WYKŁAD VI 06.12.2008
SYSTEM RZĄDU PARLAMENTARNO - GABINETOWEGO
Francja od 1958, Finlandia konst. 1919
O istnieniu sytsemu decyduje cały zespół wyników ( USA ) np. jaka społecznośc.
We Francji Prezydent przewodniczy rządowi, podejmuje dekrety, podpisuje je z mocą ustawy.
Model Westminsterski ( odmiana brytyjska ) nie ma sztywnej konstytucji, są ustawy, akt zawierający Trzy Karty Swobód.
Prawo oparte jest na zwyczajach.
Nie ma żadnego aktu normatywnego,
Król nie odpowiada przed prawem.
Gabinet Cieni - są to ludzie którzy zajmują stanowiska w Gabinecie,
Charakterystyczna jest bardzo silna rola Premiera.
Elżbieta II panuje od 1954, pamięta Winstona Churchila
Rząd ma większośc wyrażną,
Supremacja ustawodawcza parlamentu.
Nie ma spraw których za pomocą ustaw nie możne by było uchwalic,
Ustawa danego Parlamentu nie może wiązac spraw następnego Parlamentu ( tzn. następnym Parlament może zmienic ustawę ),
Stanowisko parlamentarnego radcy (osoby które mają 15 letnią praktykę adwokacką lub radcy prawnego opracowują projekty) . Otrzymują wysokie uposażenie sekretarza stanu aby nikt nie lobował,
Uchwala się około 50 ustaw rocznie,
Radcy parlamentarni są formalnie podlegli rządowi ale nie ponoszą odpowiedzialności przed rządem / są niezależnymi urzędnikami,
Jest druga izba Lordów, ma rok na zajęcie stanowiska,
W sprawie uchwalania ustawy veto Lordów ma charakter veta absolutnego,
W 1949 roku Izba Lordów została pozbawiona wpływów na ustawodawstwo.
Lordów dożywotnich jest 92 (1999),
Nie mogą jużswoim synom przekazywac tytułu Per,
Do izby Lordów należ 2 arcybiskupów, 25 biskupów kościoła angielskiego, Lordowie praw , Lordowie mianowani,
W Anglii, Irlandii, Walii nie ma sądów, rolę sądów pełni Izba Lordów,
Szkocja posiada odrębne sądownictwo. W przyszłości Lordowie będą pochodzili z wyborów powszechnych. Izba Lordów ewoluuje.
Po roku 1918 przybyło republik, do 1814 były tylko dwie republiki francuska i szwajcarska.
III Konstytucja była konstytucją kompromisu. We Francji przyjęta między monarchistami a republikanami.
Albert de Broglie (Książe)
Lucien Prevost
Ideowi ojcowie kompromisu. Pisali artykuły w gazetach - manifesty. Konstytucja została uchwalana większością 1 głosu.
System ustanowiły 3 ustawy:
1 lutego 1875 i z lipca 1875,
Dwie ustawy miały status ustaw zwykłych,
Trzecia tworzyła konstytucję Republiki Francuskiej.
CHARAKTERYSTYCZNE CECHY PARLAMENTARYZMU RÓWNOWAGI
Miała polegac na zastępstwie króla przez wybieranego przez obie izby prezydenta na okres 7 lat z możliwością wielokrotnego wyboru,
Republikę we Francji ustanowiono w 1875 roku,
Prezydent nie podlegał żadnej władzy poza udowodnieniem zdrady stanu,
Nie pisano o roli Rady Ministrów,
Konstytucja pominęła urząd Prezesa RM,
Konstytucja z 1874 była wierna monizmowi władzy wykonawczej w ujeciu Monteskiusza. Dopiero w 1934 roku ustawa z 30 grudnia uznała urząd Prezesa RM za wyodrębniony urząd w państwie,
Według konstytucji ministrowie których powołuje prezydent są częścią prezydenckiej konkutywy, są pomocnikami prezydenta. Ministrowie odpowiadają przed dwiema izbami,
Dwuizbowośc parlamentu miała charakter wybitnie konserwatywny,
Wiek senatorów co najmniej 40 lat,
Długośc mandatu (kadencji) senatu to 9 lat, co 3 lata odnawiano 1/3 składu,
223 senatorów wybierało zgromadzenie,
75 senatorów wybranych przez zgromadzenie narodowe to senatorowie nieusuwalni,
Bardzo silna rola senatu,
Relacje między legislatywą, a egzekutywą rozwiązano na podstawie równowagi,
Prezydent mógł rozwiązac zgromadzenie narodowe za zgodą senatu,
Obie izby mogły pociągac ministrów do odpowiedzialności,
Kompromis został osiągnięty bo nie mogli znaleźć kandydata na króla.
W styczniu 1876 odbyły się wybory do senatu. Wygrali konserwatyści.
Po tych wyborach układ w senacie kształtował się tak że 151 konserwatystów i 149 republikanów.
Przy wyborach do pierwszej izby przywrócono okręgi jednomandatowe.
Wybory luty/marzec 1876
360 republikanów
150 konserwatystów
Pierwsza izba znajdowała się pod kontrolą republikanów. Prezydent był monarchistą i dążył do przywrócenia monarchii.
W maju 1877 zapoczątkował się kryzys konstytucyjny który trwał 2 lata, zakończył się w styczniu 1879 i zakończył się ustąpieniem prezydenta.
W pierwszej izbie pojawili się antyklerykalnie.
Premier Francji złożył dymisję.
Prezydenta powołał Alberta de Broglie.
Zawiesił obrady izb na miesiąc.
Ponad 360 deputowanych wygłosiło manifest przeciwko prezydentowi.
Prezydent rozwiązał parlament i zarządził wybory.
Prezydent skapitulował w grudniu 1877, powołał rząd odzwierciedlający większośc w parlamencie. W 1878 prezydent odmówił zgody na czystkę w dowództwie wojskowym.
30stycznia 1879 prezydent złożył dymisję.
Prezydentem tego samego dnia został wybrany Jules Grevy.
Parlamentaryzm równowagi zostaje zwichnięty. Profesor de Malbor powiedział że w konstytucji III Republiki nie dostrzega podziału władz.
1921 Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej
Sięgali do wzorców francuskich. Parlament składał się z Sejmu i Senatu. Sejm 444 posłów wybieranych według zasady proporcjonalności. Senat 111 senatorów wybieranych wg. tych samych zasad. Obie izby były identyczne, miały charakter przedstawicielski, przyjęto konstrukcję mandatu wolnego. Konstytucje chroniła posłów i senatorów. Immunitet proceduralny i formalny. Przeciwnicy twierdzili ze przepisy konstytucji marcowej wyjęli posłów i senatorów spod prawa. Uchylenie imunitetu było niezwykle trudne. Twórcy przyjęli zasadę dominacji Sejmu w relacjach z Senatem oraz z władzą wykonawczą - egzekutywą.
Sejm mógł podjąc uchwałę w kwestii samorozwiązania się. Kiedy Sejm podjął uchwałe o samorozwiązaniu się Senat tez był rozwiązany. Senat mógł podjąc uchwałę która upoważniałaby prezydenta do rozwiązania Sejmu, uchwała ta skutkowała także wobec Senatu.
Relacje legislatywy z egzekutywą.
Obie izby wybierały prezydenta na 7 letnią kadencję z możliwością ponownego wyboru. Prezydent nie odpowiadał politycznie. Prezydent ponosił odpowiedzialnośc konstytucyjną karną za naruszenie konstytucji lub ustawy.
Zgromadzenie narodowe miało pociągac Prezydenta do odpowiedzialności. Odpowiadał przed Trybunałem Stanu. W obecnej konstytucji Prezydent ma uprawnienia osobiste.
Konstytucje marcowa przyjmowała zasadę że Rzad powołany przez prezydenta musi otrzymac inwesturę Sejmu. Posłowie udzielali votum zaufania lub votum nieufności rządowi (zwykle większości 1/3 ustawowej liczby posłów).
Wniosek był głosowany na tym samym posiedzeniu na którym został złożony. Nawet jeśli Sejm uchwalił votum nieufności to prezydent nie mógł odwoałac Rządu.
Gdy żadna partia nie maiła większości w Sejmie powoływano Rząd fachowców (naukowy).
W 1924 roku rzad fachowców przeprowadził reformę finansową - Rząd Władysława Grabskiego ( bank polski, nowoczesne podatki).
Sejm był najsilniejszym organem w państwie.
W konstytucji z kwietnia 1935 zerwano z zasadą podziału władzy jako zasadą organizacji ustroju władzy.
Art.2, 3 konstytucji - piastunem jednolitej, niepodzielnej władzy RP jest prezydent.
Prezydent RP odpowiada przed bogiem i historią, za losy państwa. Jest wyodrębnienie organizacyjne i funkcjonalne. Odrzuca się zasade podziału władzy.