DSC00303 3

Pmlcłmfc

i.i mrsj.mism/na misja mogła sic nic* powieść / powodu silnego odcfeia-hu.mi.i obcych wpływów na narodowi) duszę. JYmi obcymi czynnika, mi. bui .u ymi zgodę i jedność narodową bvl> idee rewolucyjnego rerro i \ /mu i widmo hajdamackich noiy. Według a u tom te czynniki miały njiirifkss\ wph w na „ciemm " z natury lud. Krasiński w polemice / pu* blicystYkti ówczesnych demokratów (w szczególności /aś / Henrykiem Kamieńskim, który f\\l pseudonimem Filaret Fmwdoski opublikował w roku 1844 broszurę polityczną O pn/H\Lich żytrotnych narodu polskie-X%>) me wahał sic oskai/w swoich przeciwników o sprzyjanie zaborcom. Ow.j uvę uw vpukli! w ł^dntu c*//#. powstałym po roku 1846 w związku )H»wstaniem chłopskim w lialicji. W tym psalmie, nie bez historycznych nteji. podkreślił z gorzką satysfakcją:

Ziarno, siane w śmieci Od wersalskich dzieci Zdradą miało zejść niemiecką.

fednocześnie podjął polemikę z poglądami Słowackiego na temat ducha historii. Pódobnie jak w -> Nie-Boskiej komedii uznał, iż ponad historycz* nuii przeznaczeniem (czyli działalnością Ducha Rewolucjonisty) istnieje Opatrzność rządząca światem według znanych ludzkości prawd objawienia (-* prowidencjalizm). Polska, jak konsekwentnie utrzymywał, stała sic „Bogumiłą', czyli narodem wybranym przez Boga. W Psalmie dobrej uoli. odwołując się wyraźnie do słów modlitwy Chrystusowej („bądź wola Twoja jako w niebie, tak i na ziemi”), ponownie nawiązywał do me-sjanistvcznej wizji losu umęczonej, ale wybranej przez Boga Polski. Krasiński nie potrafił swoich poglądów ideowych wyrazić językiem poetyckim. Potoczne słownictwo, nieregularna rytmika i strofika psalmów, ustępowała mistrzostwu Odpowiedzi na „Psalmy Przyszłości” Słowackiego. Do Psalmu dobrej woli nawiązyw ał wyraźnie -* Cyprian Norwid w dramacie Zwolon.

Pustelnik

W pierwszych wiekach chrześcijaństwa wierni, chcący przez kontemplację i wyciszenie zbliżyć się do Boga i w ten sposób go uczcić, uchodzili na pustynię, by w samotności oddać się modlitwie. Ludzi tych nazywano

mnichami, czyli sma< horctami (pustelnikami). W XVIII wieku pustelni* czy tryb życia wybrał jeden z czołowych myślicieli tego wieku, |an Jakub Rousseau. W ostatnich lutach swego żyt ia zac ząl unikać ludzi, zamykał sit; w swoim tłumku w Urmenonville (Francja). Kult średniowiecza, w którym obraz stojących na odludziu pustelni należał do elementów stale się pojadających w krajobrazie, a także ► legenda powstała wokół Rousseau przyczyniły sit,* do popularyzacji w » romantyzmie modelu życia pustelnika, a także jego osoby. Postać pustelnika ukazał * Adam Mickiewicz w > balladzie Ulijc. Jako mniszkę-pustelnicę poeta przedstawił zamkniętą w wieży Aldonę ~ ukochaną Konrada ( > Konrad Wallenrod) Intrygującą postać Pustelnika wprowadził -► Juliusz Słowacki w . Ha Hadynie. Jest to wygna ny król Popiel Ul, prawowity monarcha, opiekun świętej korony Lecha, symbolizującej narodową tradycję. Byl to dostojny starzec, którego zadaniem było pouczanie ludzi, m.in. Kirkora i Pilona, oraz obudzenie sumienia Balladyny. Obraz domku pustelnika Mickiewicz przedstawił w IV części -♦ Dziadów (w. 50-58) jako ironiczną (por. -► ironia romantyczna) trawe-stację wiersza Fryderyka Schillera Młodzieniec nad potokiem. Schillerów -ska wersja pustelni przedstawiona została w równie ironicznym ujęciu w jednym z -* listów -> Juliusza Słowackiego do matki: „Panna Maria W.jodzińska], która mieszka z nami, także zapłynęła trochę w kraj ideału

-    i o niczym nie marzy, jak o pustelniczym domku - nad rzeczką - o czarnej sukience, [...] o topolach szumiących nad pustelnią - i nareszcie o spowiedzi, którą ma odbyć przed pewnym mnichem... kiedyś. Tym mnichem

-    kartuzem mam być ja en personne - nie kto inny".

Pustelnia była miejscem odosobnienia, do którego nie dociera zgiełk tego świata, gdzie możliwy jest bliski kontakt z naturą (por. Epilog -> Pana Tadeusza). Z czasem sentymentalne pustelnie zostały przejęte przez architektów ówczesnych ogrodów jako elementy dekoracyjne (Powązki, Puławy). W latach dwudziestych XIX wieku słowo „pustelnik" poeci często wykorzystywali jako pseudonim literacki (Gerard Maurycy Witowski określał się mianem Pustelnika z Krakowskiego Przedmieścia, K. Sztek wydawał w roku 1822 czasopismo „Pustelnik Londyński z Ulicy Wiejskiej”).