17 szawwala (24 sierpnia) wojska osmańskie korzystające z okazji, że nieprzyjaciel pozostawił wolne tereny, dogodne do prowadzeńn bitwy, zaczęły zajmować tam najlepsze pozycje i zaciągać działa
Podczas tych czynności, gdy tylko pułki niewiernych spostrzegły, co się dzieje, ruszyły w obronie utraconych terenów, ale zawziętość i zdecydowanie muzułmanów przesądziło o ich wygranej. Swoim zwy czajem zaczęli znosić do stóp padyszacha głowy poległych i żywcem pojmanych, za co odbierali nagrody i pochwały. Janczarzy do wic czora organizowali swe pozycje na zdobytym terenie; kiedy zaczęli rozchodzić się do namiotów na spoczynek, oddziały niewiernych wykorzystały ich nieuwagę i zagrabiły mnóstwo dobytku oraz koni. Pułki z obozu natychmiast wyruszyły z odsieczą. Polacy, cofając się, zabrali kosze, z pomocą których usypali w polu nowy tabor. Lecz w tym czasie kolumna prostego żołdactwa, która się dość daleko posunęła za nieprzyjacielem, udając ucieczkę, zwabiła niewiernych i odwiodła ich od szańców, po czym nagle zawróciła, natarła, przełamała opór wroga i w rezultacie zdobyła około ośmiuset głów kozackich i sporą liczbę jeńców. W ręce zwycięzców dostały się trzy chorągwie, reszta niewiernych ratowała się ucieczką do swojego obozu. Także dzisiaj35, gdy kilka dział prowadzono drogą idącą po zachodniej stronie Chotina, oblężeni zaatakowali znienacka, lecz wielki wezyr Husejn-pasza pospieszył na odsiecz z damasceńskimi zaciągami i większą część nacierających pozbawił życia. W czasie tego wydarzenia paź Delawer-paszy uciekł do niewiernych i haniebnie odstąpił od
wiary wielkiego Proroka.
Dnia 19 księżyca szawwal (26 sierpnia) otworzono zapisy wolonterów36 i wydano rozkaz zbudowania mostu na rzece Turła. Hospodar wołoski przyjął na siebie wykonanie tego zadania, zaś janczarom zapowiedziano, aby przygotowali się na jutro do generalnego szturmu.
20 szawwala (27 sierpnia) o świcie wszyscy byli już gotowi do boju; bejlerbejowie otrzymują rozkaz kierowania się naprzód do szturmu,
35 To sformułowanie i inne podobne są śladami narracji źródła, z którego korzystał Naima.
36 Ochotnicy.
nicy Osmana na swe obozowiska. Doszło więc do krwawego starcia, w wyniku którego Kozacy zmuszeni zostali do opuszczenia swych dawnych siedzib. Walki trwały dość długo a sułtan z najdogodniej położonego wzgórza obserwował działania swych taborów. Janczarom walczącym w pierwszych szeregach udało się zebrać około czterdziestu jeńców i tyle samo głów wrogów. Pod wieczór nieprzyjacielska piechota uderzyła na muzułmanów i zaciekle walczyła. Sułtan zaś sowicie wynagradzał przynoszących głowy lub wiodących na sznurku niewolników. Niewierni, manifestując siłę, zatknęli nad obozem swe chorągwie. Tego dnia chan Tatarów Dżani-beg-Giray dostąpił zaszczytu ucałowania ręki padyszacha, od którego otrzymał w podarunku piękne futro, sajdak i pałasz, wysadzane klejnotami oraz rumaka przystrojonego bogatym rzędem, co niezmiernie ucieszyło
Tatarów.
16 szawwala (23 sierpnia) wojsko stanęło bardzo blisko nieprzyjacielskiego taboru i po definitywnym starciu z nieprzyjacielem przygotowało sobie teren pod obozowisko. Doszło do oblężenia taboru. Bejlerbej Dijarbekru zajął stanowisko nad brzegiem Turły, powyżej twierdzy - bejlerbej anatolski, od strony pól - pułki Karamanu30 i Siwasu31, dalej janczarskie ordy, a z tyłu, za nimi, sipahowie i oddziały wewnętrzne. Nieco wyżej usadowiły się alepskie32 i damasceńskie33 zaciągi oraz sułtańska kancelaria i straż przyboczna, kolejno hospodar wołoski ze swym oddziałem niewiernych a na końcu, już pod lasem - chan tatarski. Kiedy zajęto zaplanowane wcześniej pozycje, bitwa rozpoczęła się od strony lasu, trwała aż do wieczora, po czym ogłoszono zawieszenie broni. Dziś nieprzyjaciel nie opuszczał taboru. Posługując się jedynie bronią palną, zgładził wielu janczarów. Bejlerbej bośniacki34 postrzelony w twarz zginął w męczarniach.
30 Pochodzące z miasta Karaman (południowa część Anatolii).
31 Pochodzące z miasta Sivas (środkowa część Anatolii).
32 Pochodzące z Aleppo (północno-zachodnia część Syrii).
33 Pochodzące z Damaszku.
34 Zarządzający terenami Bośnii.
28