządzanie przedsiębiorstwem bez ryzyka. Ryzyko stanowi więc pewną wartość, która jest utrwalona w naszej kulturze.

7