gleby030

MM

wysokich temperatur powstających przy rozpadzie pierwiastków promieniotwórczych, w -skorupie ziemskiej mogą występować ogniska płynnej magmy. Pod jdużym ciśnieniem magma wdziera się do wyższych części skorupy ziemskiej i zastyga nie osiągnąwszy powierzchni (mówi się wtedy o zjawiskach plutonićznych), bądź przedostaje się do powierzchni Ziemi, gdzie następuje jej wylew poprzedzonym wybuchami-wulkanów (mówi się iwtedy o zjawiskach wulkanicznych)./

Zastygające wewnątrz skorupy ziemskiej ogniska magmowe tworzą tzw. plutony, wśród których wyróżnia się b.a.t.o 1 i t y i 1 a k k o-lity W wyniku zjawisk denudacji plutony niekiedy wydostają się na powierzchnię. Do szczególnie wielkich rozmiarów mogą dochodzić bato-fl^f(sStkę ^a nawet tysiące kilometrów objętości), (rys. 3).

skały

osadowe młode

skały magmowe wylewne

skały osadowe podlegające .; /v.:.    _: diagerieade

skały żyłowe

batolit

skały osadowe starsze (scemenłówane)*

rzeofarażone skały magmowe głębinowe

Rys. 3. Zjawiska endogeniczne (wg P. Kuckuck, zmienione)

Tak więc skały magmowe w głębi Ziemi, (w"postaci batolitów, lak-koiitów lub innych plutonów) określamy jako skały głębinowe (plutoniczne). Ze względu na bardzo powolne zastyganie powstaje w nich struktura krystaliczna (np. granit, rys. 4A).

Magma, która przedostała się do powierzchni i pozbawiona jest ciał lotnych, nazywa się lawą. Ze względu na szybkie zastyganie lawy nie powstaje w skałach wyraźna struktura krystaliczna, lecz najczęściej skrytor łub bardzo drobnokrystaliczna. Skały takie nazywamy wylew n y m i (np. bazalt).

Trzecia grupa skał magmowych — to skały, które zastygły i wykrystalizowały w pobliżu {zwierzchni _w postaci żył. Są to tzw. skały żyłowe, charakteryzujące się strukturą zbliżoną do skał wyle^mych (skryto- lub drobnoziarniste), często jednak tzw. strukturą porfirową (wśród elementów bardzo drobnych znajdują się grube prakryształy, rys. 4B lub porfirowata o cechach pośrednich. ryś. ~C>.