REAKCJE - DEFINICJE
Szybkosc reakcji mierzymy przyrostem produktów w jednostce czasu (vr=DC / Dt), lub ubytkiem substratów w j. czasu (vr=-DA / Dt). Szybkosc reakcji zalezy od: rodzaju substratów, temperatury, cisnienia (faza gazowa), stopnia rozdrobnienia, ilosci substratów, stezenia.
Kazda substancja posiada pewien zasób energii zwany energia wewnetrzna substancji.
Zmiane energii wewnetrznej substancji nazywamy zmiana entalpi (aDH).
Reakcje, podczas których nastepuje wydzielanie energii z ukladu reagujacego do otoczenia (-DH) nazywamy reakcjami egzoenergetycznymi (Es>Es T Es=Ep+Q).
Reakcje, w których nastepuje pobieranie energii z otoczenia do ukladu reagujacego (+DH) nazy-wamy reakcjami endoenergetycznymi (Es<br" T Minimalny zasób energii potrzebny do uaktywnienia czastek, czyli do zapoczatkowania reakcji nosi nazwe energii aktywacji (Ea).
Zaleznosc szybkosci reakcji od temperatury jest rózna zaleznie od efektu cieplnego reakcji:
W reakcjach egzoenergetycznych dostarczanie energii jest korzystne do momentu uzyskania energii aktywacji. Natomiast w momencie rozpoczecia reakcji korzystne jest ochladzanie (zabiera-nie energii).
W reakcjach endoenergetycznych korzystne jest caly czas dostarczanie energii.
v=k?[A]x?[B]y xA+yBTzC + mD (k - stala szybkosci danej reakcji)
Jezeli jest reakcja przebiegajaca w fazie gazowej ze zmniejszaniem objetosci, wówczas ko-rzystny jest wzrost cisnienia.
Przy reakcjach ze zwiekszaniem objetosci korzystny jest spadek cisnienia.
Gdy nie ma miejsca zmiana objetosci substratów i produktów, cisnienie nie gra roli.
Reakcje odwracalne, to takie reakcje, w których produkty jednej reakcji sa substratami reakcji odwrotnej. ( NH3 + H2O U NH4OH + Q; v1=k1?[NH3]?[H2O], v2=k2?[NH4OH])
V1=V2 stan równowagi reakcji chemicznej - reakcje odwracalne zachodza równoczesnie z jedna-kowa szybkoscia. k1?[NH3]?[H2O]= k2?[NH4OH]); K=k1 / k2 (K-stala równowagi reakcji)
Stala równowagi r. chem. - stosunek iloczynu stezen produktów do iloczynu stezen substratów i jest równa stosunkom stalych szybkosci reakcji.
Regula przekory (Le Chateliera i Brauna): Kazda reakcja chem. dazy w naturakny sposób do osiagniecia stanu równowagi. Jezeli stan równowagi zostanie zaklocony dzialaniem czynników ze-wnetrznych, to w ukladzie rozpocznie sie przemiana zmierzajaca do zminimalizowania skutków dzialania tego czynnika i osiagniecia nowego stanu równowagi.
Polozenie st. równowagi moga zmienic nastepujace czynniki: dodawanie / usuwanie reagentów, temperatura, cisnienie (gazy).
Katalizatory - substancje, które zwiekszaja szybkosc reakcji, pozornie nie biorac udzialu w reak-cji. Biora jednak udzial w reakcjach posrednich, których energie aktywacji sa bardzo male, stad reakcje zachodza szybko, a zatem mimo zajscia reakcji posrednich i tak reakcja przebiega znacz-nie szybciej niz reakcja bezposrenia bez katalizatora. Inhibitory - spowalniaja reakcje.
OBJAANIENIA: ? - zanak mnozenia; / - kreska ulamkowa; U - reakcja odwracalna;T - normalna reakcja