84987 IMG)05 (3)

Rye. 20.9. Algorytm postępowania u mężczyzn z powiększeniem sutka

20.7.

ZAPALENIE I ROPIEŃ SUTKA 20.7.1.

Połogowe zapalenie sutka

Zapalenie sutka występuje najczęściej w okresie okołoporodowym (połogowe zapalenie sutka - mastitis puerperaliś). Rozpoczyna się zwykle w 2-3 tygodni od rozpoczęcia laktacji. Zazwyczaj ma charakter ostry. Często przyczyną są wsteczne zakażenia dróg mlecznych (gronkowcowe lub paciorkowcowe).

Połogowe zapalenie sutka występuje sporadycznie, ale może występować również jako zakażenie szpitalne. Przyczyny upatruje się w tworzeniu się przetok mlecznych w obrębie brodawki i zaburzeniu odpływu mleka, co ułatwia wsteczne zakażenie, najczęściej przez gronkowce.

Występowanie sporadycznej postaci połogowego zapalenia sutka szacuje się w piśmiennictwie na około l-ll% porodów. Dane te wydają się jednak zaniżone i prawdopodobnie odsetek ten sięga aż 24%. Kobiety z połogowym zapaleniem sutka w wywiadzie są predysponowane do zachorowania przy następnym porodzie. Objawy są typowe: bóle i stwardnienie sutka, zaczerwienienie i nadmierne ucieple-nie skóry (możliwy objaw „skórki pomarańczy”). Często występuje bolesne powiększenie węzłów chłonnych pachy i objawy ogólne (gorączka, złe samopoczucie).

Połogowe zapalenie sutka cofa się samoistnie tylko u 15% chorych. Sprzyja temu opróżnianie sutka z pokarmu. W początkowym okresie można uzyskać wyleczenie przez zaprzestanie karmienia naturalnego i podawanie antybiotyków. Postęp procesu doprowadza do tworzenia się często mnogich ropni, zlokalizowanych pod skórą i otoczką, w miąższu gruczołu lub pozasutkowo (ryc. 20.10).

Ryc. 20.10. Umiejscowienie ropni w sutku

Z chwilą powstania ropnia konieczne jest jego nacięcie i zdrenowanie. Przejście ostrego zapalenia w postać podostrą lub przewlekłą znacznie utrudnia leczenie, po którym często obserwuje się nawroty. Są one wskazaniem do wycięcia zmienionego fragmentu gruczołu.

20.7.2.

Niepołogowe zapalenie sutka

Niepołogowe zapalenie sutka i ropień sutka zdarzają się rzadko i są wywołane wstępującym zakażeniem bakteryjnym. Towarzyszy im zwykle poszerzenie przewodów mlecznych. Objawami klinicznymi są: bolesność sutka nie-związana z cyklem, wciąganie brodawki, wyciek z brodawki, guz wyczuwalny pod otoczką, ropień pod otoczką lub przetoka ropna. Objawy te mogą także sugerować raka, tym bardziej że wykonana mammografia wykazuje również podejrzane zmiany. Choroba jest trudna do wyleczenia. Nakłuwanie i opróżnianie ropnia z podawaniem antybiotyków daje dobre doraźne efekty, ale często obserwuje się nawroty. Także nacięcia ropni często kończą się przetoką. Najmniej nawrotów daje wycięcie zmienionego fragmentu gruczołu z niewielkiego cięcia wokół otoczki.

Przewlekłe stany zapalne sutka u kobiet starszych należy różnicować z gruźlicą, sarkoidozą, a zwłaszcza rakiem zapalnym.

Ultrasonografia jest metodą diagnostyczną z wyboru w ostrych i podostrych zapaleniach sutka. Pozwala ona wcześnie uwidocznić tworzący się ropień i uzyskać jego treść za pomocą nakłucia.

Mammografia ma mniejszą wartość ze względu na bolesność sutka oraz trudny do interpretacji obraz. Występowanie mikrozwapnień wskazuje na raka zapalnego, ale ich brak nie wyklucza go.