DSC00324

2» sr.»loMi«x

'.liih' powiaiowej « Niowic/u, której nic ukończył- W l.n.uh 1840 1844 Ivm»\\.iI jako kancelista w /.u /.|d.*ir dóbr K.ul/m iłłowskich. W 1844 roku powmh ił n.i wic-s MkoW/ic-i .łui .i /.ilm /.» nml Niemnom. U lym»/.asie dc-hiurowal w .. Athciijteum" » Jó/cła Igiutcego Kruszewskiego. pisał również do .JYgixłmka łVteisburskiogo" U toku 1857 przeniósł sic na stale do W tlti.t. gdzie w łatach I8t»l - 18(0 współredagował „Kurier Wileński". Tam u • poznał Stanisława Moniuszkę, któr\ skomponował muzykę do kilku lego utwoitm W t\tn e/.tsic podróżował po kraju, m.in. odwiedził War-- a we (w roku 185o i w 1861). Kruków i IWnan (1858). Wszędzie spotykał sic / w \ ra/ami u/natlia dla swojej twórczości literackiej.

Pisał głównie wierszowane gawędy szlacheckie i ludowe, z których najsłynniejsze to:    I nnlzony Jan Dęboróg, Janko Cmentamik

ora.* I 'fjs. Ogromny popularnością cieszył) sic jego obrazki miejskie, m.in. Księgarz uliczny. Cauytia c/\ Tandeciarz, poświęcone życiu żydowskiej biedot) Pisał utwory sceniczne, wśród których warto wymienić swoiste „dziwactwo dramatwzne": ( batka u> lesie, a także komedię Wiejscy poli-*Vi-v ora. usługujący na wyróżnienie -* dramat Kasper Karlitiski (1858), wstawiony w teatrze jako Obrona Olsztyna. Przekładał twórczość poetów polski '-łacińskich XVI wieku (m.in. Klemensa Janickiego). Był jednocześnie pisarzem związanym z ludem (-> lud i ludowość). Znał język białoruski i w tvm języku napisał m.in. utwór stylizowany na rewolucyjny Dołtryjj u iesci. a następnie miniaturę liryczną o incipicie „Uio ptaszki pjajuć usmdy...ⁿ („Już wszędzie ptaszki śpiewają”). Utrzymywał kontakty z ówczesnymi pisarzami polsko-białoruskimi, takimi jak Wincuk Dunin-Marcinkiewicz czy Wincenty Korotyński. Do jego twórczości nawiązywał w okresie modernizmu najwybitniejszy ówczesny poeta białoruski Janka Kupała.

Szaleniec

Romantyczny szaleniec był przede wszystkim człowiekiem przekraczającym ramy normalności umysłowej (Karusia z -> Romantyczności) ci\ towarzysko-obyczajowej (Gustaw z IV części -> Dziadów). W obu wspomnianych wpadkach szaleństwo zrodziło się z cierpienia, z tęsknoty za utraconą miłością.

Innego rodzaju szaleństwo kierowało „rozumnymi szałem” młodymi, pełnymi entuzjazmu głosicielami nowych idei w -> Odzie do młodości. Sytua-

cjrtpoliiyi /.nu Polski /.fod/.ila nitwych szalcftcAw holowników o wolność:

„Iliada |...| niewiastom, jeśli kochają szaleńców \...] których sercu nic nto/c szczęście domowe wystarczyć" mówił tytułowy bohater do A\-ilony w » powieśc i poetyckic’| ► Konrad Wallenrod • Adama Mickiewicza. Dlkim szaleńcem hyl Kordian. ( ar skazał patriotę na pobyt w szpitalu dla umysłowo chorych, ponieważ był przekonany, że na życie władcy mógł się targnąć jedynie człowiek niespełna rozumu.

Człowiekiem nawołującym tło czynów szalonych w imię wyzwolenia oj czy/ny był ksiądz Marek Jandotowu /., karmelita, ukazany w dramacie ► Juliusza Słowackiego jako prorok konfederacji barskiej. Gloryfikował on męczeństwo, widział w nim drogę zbliżającą ludzi do Boga. Pochwalę politycznego buntu głosił w artykule o ludziach rozsądnych i ludziach szalonych (1833).

Droga męczeństwa, pragnienie przelania własnej krwi za kraj, często wybrana w chwili „porywu serca” i /. subiektywnego przekonania o jej słuszności i skuteczności, była - jego zdaniem - drogą ciemną, nocną, /bryzganą „krwią szaleńców roztrącanych przez Boga”. Do Polaków, szaleńców wielkiej sprawy, Słowacki kierował swój wiersz -► Testament mój, apelując, by chcieli być „kamieniami przez Boga rzucanymi na szaniec”.

Szekspiryzm Hamlet

Szmydtowa Zofia

Ur. w 1893 roku w Petersburgu, zm. 3 marca 1977 roku w Warszawie; historyk literatury, komparatystka. Od roku 1901 mieszkała w Warszawie, gdzie w roku 1911 zdała maturę. Studiowała polonistkę na Uniwersytecie Jagiellońskim, a potem na Uniwersytecie Warszawskim. W roku 1917 uzyskała stopień doktora na UJ na podstawie rozprawy Służba narodowa w sprawie Andrzeja Towiańskiego. W roku 1926 rozpoczęła pracę w Katedrze Historii Literatury Polskiej UW. W roku 1933 habilitowała się na podstawie pracy O misteriach Cypriana Norwida. Po wojnie pracowała na UW, od roku 1959 na stanowisku prof. zwyczajnego. W latach 1918--1979 ukazały się jej praca doktorska oraz habilitacyjna oraz m.in. takie książki, jak Mickiewicz jako tłumacz z literatur zachodnioeuropejskich (1955), Rousseau - Mickiewicz i inne studia (1961); Poeci i poetyka (1963),