ZŁOŻA ALBITOWE I GREJZENOWE

• Złoża albitowo-grejzenowe formowały się w warunkach oddziaływania gorących, chemicznie czynnych pomagmowych roztworów wodnych na masę wykrystalizowanej skały intruzywnej.

1. Mikroklinizacja, 650-550^oC

2. Albityzacja, 550-400^oC

3. Grejzenizacja skał krzemianowych, 450-300^oC

4. Towarzyszące żyły kwarcowe, 450-250^oC

5. Grejzenizacja skał węglanowych, 400-250^oC

6. Towarzyszące żyły fluorytowe, 250-220^oC

• Na początku rozwija się metasomatoza potasowa, która następuje w wewnętrznych częściach masywów przy podwyższonym ciśnieniu.

• W wyniku odwrócenia procesu zachodzi aktywizacja metasomatozy sodowej, powodującej wczasną albityzację w peryferycznej strefie masywów przy obniżonym ciśnieniu. Ta progresywna część procesu rozwijała się na tle wzrostu kwasowości roztworów, podczas którego silna zasada (K) była zastępowana słabą (Na).

• Maksymalny wzrost kwasowości roztworów mineralizujących następował przy ich przejściu ze stanu nadkrytycznego do hydrotelmalnego w stadium grejzenizacji, gdy przy wysokiej aktywności fluoru i boru odprowadzane były głównie alkalia, oraz glin.

• Przy przejściu roztworów ze stanu nadkrytycznego w hydrotermalny następuje wzrost ich kwasowości w wyniku pojawienia się wolnych anionów kwaśnych, co spowodowane jest dysocjacją nietrwałych związków kompleksowych w obecności fazy ciekłej wody. Następnie po przesileniu, które odpowiada okresowi grejzenizacji, następuje regresywna część procesu, przebiegająca w odwrotnym kierunku, na tle spadku kwasowości roztworów wskutek koncentracji w nich alkaliów, która przeszła przez późną albityzację i zakończyła się późną mikroklinizacją.

• Późna mikroklinizacja i albityzacja jest słabsza od wcześniejszej, niekiedy sprowadza się do powstania cienkich żyłek adularu i albitu.

Złoża albitytowe

Tworzą się w tylnej części frontu matasomatycznego, pod wpływem nadkrytycznych roztworów alkalicznych.

1. Albityty, skały leukokratyczne, zbudowane z kwarcu, mikroklinu, mik, riebieckitu, piroksenu.

2. Fenity, tworzą się w aureolach skał alkalicznych, szczegółnie gdy intrudują one w granitognejsy. Skały otaczające ulegają wysokotemperaturowej metasomatozie potasowej, a następnie bardziej niskotemperaturowej matasomatozie sodowej z jednoczesnym formowaniem się albitytów. Typomorficznymi minerałami ziem rzadkich są: loparyt, rinkolit, fergusonit, cyrkonolit, rosenbuszyt, barylit, leukofan.

• Albityty liniowe, występują wzdłuż rozłamów wgłębnych w podłożu krystalicznym platform bez wyraźnego związku z magmatyzmem. W tych warunkach albityty powstawały prawdopodobnie wskutek oddziaływania chemicznie czynnych roztworów związanych z ultrametamorfizmem. W roztworach tych czynne były woda, dwutlenek węgla, krzemionka, alkalia. Spadek ciśnienia i temperatury powodował rozłożenie wysokotemperaturowych związków kompleksowych oraz dysocjację silnych kwasów. Następował spadek alkaliczności roztworów, co spowodowało uaktywnienie słabszych zasad oraz zmianę metasomatozy potasowej na sodową w warunkach stopniowego wzrostu kwasowości roztworów.

Złoża grejzenowe

Tworzą się w obrębie frontu matasomatycznego, głównie w obrębie apikalnych masywów granitowych i w utworach glinokrzemianowych, występujących w stropie tych masywów, rzadziej w stropowych skałach zasadowych i węglanowych.

1. Początkowe stadium grajzenizacji polega na narastającym działaniu kwasów na skały, aż do powstania metasomatytów monomineralnych.

2. Na wzroście alkaliczności i redepozycji nadmiaru składników z poprzedzającego ługowania kwasami.

Ponieważ grejzeny związane są z aktywnymi skałami magmowymi jak też z utworami występującymi w ich stropie wyróżnia się endo- i egzogrejzeny. Złoża gejzenowe mają formę:

• Pni, gdy metasomatoza obejmowała całą masę skalną (endogrejzeny)

• Sztokwerków, utworzonych przez liczne drobne spękania i żyłki rozwinięte wzdłuż odrębnych szczelin (egzogrejzeny)

OPIS ZŁÓŻ

Złoża grejzenowych rud kasyterytu

1. Kornwalia (W. Brytania)

2. Cynoviec (Czechy)

3. Gierczyn

Kornwalia

• Złoża Sn w Wielkiej Brytanii związane są z obszarem Korwalii i części Devonshire

• Dolny żywet- przyłączenie ofiolitu Lizar

• Fran/famen- 3-y nasunięcia, utworzenie killas

• Górny perm- ryfting, mineralizacja hydrotermalna

• Perm/trias- uskoki przesuwcze

• Mezozoik- roztwory reliktowe będące źródłem U, Ni, Co, Ag, Bi, Zn, Cu, Pb

• Orogeneza alpejska- wyniesienie, erozja

• Skały otaczające to łupki kambryjskie i dewońskie

• Złoże związane z grubokrystalicznym granitem turmalinowym, od którego odchodzą apofizy do120 m długości

• Wyróżnia się 6-ć odmian granitu kornwaldzkiego

• W obrębie granitów łupki są zmetamorfizowane

• Pod wpływem działalności postorogenicznych, roztworów pochodzących z górnego płaszcza, stref anatektycznych powstał batolit, górna jego część ma kształt pni, kopuł

• Batolit powstał wzdłuż strefy nasunięcia

• Występują ksenolity skał osadowych

• Żyły mają budowę brekcjową

• W sąsiedztwie żył występuje siatka drobnych żyłek, które tworzą formy sztokwerke

• Żyły zawierają: kasyteryt z domieszką stanninu, chalkopiryt, bornit, chalkozyn, arsenopiryt, wolframit, scheelit, tetraedryt, srebro rodzime, sfaleryt

• W żyłach występujących w górnych częściach łupków przeważa Cu, poniżej występują rudy mieszane, a głębiej w granitach Sn

• Poniżej czapy żelaznej występowała również strefa cementacji wzbogacona w Cu

• Mineralizacja wieloetapowa, typu pneumatolityczno- hydrotermalnej

1. Okruszcowanie związane z pegmatytami, aplitami z roztworów resztkowych pochodzących z horfelsów, skarnów

1. Występują skały kwarcowo-skaleniowe z wolframitem, arsenopirytem, antymonitem, bizmutem rodzimym

1. Mineralizacja grejzenowa- 420-300^oC, zlokalizowana w górnej części kopuł

2. Główna mineralizacja pneumatolityczna

1. Wysokotemperaturowa- 430^oC, kwarc, skalenie, wolframit, arsenopiryt, turmalin, kasyteryt

2. Średniotemperaturowa- 350- 200^oC, chalkopiryt, chalkozyn, sfaleryt, chloryt, fluoryt

3. Niskotemperaturowa- galena, stilbit, syderyt, baryt

• Fazy mineralizacji

1. Czarnego turmalinu- pegmatyty, żyły kwarcowe z kasyterytem i cienkimi żyłami turmalinu, żyły kwarcowe z wolframitem

2. Niebieskiego grejzenu- żyły kwarcowe z kasyterytem i niebieskim turmalinem

3. Zielonego gerjzenu- żyły kwarcowe z kasyterytem i chlorytem

4. Mezo i epitermalna faza związana z systemem uskoków E-W- uboga w Sn, zawiera chloryt, hematyt, siarczki

5. Faza uskoków przesuwczych- mineralizacja chalcedonem, siarczkami Cu i Bi

Cinovec

• Złoże związane z granitową kopułą intrudującą w porfiry kwarcowe Teplic

• Na powierzchni ciało granitowe ma kształt elipsy (0,4x1,4 km)

• Granity schodzą łagodnie pod porfiry, jedynie w zachodniej części są stromo nacylone

• Masyw granitowy cinovca składa się z 4-ch typów granitów

1. Zalbityzowane średnioziarniste granity

2. Mikrogranity porfirowe

3. Średnio-, gruboziarniste porfiry granitowe

4. Mikrogranity porfirowe z biotytem

• Granity ulegają przemianą:

1. Feldspatyzacji potasowej i

2. Albityzacji

3. Gerjzenizacji

4. Feldspatyzacji potasowej ii

5. Serycytyzacji

6. Kaolinityzacji

7. Hematyzacji

• Złoże o charakterze żyłowym

• Żyły zalegają horyzontalnie i zapadają pod średnim kątem 12^o

• 50-80 m poniżej systemu żył w części centralnej znajdują się gniazda grejzenów

• Miąższość gniazd grejzenowych waha się od kilku cm do 20 m

• Stadia okruszcowania

1. Kwarcowe- tworzy się sam kwarc, brak okruszcowania

2. Grejzenizacji- metasomatyczne przemieszczenie kwarcu prowadzące do powstania zinnwaldytu, wolframitu, kasyterytu, topazu, fluorytu

3. Adularyzacji- powstaje hydrotermalna odmiana adularu

4. Siarczkowe- infiltracja siarczkowa stromych żył, wywołana ruchami tektonicznymi

• Rozmieszczenie minerałów w żyłach odznaczą się zonalnością

• Struktury w których dominuje topaz znajdują się w S części systemu żył

• Struktury w których dominuje adular znajdują się w E części systemu żył

• Minerały rudne to: kasyteryt, wolframit, scheelit

Gierczyn

• Mineralizacja cynowa związana z łupkami łyszczykowymi pasma Kamienicy

• W rudzie cynowej Gierczyna występuje 15 ppb do 2 ppm Au

• W przedłużeniu strefy cynonośnej w kierunku Przecznicy elektrum występuje w siarczkach i siarkosolach (kobaltyn-gersdorffit, glaukodot, arsenopiryt, pirotyn)

Powrót na stronę z indeksem złóż.

---