5.11.2013r.

Jean Baptiste Say

• Napisał zwięzły Traktat….

• Wskazywał na rozstrzygającą rolę przedsiębiorcy czyli człowieka tworzącego przedsiębiorstwa

• Przedsiębiorca jest, w tym ujęciu siłą motoryczną rozwoju gospodarczego

• Ten wątek rozwiną później Joseph Alois Schumpeter

• Twierdził że produkcja towarów kreuje efektywny (to znaczy zrealizowany w wydatkach) globalny pobyt wystarczający na zakup całej podaży towarów

• Prawo rynku0 „prawo Saya” głosi zatem, że nie może powstać długotrwały niedobór globalnego popytu, a więc również kryzys nadprodukcji

• Polemikę z prawem Saya podjął między innymi John Maynard Keynes

• Twierdził on, że niedobór popytu może istnieć

• Jego przyczyną jest preferencja przetrzymywania i tezauryzowania pieniędzy, czyli preferencji płynności

• Jeżeli ceny nie dostosuje się do zmniejszonego strumienia popytu (brak dostosowań cenowych), to wówczas towary nie zostaną sprzedane i nastąpi spadek dochodów

• Jednakże- według Saya- mechanizm dostosowawczy cen jest niezawodny (założenie działania „niewidzialnej ręki” rynku)

• Według Johna Maynarda Keynesa dostosowania następują poprzez zmianę dochodów

• Sprawa jest bowiem tylko mechanizm dostosowawczy dochodu

• Na tym polega różnica pomiędzy podejściem Saya i Keynesa

David Ricardo

• Żył w latach 1772-1823

• Był synem maklera giełdowego wyznania mojżeszowego, ale przeszedł na chrześcijaństwo, gdy się ożenił; wtedy zerwał również z rodziną

• Wzbogacił się, grając na giełdzie, i kupił majątek ziemski

• Został parlamentarzystą i wypowiadał się na tematy ekonomiczne

• Jego główne dzieło zatytułowane Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania opublikowano w 1817 roku

• Stosował metodę dedukcyjną, czyli logiczne wyprowadzanie twierdzeń teoretycznych z przyjętych założeń upraszczających (abstrakcyjne rozumienie)

• Budowanie teoretyczne modele, ujawniając związki przyczynowe między zmiennymi i abstrahując od spraw mniej ważnych

• Taka metoda abstrakcji może prowadzić do bezkontekstowego, teoretycznego uprawiania polityki gospodarczej, co wywołuje niezamierzone konsekwencje

• Metoda dedukcji nie wymaga zbyt wielu informacji i pozwala oderwać się od złożonej rzeczywistości, co niektórym ekonomistom bardzo odpowiada

• Był zaabsorbowany palącymi problemami gospodarczymi swoich czasów: rosnącymi cenami zboża, wzrostem rent, handlem międzynarodowym

• Opowiadał się za swobodą handlu międzynarodowego

• Sformułował doktrynę przewagi komparatywnej w handlu międzynarodowym, która zastąpiła doktrynę przewagi bezwzględnej Smitha

• Specjalizacja zwiększa łączną produkcję i korzyści z wymiany międzynarodowej pod warunkiem odpowiedniego kształtowania się cen międzynarodowych (terms of trade)

• Ricardo bardzo interesował się podziałem dochodu pomiędzy właścicieli ziemskich (otrzymujących renty), kapitalistów (otrzymujących zyski i procenty) i pracowników (otrzymujących płace)

• Wyższe cła na zboże zmieniałyby podział dochodu na korzyść właścicieli ziemskich (wzrost rent)

• Renty są bowiem wyznaczone przez ceny

• Twierdził, że w procesie rozwoju gospodarczego zasadnicza rolę odgywają kapitaliści

• Kapitaliści oszczędzają inwestują, a także przesuwają kapitał do dziedzin przynoszących najwyższe dochody

• Siła robocza jest zasadniczo bierna

• W długim okresie płace utrzymują się na poziomie minimum egzystencji (minimum utrzymania)- doktryna funduszu płac i teoria ludnościowa Malthusa

• Ricardo twierdził, że inflacja jest zawsze zjawiskiem pieniężnym (ilościowa teoria pieniądza w jej uproszczonej postaci)

• W tym ujęciu pieniądz był zasłoną, która zakrywała realną gospodarkę

• Autorytet Ricardo był tak duży, że przesłonił osiągnięcia Henry’ego Thorntona (1760-1815), który wnikliwiej przeanalizował wpływ pieniądza na gospodarkę

• Thornton argumentował, że poprzez stopy procentowe i pożyczki bankowe oraz nierównowagę pieniądza pieniądz oddziałuje na sferę realną

John Stuart Mill

• Żył w latach 1806-1873

• Był filozofem społecznym

• Głównym przedmiotem jego zainteresowania była poprawa losu jednostki i rozwój dobrego społeczeństwa

• Łączył zainteresowanie teorię ekonomii z troską o kwestie społeczne

• Rozpatrywał działalność gospodarczą w kontekście całokształtu ludzkiej działalności społecznej

• Ważną rolę w jego życiu odegrała przyjaciółka, a później żona Harriet Taylor- feministka i socjalistka (zwolenniczka przyznania praw wyborczych kobietom)

• Zasady ekonomii politycznej Milla zostały opublikowane po raz pierwszy w 1848 roku i do końca XIX wieku były podstawowym dziełem w dziedzinie ekonomii

• Rozróżniał prawa produkcji, które są niezmienne i wynikają z natury (np. zasada mylących przychodów w rolnictwie), oraz prawa podziału, które wynikają z woli człowieka i mogą być zmienne

• O podziale dochodu decydują: konkurencja i zwyczaj

• Opowiadał się za ingerencją państwa w rynkowy podział dochodów (interwencja socjalna)- chodziło o bardziej wyrównany i sprawiedliwy podział

• Wypowiadał się za wysokimi stawkami opodatkowania spadków, ale przeciw progresji podatkowej (obawa przed jej antybodźcowymi skutkami)

• Mill był myślicielem elektrycznym- reprezentował nurt pośredni pomiędzy klasycznym liberalizmem a socjalizmem

• Był zwolennikiem głębokich reform społecznych (powszechna oświata, redystrybucja dochodów, tworzenie związków zawodowych, skrócenia dnia roboczego, ograniczenie przyrostu ludności przez podwyższenie wieku zawierania małżeństw i kontrolę urodzeń)

• W kwestii metodologicznej był zwolennikiem tworzenia dedukcyjnych modeli i weryfikowania ich przez porównanie z faktami życia

• W praktyce stosował analizę kontekstową

• Podkreślał, że metoda eksperymentalna jest niedostępna dla ekonomistów

Karol Marks

• Żył w altach 1818-1883

• Nie mogąc pracować na uczelniach z powodu swoich radykalnych poglądów, zajął się dziennikarstwem

• Był doktorem filozofii i twórcą materializmu dialektycznego

• Marksizm dialektyczny eksponował znaczenie rzeczywistości materialnej, a pomijał duchowy wymiar ludzkiej egzystencji

• Był współautorem (z Fryderykiem Engelsem) Manifestu komunistycznego, który opublikowano w 1848 roku

• Chociaż historia rozwija się zgodnie z określonymi prawami, to jednak ludzi mogą i powinni wpływać na jej bieg

• Rozwój historyczny odbywa się od wspólnoty pierwotnej przez feudalizm i kapitalizm do socjalizmu i komunizmu

• Marks był rewolucjonistą

• Marksistowska teoria historii została zbudowana na czynnikach ekonomicznych

• Dynamiczne siły wytwórcze (technologia) przekształcają konserwatywne stosunki produkcji, czyli istniejące reguły gry (w tym stosunki własnościowe)

• Dokonuje się to z oporami