Techniki Uważa się je za bliżej skonkretyzowane sposoby postępowania wychowawczego. Stanowią one zazwyczaj uszczegółowienie jednej lub kilku metod wychowania, a różnią się od nich zwłaszcza tym, że są z reguły szczegółowym opisem określonego postępowania wychowawczego, niekiedy graniczącym nawet z przesadną dokładnością czy wręcz skrupulatnością. 1) TECHNIKI WYMIANY OPINII- techniki wychowawcze, których cechą konstytutywną jest wymiana opinii dzieci i młodzieży, mają na celu głównie pogłębienie ich współżycia i współdziałania oraz bliższe ich poznanie. Składają się na nie takie techniki wychowania jak: a) technika „burzy mózgów”- umożliwia dziewczętom i chłopcom zgłaszanie własnych pomysłów dotyczących konkretnej sprawy. Odbywa się to w sposób całkowicie swobodny i nieskrępowany. Technika ta przebiega w trzech etapach: *w pierwszym etapie ustala się i formułuje problem, jaki się pragnie rozwiązać, oraz zapoznaje się osoby biorące udział w „burzy mózgów” z obowiązującymi w niej zasadami *drugi etap „burzy mózgów” polega na zgłaszaniu pomysłów w odpowiedzi na postawione pytanie ogólne i pytania szczegółowe. Zgłasza się je zazwyczaj ustnie, niekiedy także pisemnie. *trzeci etap pozwala na krytyczną ocenę zgłaszanych pomysłów. Odbywa się dopiero w drugim dniu lub później od chwili ich zgłoszenia b) technika decyzji grupowej- dopomaga ona szczególnie w przezwyciężaniu sprzeczności, jaka zaistnieć może między przepisami regulaminowymi szkoły lub placówki o-w a normami społecznymi, obowiązującymi w nieformalnym nurcie życia szkolnego czy zakładowego. Celem posługiwania się techniką decyzji grupowej jest uruchomienie procesów uwewnętrznienia pożądanych społecznie i moralnie norm, regulujących współżycie i współdziałania dzieci i młodzieży kl. czy gr wychowawczej. Istnieją różne odmiany techniki decyzji grupowej. Jedną z nich jest przeprowadzona z inicjatywy uczniów lub wychowanków, inna z inspiracji nauczyciela czy wychowawcy. c) technika sondażu- jest próbą uprzystępnienia jednemu z uczniów kl. tego, jak widzą go jego koledzy (koleżanki). Technika sondażu opinii może być dwojakiego rodzaju, tj. techniką sondażu pozytywnych i negatywnych opinii o uczniu oraz techniką sondażu wyłącznie pozytywnych o nim opinii kl. czy gr. Wychowawczej. Może ona być stosowana wyłącznie wobec uczniów powyżej 11-12 roku życia. Technika sondażu pozytywnych i negatywnych opinii obejmuje 4etapy: *pierwszy etap polega w szczególności na wyjaśnieniu celu, jaki przyświeca technice sondażu opinii, i na zapoznaniu z jej przebiegiem. *drugi etap dotyczy sondażu opinii na temat ujemnych str zachowania kolegi(koleżanki) 4)TECHNIKA ODDZIAŁYWAŃ NIEWERBALNYCH- należą do nich: * technika swobodnej ekspresji słownej- stanowi samorzutne uzewnętrznieni swych przeżyć, doświadczeń, wiedzy o otaczającym świecie za pomocą rysowania, malowania, lepienia, wycinania. Umożliwia wyrażanie w ten sposób przez dzieci i młodzież swych myśli i uczuć, dotyczących wielu nurtujących problemów. Umożliwia ona m.in. zaspokajanie potrzeby komunikowania innym ludziom swych myśli, uczuć i przeżyć oraz rozwijania zainteresowań i uzdolnień, w tym także przeżywanie prawdziwego sukcesu. *technika ignorowania zachowań niepożądanych- polega na bagatelizowaniu przez wychowawcę lub nauczyciela drobnych i szybko przemijających uchybień wychowanków, np. chwilowa dekoncentracja, wyglądanie przez okno. Skuteczność stosowania tej techniki jest tym mniejsza, im jest większy stopień zaawansowania ucznia czy wychowanka w sprawianiu trudności wychowawczych. Słabą str. techniki jest to, iż nie pociąga ona za sobą natychmiastowych skutków i że okazuje się skuteczna zwłaszcza w przypadku postępowania będącego mniej lub bardziej jawną prowokacją pod adresem nauczyciela czy wychowawcy. 5)TECHNIKA ORGANIZOWANIA CZASU WOLNEGO- nazywane także technikami rekreacji. Umożliwiają one dziewczętom i chłopcom korzystanie z godziwego wypoczynku i rozrywki. *techniki rekreacji kulturalno-rozrywkowej- istnieją dwojakiego rodzaju techniki tj. techniki rekreacji biernej i czynnej. Pierwsze z nich polegają m.in. na oglądaniu telewizji, słuchaniu radia lub nagrań z taśmy magnetofonowej, a także na czytelnictwie książek i prasy oraz uczęszczaniu do kina, teatru, muzyki. Zaleca się aby korzystać z różnych form rekreacji biernej, czyli nie preferować głównie jednej z nich. Technika rekreacji czynnej charakteryzuje się organizowaniem gier, zabaw ruchowo-zręcznościowych, dydaktycznych, typu harcerskiego, towarzyskich i stolikowych, a także imprez i uroczystości. Ważne miejsce wśród form rekreacji czynnej zajmują m.in. imprezy towarzyskie, imprezy o charakterze obrzędowym, imprezy z okazji rocznic narodowych i państwowych. *techniki rekreacji twórczej- obejmuje szeroki zakres zajęć m.in.: zajęcia plastyczne, techniczne, umuzykalniające. Innymi formami rekreacji twórczej są improwizacje sceniczne oraz zalicza się także zajęcia fotograficzne i filmowe, zajęcia związane z twórczością wychowanków. * technika rekreacji fizycznej- polegają głównie na organizowaniu takich form rekreacji, jak wycieczki piesze i rowerowe, gry i zabawy sportowe lub ćwiczenia ruchowe, zabawy ruchowe, bieżne, zabawy i gry terenowe *techniki rekreacji przez działalność społeczną- mają na celu głównie przyswajanie przez dzieci i młodzież zachowań podporządkowanych dobru

*podczas trzeciego etapu przeprowadza się sondaż pozytywnych opinii o zachowaniu kolegi(koleżanki) *czwarty etap dotyczy sformułowania wniosków końcowych przez nauczyciela i kilku najbardziej aktywnych uczestników sondażu Techniki sondażu wyłącznie pozytywnych opinii, zalecana jest szczególnie dzieciom i młodzieży społecznie nieprzystosowanym. Po wypowiedziach dotyczących pozytywnych cech swego kolegi podejmuje się próbę zastanowienia się nad sposobami pomocy opiniowanemu. W końcowej części zastosowanej techniki sondażu pozytywnych opinii o uczniu następuje podsumowanie zgłoszonych poprzednio wypowiedzi, ze szczególnym podkreśleniem cech dodatnich oraz możliwości dalszego ich ujawniania i pogłębiania. c) Technika swobodnej ekspresji słownej- nazywana także techniką swobodnych tekstów lub techniką twórczości literackiej oraz techniką twórczości poetyckiej. Jej twórcą jest Celestyn Freinet. Technika ta polega na umożliwieniu dzieciom i młodzieży swobodnego wyrażania swych myśli i uczuć w formie utworu pisanego, a następnie na wspólnym omawianiu i doskonaleniu go zwłaszcza w warunkach zajęć lekcyjnych, np. podczas lekcji z jęz. ojczystego. Można wyodrębnić 5etapów tej techniki: *pierwszy etap polega przeważnie na zachęcaniu uczniów do samodzielnej twórczości w formie opowiadania czy wiersza i udostępnienia klasie swych dokonań w tym zakresie. *drugi etap obejmuje przygotowanie swobodnych tekstów na tematy całkowicie dowolne lub zgodne z podanym wcześniej hasłem wywoławczym *trzeci etap dotyczy wyboru najciekawszych tekstów, co ma miejsce najczęściej podczas lekcji. *czwarty etap polega głównie na poprawieniu i uzupełnieniu tekstów, które uznano uprzednio za wyróżniające się pod jakimś względem *piąty etap to praktyczne wykorzystanie poprawionych i udoskonalonych tekstów, np. w formie udostępniania ich uczniom z innych klas, gronu nauczycielskiemu i rodzicom. d) technika kontaktów międzyludzkich- technika ta składa się na pewien zestaw różnych ćw., mających na celu m.in. rozwijanie umiejętności uczniów w uważnym słuchaniu swych rodziców, umożliwienie im nabycia doświadczeń w nawiązywaniu bliskich kontaktów z innymi ludźmi i zapoznanie uczniów z zasadami poprawnego porozumiewania się oraz z przyswajaniem im tych zasad. 2)TECHNIKI OPARTE NA DRAMATYZACJI- odwołują się do organizowania różnych akcji scenicznych wraz z dialogiem. Zalicza się do nich: a) technika socjodramatyczna- inaczej socjodrama, termin ten wprowadził L. Moreno. Technika ta polega na wspólnym omawianiu problemów nurtujących młodzież zwłaszcza z tytułu jej przynależności do określonej gr. i spontanicznym ich przedstawieniu w formie wspólnemu, w tym również zachowań altruistycznych. Polegają m.in. na: podejmowaniu pracy na rzecz rówieśników, udzielaniu pomocy osobom chorym, opiekowaniu się zwierzętami domowymi, obsłudze sanitarnej w czasie organizowanych imprez, wycieczek, rajdów

improwizowanej dramatyzacji. Dużą wagę przywiązuje się tu do tzw. spontaniczności twórczej tj. właściwego reagowania na nową sytuację lub zdolności „nowego” reagowania na „starą” sytuację. Technika socjodramatyczna przebiega w trzech etapach: *w pierwszym etapie omawia się nurtujące młodzież problemy, ukazywane na tle konkretnych przykładów z życia lub wyobraźni *drugi etap dotyczy spontanicznego udramatyzowania sytuacji lub zdarzeń związanych zwłaszcza z problemem uznanym za najbardziej dokuczliwy i możliwy do rozwiązania. *w trzecim etapie następuje ustosunkowanie się do zaimprowizowanych sytuacji czy zdarzeń. W zależności od określonego sposobu improwizowanej dramatyzacji rozróżnia się kilka odmian techniki socjodramatycznej. Są nimi np. technika lustrzana, technika zamiany ról i technika postępowania na odległość. b)technika gier dramatycznych- zwana także zabawą w teatr. Różni się ona od socjodramy celem i tematyką improwizowanej dramatyzacji. w zastosowaniu techniki gier dramatycznych uwzględnia się problemy o szerszym znaczeniu społeczno-kulturowym. Dotyczą one nierzadko np. zachowania uczniów poza obrębem klasy i szkoły; obejmują wiele spraw, z którymi mogą się oni spotkać w dalszym życiu, w tym także różne aspekty przestrzegania lub nieprzestrzegania ogólnoludzkich norm czy zasad postępowania. Technika goer dramatycznych jest osobliwą formą gier lub ćw. dramatycznych, odwołujących się do właściwej dzieciom i młodzieży spontanicznej ekspresji dramatycznej oraz będących zarazem sposobem jej rozwijania. Istnieją różne odmiany techniki gier dramatycznych. Jedna z nich oparta jest w znacznej mierze na własnej wyobraźni i spontanicznej ekspresji dramatycznej dzieci i młodzieży. Inna odmiana techniki gier dramatycznych oparta jest na tekstach bądź to przygotowanych przez młodzież w wyniku własnej twórczości literackiej, bądź też zaczerpniętych częściowo lub całkowicie z literatury. c) technika dramy- mówi się o niej zarówno jako sposobie organizowania procesu uczenia się, jak również jako sposobie wielostronnego rozwijania osobowości dzieci i młodzieży, przypisuje się jej w równym stopniu wywieranie wpływu na ich rozwój intelektualny i emocjonalny, jak i społeczno-moralny. W technice dramy przedmiotem improwizowanej dramatyzacji są przeważnie różnego rodzaju sytuacje konfliktowe, wymyślone lub zapożyczone z literatury. zastosowana wobec dzieci i młodzieży technika dramy przyczynia się do zmiany ich zachowania i myślenia. *”Rzeźba” jako jeden ze sposobów dramy polega na tym, że uczestnik lub uczestnicy w zespołach dwuosobowych „zamierają” w bezruchu, gdy ekspresyjnie i komunikatywnie udaje się im wyrazić określone uczucie, postawę lub sytuację.

*”płaszcz eksperta” umożliwia wchodzenie przez chłopców i dziewczęta w rolę pedagogów, psychologów, socjologów, architektów, nauczycieli, duchownych itp. Grają oni wybraną przez siebie lub zaproponowaną rolę w kilkuosobowych gr. ”specjalistów”. Celem ich jest np. opracowanie ekspertyzy na jakiś temat i zaprezentowanie jej w szerszym forum w postaci pisemnej lub ustnej. *”stop-klatka” jest sposobem dramy polegającym na zatrzymaniu improwizowanego w gr zdarzenia lub sytuacji. Czyni się tak nierzadko w najbardziej dramatycznym momencie, podobnie jak ma to miejsce w stop-klatce podczas kręcenia filmu lub na zdjęciu. 3) TECHNIKA WZMOCNIENIA POZYTYWNEGO I NEGATYWNEGO-pierwsze z nich służą rozwijaniu i pogłębianiu zachowań wychowawczo pożądanych, drugie natomiast są próbą przeciwstawienia się zachowaniom niepożądanym z wychowawczego pi moralnego pkt widzenia. a) techniki wzmocnienia pozytywnego- polegają na odwołaniu się do pochwał i nagród w ściśle określony sposób, tj.: *technika bezpośredniej gratyfikacji, nazywana również techniką natychmiastowej gratyfikacji, przewiduje odwołanie się do wzmocnień zaraz po wystąpieniu szczególnych oznak poprawy w nauce lub zachowaniu. *technika zawierania kontraktu- stosowana była m.in. przez J. Korczaka. Polegała na sporządzeniu umowy między wychowawcą i wychowankiem, np. w sprawie przestrzegania zasad higieny. W wyniku zawierania kontraktu oczekiwano od wychowanków stopniowej poprawy w zachowaniu lub nauce. *technika sukcesywnej gratyfikacji- przyjmuje często nazwę ekonomii żetonów , wzmocnienia żetonowego. W tej technice wzmocnienia pozytywnego dokonuje się najpierw za pomocą punktacji lub symbolicznych pamiątek a dopiero później w formie nagradzania materialnego lub niematerialnego. Technikę tę zaleca się stosować zwłaszcza wobec dzieci i młodzieży specjalnej troski, nadmiernie pobudliwych, z zaburzeniami emocjonalnymi i społecznie niedostosowanych b) techniki wzmocnień negatywnych- zdecydowanie mniej skuteczne od innych technik. Należą do nich: *technika szybkiej interwencji- stanowi próbę natychmiastowego reagowania wychowawcy lub nauczyciela na niewłaściwe zachowanie wychowanków. *technika słownego upomnienia- polega na dyskretnym i w miarę serdecznym zwróceniu wychowankowi uwagi na ich niestosowne zachowanie. *technika potrąconych pkt *technika chwilowej izolacji- nazywa się też techniką izolacji społecznej, polega na krótkotrwałym i uprzednio zapowiedzianym zawieszeniu ucznia w zajęciach z powodu np. utrudnienia ich prowadzenia. Technikę tę z dobrym na ogół skutkiem stosowano wobec dzieci nadmiernie pobudliwych, agresywnych.

---