Choroby zakaźne
TOXOPLASMOZA
Patogen: pierwotniak Toxoplasma gondii
Okres wylęgania: przypuszczalnie 4-21 dni
Epidemiologia: pasożyt wewnątrzkomórkowy zdolny do tworzenia cyst w prawie wszystkich narządach wewnętrznych, przede wszystkim w mięśniach i mózgu; żywicielem ostatecznym są koty.
Drogi zakażenia: spożycie oocyst wydalanych w kocich odchodach lub spożycie mięsa zawierającego cysty (wieprzowego, wołowego, baraniego)
Postacie kliniczne toxoplasmozy:
-toksoplasmoza węzłowa
-toksoplasmoza narządu wzroku
-toksoplasmoza OUN
-toksoplasmoza płucna i inne postacie narządowe
-toksoplasmoza wrodzona
Toxoplasmoza wrodzona: zakażenie przezłożyskowe, najczęściej zakażenie bezobjawowe;
powikłania: wodogłowie, upośledzenie umysłowe, zapalenie naczyniówki i siatkówki, głuchota, padaczka
Rozpoznanie toxoplasmozy wrodzonej:
-urodzone w terminie, ale niedojrzałe albo przedwczesnie urodzone noworodki
-wodogłowie lub małogłowie z obecnością zwapnień śródczaszkowych
-drgawki u noworodków
-wady oczu ( małoocze, zaćma, zap. naczyniówki)
-niekiedy objawy przewlekłego zakażenia
Rozpoznanie toxoplasmozy nabytej:
-najczęściej obustronne powiększenie węzłów chłonnych
-objawy ogólnego zakażenia z gorączką, bólami głowy, gardła i mięśni, powiększenie wątroby i śledziony
-rzadziej zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie płuc i mózgu
-rzadko obserwuje się zapalenie naczyniówki i siatkówki
Badania laboratoryjne: rozpoznanie ostrego zarażenia opiera się na wynikach badań serologicznych (świeże zakażenie-przeciwciała z klasy IgM lub IgA lub znaczący wzrost IgG); Przetrwałe lub narastające miana przeciwciał wskazują na wrodzone zakażenie
Rokowanie w toksoplazmozie nabytej jest najczęściej dobre. Zakażenia wrodzone prowadzą do uszkodzenia OUN, zapalenia naczyniówki i siatkówki może przewlekle nawracać Ciężarne z potwierdzonym świeżym zakażeniem Toxoplasma gondii powinny być koniecznie leczone (spiromycyna-Rovamycyna, ponieważ lek nie działa teratogennie)
Leki podstawowe w leczeniu to antyfoliany: pirymetamina i sulfonamidy ( pod kontrolą czynności szpiku)+kw.foliowy lub kw.folinowy Leczenie toksoplazmozy wrodzonej powinno trwać łącznie 12 miesięcy.
U osób z niezaburzoną odpornością toksoplazmoza nabyta wymaga leczenia tylko w sytuacjach wyjątkowych.
ODRA
Patogen: grupa paramyksowirusów
Okres wylegania: 8-12 dni
Drogi przenoszenia zakażenia: przez kontakt bezpośredni, zakażenie kropelkowe; najwyższa zakaźność w okresie objawów kataralnych i przed pojawieniem się wysypki (3-4 dni) i szybko zmniejsza się wraz z rozpowszechnianiem się wysypki
Epidemiologia: szczyt zachorowań występuje zimą, przebycie choroby pozostawia odporność na całe życie.
Rozpoznanie:
Okres objawów prodromalnych trwa 2-4 dni: wysoka gorączka, zapalenie spojówek, nieżyt nosa, zapalenie gardła i krtani, (nie ma odry bez kaszlu). Na śluzówkach policzków na wysokości zębów przedtrzonowych- kredowobiałe naloty na żywoczerwonym podłożu (tzw. plamki Koplika).
Wysypkowy okres choroby (3-4 dni): obniżenie gorączki i w 14 dniu od zakażenia pojawia się wysypka gruboplamista, zlewająca się. Początkowo za uszami, przechodzi na twarz i szyję a potem na tułów i kończyny.
Powikłania: zapalenie ucha środkowego, zapalenie krtani, zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego oraz najgroźniejsze odrowe zapalenie mózgu
Leczenie: objawowe
Zapobieganie: szczepienie
GORĄCZKA TRZYDNIOWA ( rumień nagły)
Choroba zakaźna występująca u dzieci między 6 a 36 msc. Życia
Patogen: ludzki wirus opryszczki typu 6
Okres wylęgania: przypuszczalnie 5-15 dni
Drogi zakażenia: najczęściej przez kontakt bezpośredni bądź zakażoną ślinę
Objawy: wysoka gorączka do 40 C przez 2-4 dni, przy spadku gorączki pojawia się drobnoplamkowa, bladróżowa wysypka zlokalizowana głównie na tułowiu i znikająca w ciągu 2 dni.
Leczenie: ma charakter objawowy
OSPA WIETRZNA
Patogen: wirus ospy wietrznej i półpaśca, wirus DNA
Okres wylęgania: 14-21 dni
Drogi zakażenia: z człowieka na człowieka zakażeniem kropelkowym, zakaźność utrzymuje się 2 dni przed pojawieniem się wysypki aż do czasu przyschnięcia pęcherzyków; zachorowanie u ciężarnej prowadzi do przezłożyskowego zakażenia płodu
Objawy: objawy prodromalne b. krótkotrwałe, po 2-3 dniach następuje wysyp wykwitów, drobnych czerwonych plamek na tułowiu, twarzy i owłosionej skórze głowy; część z nich znika a w obrębie innych tworzą się pęcherzyki wypełnione wodnistym, jasnym a następnie mętnym płynem; od następnego dnia pęcherzyki przysychają w strupki. Podobne wykwity mogą pojawić się na śluzówkach jamy ustnej i narządach płciowych.
Ze względu na kilka rzutów wysypki u tego samego pacjenta stwierdza się obecność wykwitów w różnych stadiach rozwoju.
Leczenie: preparaty p/świądowe
Nieuodpornione dzieci lub stosujące immunosupresję lub cytostatyki po ekspozycji na zakażenie otrzymują hiperimmunizowany preparat immunoglobulin (VARITEC).
Noworodki, których matki zachorowały na ospę 5 dni przed porodem do 2 dni po porodzie powinny otrzymać preparat immunoglobulin natychmiast po porodzie.
ŚWINKA
Patogen: wirus świnki RNA z grupy paramiksowirusów
Okres wylęgania: 2-3 tygodnie
Drogi zakażenia: kropelkowa; świnka jest bardzo zakaźna!
Zakaźność występuje już przed obrzękiem przyusznic i do 2 tyg. od początku choroby. Najczęściej występuje u dzieci w wieku szkolnym i nastolatków; zachorowania najczęściej występują w miesiącach zimowych i wiosennych;
Odporność na całe życie.
Objawy: prodromalne b.krótkie, charakterystyczny jest ciastowaty obrzęk w okolicy ślinianek przyusznych, najpierw jednostronny, po 1-3dniach obustronny, gorączka, zaczerwienienie i obrzęk ujść przewodów ślinowych
Powikłania: zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, świnkowe zap. mózgu, zapalenie trzustki, zapalenie jąder
( 30% nastolatków w wieku 15-29 lat), zapalenie nerek
Leczenie: charakter objawowy
MONONUKLEOZA ZAKAŹNA
Patogen: wirus Epsteina -Barr DNA z grupy wirusów opryszczki
Okres wylęgania: 4-7 dni
Drogi przenoszenia: z człowieka na człowieka przez kontakt bezpośredni (choroba pocałunków
Objawy: nagły początek choroby z gorączką, zapalenie migdałków podniebiennych z białymi nalotami na migdałkach, typowe jest powiększenie węzłów chłonnych karkowych i szyjnych, łagodne zapalenie wątroby, powiększenie śledziony, czasem pojawiają się drobnoplamkowe wysypki
Leczenie: objawowe, wypoczynek w łóżku, antybiotykoterapia w przypadku wtórnych nadkażeń bakteryjnych
CYTOMEGALIA
Patogen: wirus cytomegalii (CMV) wirus DNA z grupy opryszczki
Okres wylęgania: od 3 tygodni do 3msc.
Drogi przenoszenia zakażenia: bezpośrednio z człowieka na człowieka przez wydaliny i wydzieliny, przez produkty krwi i przeszczepiane narządy. Cytomegalia jest najczęstszym zakażeniem wewnątrzmacicznym!
Możliwe są zakażenia na oddziałach noworodków.
Epidemiologia: stopniowe uodpornianie się populacji z wiekiem; po zakażeniu pierwotnym dochodzi do zakażenia utajonego na całe życie; reaktywacja wirusa w warunkach stresu jest częsta.
Badania laboratoryjne: cytomegalię wrodzoną rozpoznaje się w 1 tygodniu życia na podstawie stwierdzenia obecności wirusa (hodowla, PCR) w ślinie, krwi, moczu i płynie mózgowo-rdzeniowym lub stwierdzając obecność swoistych przeciwciał z klasy IgM metoda ELISA;
Klinika: Uogólniona postać zakażenia wewnątrzmacicznego - (występuje rzadko) niedokrwistość, trombocytopenia, powiększenie wątroby i śledziony, żółtaczka oraz zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych; występują wady wrodzone ( małogłowie, małoocze). Wcześniaki z nabytym zakażeniem po urodzeniu- to ciężkie zapalenie płuc i zapalenie wątroby. Nabyte zakażenia CMV u starszych dzieci przebiegają subklinicznie, a nawet bezobjawowo.
Powikłania: Pacjenci z pierwotnymi i wtórnymi zaburzeniami odporności, szczególnie pacjenci po przeszczepie szpiku i pacjenci z AIDS- ciężkie zagrażające życiu zakażenie CMV przebiegające z zapaleniem śródmiąższowym płuc, zapaleniem wątroby, jelit i siatkówki
Zapobieganie: u pacjentów z grup ryzyka wskazane jest podawanie specjalnych preparatów immunoglobulin
Leczenie: w przypadku zakażeń CMV zagrażających życiu- gancyklowir
Inne choroby zakaźne wywoływane przez wirusy:
zakażenia wywołane wirusami opryszczki pospolitej (Herpes simplex)
wczesnoletnie zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych (kleszczowe zap. mózgu)
ostre zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego (poliomyelitis)
zakażenia wywołane wirusami Coxackie i Ech0
- choroba bornholmska
- choroba dłoni, stóp i ust
- aseptyczne zap. opon mózgowo-rdzeniowych
- zapalenie mózgu i mięśnia sercowego u noworodków i młodszych dzieci
- zapalenie osierdzia i mięśnia sercowego u dzieci starszych
grypa
Choroby pasożytnicze -GIARGIOZA
Czynnik etiologiczny pierwotniak z grupy wiciowców Giardia lamblia (syn. Giardia intestinalis.) W ustroju człowieka występuje w postaci trofozoitu (postać wegetatywna) lub jako cysta stwierdzana w kale osoby zakażonej.Miejsce bytowania- jelito cienkie
Objawy kliniczne: pojawiają się nagle (1-3 tyg. po zarażeniu) lub narastają stopniowo
Najczęstsze objawy:
biegunka
wzdęcia
odbijanie
nudności
wymioty
bóle brzucha zlokalizowane w nadbrzuszu
I trwają ok. tygodnia, u części chorych samoistnie ustępują lub rozwija się postać przewlekła, gdzie objawy utrzymują się stale.
Rozpoznanie:
badanie stolca na obecność cyst
badanie treści dwunastniczej pobranej sondą
zestawy do badań serologicznych (test ELISA) - wykrywanie antygenu pierwotniaka w kale lub specyficznych p/ciał w surowicy krwi
Leczenie: z wyboru preparaty nitroimidazolowe
TOKSOKAROZA
Czynniki etiologiczne: Toxocara canis (glista psia) i T.catii (glista kocia)
Objawy kliniczne:
- z połkniętych jaj wylegają się larwy, które po przejściu przez śluzówkę jelit z prądem krwi przenoszone są do tkanek różnych narządów (płuca, wątroba, OUN, narząd wzroku)
- niewysokie stany podgorączkowe
- kaszel
- pobolewania w okolicy wątroby
- bóle mięśniowe
- utrata łaknienia, nudności
- wysypki uczuleniowe
- przebieg choroby jest przewlekły!!
Rozpoznanie:
wysoka 80-90% eozynofilia krwi obwodowej
podwyższona leukocytoza
hipergammaglobulinemia
w rtg klatki piersiowej stwierdza się przemijające, zwiewne nacieki i zmiany zapalne płuc
testy serologiczne wykrywające swoiste przeciwciała w surowicy krwi
Leczenie:
dietylkarbamazyna ( Notesie)
tiabendazol (Mintezol)
albendazol ( Zentel)
GLISTNICA
Etiologia: glista ludzka ( Ascaris lumbricoides) w postaci dojrzałej bytuje w świetle jelita cienkiego; największy nicień przewodu pokarmowego; zarażonych jest na świecie ok.miliarda ludzi. Zarażenie glistnicą następuje po zjedzeniu pokarmu zainfekowanego jajami glist.
Objawy kliniczne i przebieg inwazji:
- w okresie wędrówki: przelotne wysypki uczuleniowe zwiewne nacieki loefflerowkie w płucach
- podwyższona temperatura ciała
- mierna eozynofilia
- bóle brzucha i objawy dyspeptyczne, spadek masy ciała
- stany spastyczne oskrzeli
Rozpoznanie:
na podstawie znalezienia dorosłej glisty wydalonej z kałem
testy immunologiczne
Leczenie:
każdy przypadek glistnicy leczy się
lek z wyboru: leki z grupy benzymidozolowej (vermox); skuteczny też jest pyrantelum
po dwóch tygodniach wykonujemy kontrolne badanie kału, jeśli znajdują się nadal jaja, leczenie powtarzamy
OWSICA (enterobiosis,oxyuriosis)
Czynnik etiologiczny: owsik bytuje w świetle jelita ślepego; dorosła samica ma około 1 cm długości, samiec jest mniejszy.Do zakażenia dochodzi na drodze człowiek - człowiek.
Patogeneza, objawy i przebieg kliniczny:
przeważają objawy związane nie tyle z bytowaniem osobników dorosłych w świetle jelita, ile z procesem składania jaj przez zapłodnione samice
-świąd odbytu i sromu, drapanie się ( stopniowo powstają przeczosy w okolicy odbytu i sromu) w godzinach wieczornych i nocnych
-zaburzenia snu
-częste inwazje bezobjawowe
-inwazje rodzinne
Rozpoznanie:
badanie wymazu z okolicy odbytu na obecność jaj owsika
Leczenie:
-z wyboru stosuje się mabendazol (vermox)
-albendazol (zentel)
-Pyrantel
Kurację powtarza się po dwóch tygodniach i stosuje się u wszystkich domowników!!