img210 (7)

i przecinki, pomagają w zrozumieniu treści. Określają one gramatyczną strukturę zdania w języku polskim, dlatego też zarówno prawidłowe ich stosowanie, jak i zwrócenie na nie szczególnej uwagi przy czytaniu, zwłaszcza przy czytaniu głośnym, warunkują dobry odbiór treści tekstu. Znaki te m. in. zaznaczają momenty pauz głosowych, trzeba jednak pamiętać o tym, że przerwy w czasie czytania głośnego stosuje się nie tylko w miejscach zaznaczonych znakiem przestankowym, ale także i w innych, zależnie od struktury logiczno--psychologicznej tekstu. Fakt ten ilustruje podany niżej tekst, w którym został dokonany podział na wyodrębniane głosem pauzy. Krótsze pauzy zaznaczone są kreską falistą, dłuższe — prostą kreską pionową.

Tekst:

Dawno, bardzo dawno temu nad brzegiem Wisły rosły wiełkie łasy. Pewnego razu polował w tych lasach książę mazowiecki. Gonił jelenia i zabłądził.

Ten sam tekst z pauzami:

Dawno, | bardzo dawno temu | nad brzegiem Wisły | rosły wielkie lasy. \ Pewnego razu | polował w tych lasach | książę mazowiecki. | Gonił jelenia \ i zabłądził.

Wyodrębnione pauzami cząstki tekstu stanowią grupy zespolonych ze sobą wyrazów. Przy podziale tekstu na takie cząstki bierze się pod uwagę wyrazy zespolone ze sobą w formie wyrażeń, zwrotów lub fraz.

Pauzy głosowe wyrażają się nie tylko samą przerwą (dłuższą lub krótszą) w wypowiadaniu tekstu, ale także zniżaniem lub podniesieniem tonu głosu przed samą przerwą w mówieniu — zależnie od sensu tekstu, od jego treści. Dlatego też trzeba nauczyć dzieci: po pierwsze — operowania głosem w zależności od struktury treści tekstu, a po drugie — rozróżniania pauz grama-

tycznych od pauz logicznych, co ma szczególne znaczenie przy pisaniu z pamięci lub ze słuchu. Przy dyktowaniu tekstu, zawsze tam, gdzie znajduje się znak prze-lankowy, następuje krótka przerwa w mówieniu jednoczesna z „zawieszeniem” głosu; nie zawsze jednak w tym miejscu, w którym osoba dyktująca robi przerwę, znajduje się w tekście znak przestankowy. Uświadomienie tego dzieciom uchroni je od popełniania błędów w stosowaniu znaków interpunkcyjnych.

SPOSOBY SPRAWDZANIA POPRAWNOŚCI ROZUMIENIA PRZECZYTANEGO TEKSTU

Sprawdzanie poprawności rozumienia treści przeczytanego tekstu jest czynnością o tyle konieczną, o ile pożyteczną zarówno dla nauczyciela, jak i dla ucznia. Na podstawie tej kontroli nauczyciel zdobywa niezbędne informacje o skuteczności własnej pracy, pozwalające mu na określenie dalszego jej kierunku i zasad indywidualizacji oddziaływań i wymagań w stosunku do poszczególnych uczniów.

Sprawdzanie poprawności rozumienia tekstu może się odbywać:

I) za pomocą pytań lub poleceń dotyczących tekstu; za pomocą specjalnie do tego celu skonstruowanych testów osiągnięć szkolnych.

Pytania i polecenia służące do kontroli rozumienia tekstu:

•    pytania dotyczące osób występujących w tekście, ich cech i czynności;

•    pytania dotyczące motywów działania osób występujących w tekście;

•    polecenie dokonania oceny postępowania osób wysypujących w tekście;

•    pytania dotyczące czasu (kiedy to się działo?) i miejsca akcji (gdzie to się działo?);

69