img254 (9)

Ćwiczenia zostały umieszczone na końcu każdego rozdziału lub po przedstawieniu poszczególnych fonemów. Ostatni VII rozdział składa się wyłącznie z ćwiczeń i tekstów. Będą one nagrane na taśmę (kasetę) magnetofonową przez rodowitych Hiszpanów, których wymowa nie wykazuje dużych odchyleń od normy fonetycznej.

Chciałbym podziękować dr Jerzemu Sławomirskiemu i dr Krzysztofowi I-Cusalowi za cenne uwagi, sugestie i koleżeńską pomoc, które były mi bardzo potrzebne podczas przygotowania książki do druku. Nie zmienia to oczywiście faktu, iż za wszystkie ewentualne błędy i niedopatrzenia odpowiedzialność ponosi wyłącznie Autor.

Wiaczesław Nowikow

X, Fonetyka a fonologia

Nazwa fonetyka (hiszp. fonetica) pochodzi od greckiego wyrazu phonelikós, który znaczy ..dotyczący głosu”, „brzmieniowy”, „głosowy”. Fonetyka jest to dział językoznawstwa badający stronę dźwiękową języka, czyli:

1.    artykulację głosek oraz ich budowę akustyczną,

2.    akcent (wyróżnienie głoski w sylabie, sylaby w wyrazie, wyrazu w zdaniu),

3.    intonację (rytm i melodię mowy polegające na podnoszeniu i zniżaniu głosu).

W każdym języku można wyodrębnić system głosek idealnych, które służą do rozróżnienia wyrazów pod względem znaczeniowym. System ten składa się i tzw. fonemów (hiszp. fonema, z gr. phóne-ma = głos, dźwięk), czyli zbioru wariantów głoski. Fonem może być także określany jako zespół cech wyróżniających głoski. Np. hiszpańskie wyrazy per o — perro, vino — pino, risa — rusa, łona — lana różnią się znaczeniowo tylko dzięki jednemu fonemowi: /r/ # jrj, /b/ ^ /p/, /i/ # /u/, /o/ ^ /a/. Dział językoznawstwa zajmujący się badaniem relacji między fonemami nazywa się fonologią (hiszp. fonologia, z gr. phónś = głos, dźwięk + logos — słowo, nauka).

W odróżnieniu od fonetyki, która bada dźwięki mowy z punktu widzenia ich własności fizycznych, fonologia opisuje funkcje głosek w systemie języka, przy czym za podstawową uważa się funkcję dystynktywną, czyli taką, która pozwała rozróżniać elementy językowe pod względem znaczeniowym.

Jednak z punktu widzenia fonetycznego bardziej istotne są konkretne realizacje fonemów w procesie mowy. Te z kolei zależą od pozycji głoski, czyli są uwarunkowane przez otoczenie fonetyczne.

9