Wymień działy psychologii ze względu na wiek życia i kryterium praktyczne. / z notatek własnych/
Podział psychologii klinicznej ze względu na:
kryterium praktycznego zastosowania:
Patopsychologia - psychologia somatyczna, somatopsychologia, psychologia medyczna, psychologia lekarska, psychosomatyka. Dotyczy zaburzeń psychicznych u ludzi chorych somatycznie, w sytuacji choroby somatycznej w bezpośredniej relacji między pacjentem a służbą zdrowia.
Defektologia - zagadnienia zaburzeń psychicznych u osób z trwałymi lub przejściowymi dysfunkcjami sensoryczno-motoryczno-intelektualnymi.
- surdopsychologia - psychologia niesłyszących
- tyflopsychologia - psychologia niewidomych
- psychologia rehabilitacyjna
- oligofrenopsychologia - psychologia upośledzeń umysłowych
- logopsychologia (logopatologia) - problemy z mową
Psychopatologia - zagadnienia, zaburzenie psychiczne, przyczyny, przebieg, syndromy.
Psychologia sądowa - zajmuje się zagadnieniami zaburzeń psychicznych w zakresie prawa:
Prawo karne (motywy postępowania, itp.)
Prawo rodzinne
Prawo spadkowe
Psychologia peintencjalna - zaburzenia psychiczne u ludzi w sytuacjach izolacji, ludzi w sytuacji deprywacji potrzeby wolności.
Psychodiagnostyka - opracowanie metod służące poznaniu wielowymiarowego poznania człowieka.
Psychoterapia - wszelka….. ( trzeba uzupełnić, bo ja mam w zeszycie pusto )
Psychohigiena (psychoprofilaktyka, zdrowie psychiczne) - optymalizacja warunków życia człowieka, zapobieganie zaburzeniom człowieka i ochroną zdrowia psychicznego.
Kryterium wiekowego
Psychologia kliniczna dziecka
Psychologia dorastania i adolescencji
Psychologia człowieka dorosłego
Psychologia wieku starczego.
Wyjaśnij pojęcie upośledzenie umysłowe. /z notatek własnych/
Upośledzenie umysłowe to stan trwały, nieodwracalny o typie kalectwa, trwający całe życie. Stan ten spowodowany jest działaniem patogennych czynników biologicznych, powodujących uszkodzenie organiczne, czyli strukturalne i funkcjonalne CUN na różnym etapie ontogenezy; czyli czynniki środowiskowe nie mogą spowodować upośledzenia umysłowego, ale mogą je pogłębiać i utrudniać.
Stan ten charakteryzuje się:
Istotnie niższym niż przeciętnym ogólnym poziomem funkcjonowania intelektualnego. Istotnie niższy niż przeciętny to oznacza o co najmniej 2 i więcej odchyleń standardowych od średniego ilorazu intelektualnego wyznaczonego w danej populacji ludzkiej, wystandaryzowane, psychologiczne testy inteligencji.
Trudnościami, zaburzeniami w zakresie przystosowania społecznego rozwoju
Zaburzenia w zakresie przebiegu i dynamiki procesów emocjonalno-motywacyjnych
Zaburzenia w kształtowaniu osobowości i rozwoju
Zaburzenia w rozwoju fizycznym (występują zmiany wagowo-wzrostowe, sensoryczne zaburzenia wzroku, słuchu…
Średni iloraz inteligencji II = 100
Wyjaśnij pojęcie nerwicy. / z notatek własnych/
Nerwice (in. nerwowy, zaburzenia nerwicowe) to zaburzenia czynnościowe bez uszkodzeń Centralnego Układu Nerwowego (CUN), zaburzenia psychogenne, zaburzenia nabyte, względnie trwałe, ale odwracalne, zaburzenia ogólnosystemowe, czyli dotyczące wszystkich sfer funkcjonowania człowieka.
Omów objawy osiowe i brzeżne. /z notatek własnych/
Objawy osiowe - to objawy wspólne dla całej klasy zaburzeń nerwicowych pozwalające na odróżnienie tego zaburzenia od innych.
Objawy te to:
- lęk
- objawy wegetatywne
- egocentryzm
- błędne koło
Objawy brzegowe - pozwalają na odróżnienie postaci/rodzajów nerwic.
Mechanizmy restrukturalizacyjne (inaczej informacyjne) / z kserówek co dała/
Dotyczą sfery poznawczej.
Działanie:
- redukują rozbieżność informacyjną poprzez przetworzenie zakodowanych informacji, które prowadzą do zmian w strukturze „ja” realne, „ja” idealne,
- najmocniejsza strona dojrzałej osobowości, pozwala na adekwatną samoocenę, na zachowanie dystansu wobec siebie,
- w systemie osobowości mają charakter porządkujący i wartościujący.
Zaburzenia w zakresie tych mechanizmów:
Są to sytuacje poważnego zagrożenie „ja”, mechanizmy muszą zmieniać swój charakter z rozwojowego na obronny. Dochodzi wówczas do przejściowej bądź względnie trwałej restrukturalizacji nieprawidłowej tj.
- restrukturalizacje psychotyczne (psychotycy, schizofrenicy) związana z tym, że człowiek na swój temat ma różne informacje przybierające formy urojeń, myślenie na swój temat (zawyżone poczucie własnej wartości).
- restrukturalizacje neurotyczne (neurotycy), dotyczy dominacji struktury lęku ze względu na sytuację lękową, traumatyczną (zaniżone poczucie własnej osobowości).
Zaburzenia te:
* zakłócają zachowanie człowieka, zagrażają poczuciu własnej wartości, i bezpieczeństwa (człowiek sam sobie stanowi zagrożenie),
* utrata poczucia tożsamości,
* utrata poczucia kontroli (nad sobą, swoim zachowaniem).
W przypadku restrukturalizacji nerwicowej:
Dysocjacje - odsunięcia pewnych informacji na poziomie świadomości,
Konwersacje - struktura dysfunkcji sensoryczno-motorycznych,
Natręctwa - dotyczą myśli zrytualizowanych, czynności powszechnych, lęków; mogą przybierać postać fobii,
Fobie - ustrukturalizowany lęk,
Somatyzacji - związana jest z uświadomieniem sobie bodźców powodujących objawy negatywne.
Restrukturalizacja prowadzi do:
uwolnienia autonomii ja - fizycznego
akceptacji siebie w roli chorego
zmiany znaku emocjonalnego
poszukiwanie informacji potwierdzających strukturę ja - chorego prowadzi do zmian w samoocenie.
Mechanizmy obronne (inaczej: emocjonalne, kompensacyjne) / z kserówek co dała/
Wg Freuda „obrona ego”
- nieświadome procesy redukcji lęku
- mechanizmy te są nieświadome, irracjonalne, działają doraźnie, nie rozwiązują konfliktów
- utrwalają nieadekwatny obraz patrzenia na siebie
- chronią poczucie własnej wartości
Mechanizmy te służą zaspokojeniu potrzeb typu „ja” zwłaszcza potrzeby tożsamości, własnej wartości, kontroli w warunkach silnego lęku - są to nieuświadomione, nawykowe sposoby zachowania, obniżające przykre napięcia emocjonalne.
Koncepcja mechanizmów obronnych wg Grzegorzewskiej - Klarkowskiej (1976): mechanizmy oboronne stanowią swoisty rodzaj procesów poznawczych polegających na zakłóceniu odbioru lub przetwarzania informacji w sytuacjach nadoptymalnego poziomu aktywacji o charakterze lękowym, spowodowanym rozbieżnością informacyjną.
Autorka wyróżnia 2 kategorie mechanizmów obronnych:
- mechanizmy polegające na zakłóceniu odbioru informacji,
- mechanizmy zniekształcające dalsze fazy przetwarzania informacji o treści zagrażającej „ja”.
Mechanizmy obronne zakłócają odbiór informacji poprzez podwyższenie progów wrażliwości dla określonego rodzaju informacji, aby nie dopuścić do ich percepcji lub ją utrudnić. Zalicza się tu: obronność percepcyjną występuje przy rozbieżności między informacjami napływającymi a zakodowanymi, wyparcie - gdy rozbieżność zachodzi miedzy już zakodowanymi.
Mechanizmy obronne charakteryzują się zakłóceniami procesu przetwarzania informacji poprzez restrukturalizację lub przewartościowanie (rewaluację). Restrukturalizacja wyraża się w postaci rzutowania (projekcji) - przypisywanie własnych cech nie akceptowanych innym ludziom.
Przewartościowanie polega na zniekształceniu treści informacji i nadawaniu im nowych znaczeń - racjonalizacja (reakcje upozorowane, ekspiacja, fantazjowanie).
W zaburzeniach osobowości bardzo silnym generatorem informacji zagrażających jest własna struktura „ja” a zwłaszcza rozbieżność między „ja- realnym” a „ja - idealnym”. Mechanizmy obronne posiadają dominującą formę przystosowania się, zabezpieczającą na różny okres - utrzymanie równowagi funkcjonalnej systemu regulacji. Występuje u jednostek z niedorozwojem struktury „ja”, niezdolnych do samorealizacji i kontroli otoczenia zewnętrznego, oznaczających się niskim poziomem tolerancji na rozbieżność informacyjną, a szczególnie na brak informacji potwierdzających „ja”.
Mechanizmy manipulacyjne, odreagowania. / kserówek co dała/
MECHANIZMY MANIPULACYJNE
Kształtowaniu się mechanizmów manipulacyjnych brak lub słabość adekwatnych, prawidłowych mechanizmów restrukturalizacyjnych oraz mała skuteczność mechanizmów obronnych i odreagowania. Mechanizmy manipulacyjne mają charakter doraźny, słabe natężenie lub poprzedzają włączenie właściwych mechanizmów przystosowawczych.
W osobowości są podstawowym źródłem utrzymania „ja”, celem zachowania manipulacji jest:
- podporządkowanie wszystkich elementów ponownych struktury „ja”,
- zachowania te mają charakter instrumentalny,
- często mają charakter nieuświadomiony,
- prowadzą do zależności innych osób,
- zaspakajają potrzebę uznania i akceptacji,
- są skutecznymi sposobami wymuszania na innych przewidywania zachowań mających dla manipulatora wartość dodatnią,
- mechanizmy te są ukierunkowane na zdobywanie, potwierdzanie swego poczucia kontroli przy potwierdzaniu samowartości.
W zaburzeniach osobowości wyodrębniane są 3 rodzaje mechanizmów manipulacyjnych:
1) zachowania ingracjcyjne:
Ingracjacja - zachodzi w procesie komunikacji między dwiema osobami, podmiot przekazuje informacje o tym jak spostrzega partnera, rzeczywistość i samego siebie. Wyróżniane są techniki:
* podnoszenia wartości partnera
* samoprezentacja pozytywna
* samoprezentacja negatywna
* konformizm
2) zachowania agresywne:
Ukierunkowane na człowieka i przeciw innym ludziom, jednostce, przedmiotom, następstwem tych zachowań jest krzywda, zniszczenie, cierpienie, ból. Redukcja napięcia emocjonalnego o znaku ujemnym, żeby uzyskać pozytywną stymulację, zaspokoić swoje potrzeby, zrealizować zadania życiowe wynikające z pełnionych ról społecznych.
Typy zachowań:
zachowanie agresywne reaktywne - przez czynniki sytuacyjne (frustracja, stres)
stymulujące - uznany wzorze czynności (zachowania agresywne i ich skutki)
rozładowujące - reakcje na nadmiar emocji, bodźców siłę redukcji nadmiernego pobudzenia (popisy w grupie, zniszczenie przedmiotów)
manipulacyjne - sprawowanie kontroli nad innymi, umocnienie poczucia własnej wartości
3) samobójstwo usiłowane:
Zachowania ingracjacyjne nie zawsze są efektywne, jednostki z zaburzeniami osobowości w określonych sytuacjach podejmują próby samobójcze.
Wyodrębnia się 6 typów samobójstw usiłowanych:
- bilansowe (z wyboru),
- psychotyczne (depresja, schizofrenia),
- stymulujące (samouszkodzenia, klasyczną tego rodzaju sytuacja jest pobyt w więzienie),
- reaktywne (utrata „obiektu uczuć”, np. bliskiej osoby),
- rozładowujące (impulsywne, „wyładowanie maksymalnego napięcia emocjonalnego z równoczesnym zwężaniem pola świadomości oraz osłabieniem kontroli zachowania”),
- manipulacyjne (wyuczone - nabyte, utrwalone wzorce zachowania).
MECHANIZMY ODREAGOWANIA (ROZŁADOWUJĄCE, PRZYSTOSOWAWCZE)
Działają na poziomie sensoryczno-motorycznym (behawior) dotyczą konkretnego zachowania masowego, wyrażają się w czynnościach:
- fizycznych, wymagających dużej energii, np. taniec, sprzątanie, sport;
- czynności związane z silną ekspresją, paramimią, mimiką;
- zachowanie agresywne (werbalne, fizyczne);
- zachowanie wyładowujące (nagły szybki seks);
- zachowanie antyspołeczne (przekraczanie dopuszczalnych norm);
- zachowanie werbalne (opowiadanie, wyznanie);
- zachowanie pokarmowe (nadmierne jedzenie);
- zachowanie uzależnieniowe (alkohol, papierosy);
- zmierzają do tego aby człowiek rozładował napięcie, „zrobił sobie dobrze;
- mają na celu obniżenie napięcia emocjonalnego i motywacji na poziomie aktywacji.
Zaburzenia:
* brak kontroli,
* wzmożony napęd słowny,
* tendencje do szczegółowych wyznań,
* żywość wyrazu mimicznego i pantomimicznego,
* zachowanie impulsywne, autoagresje.
Definicja sytuacji trudnej oraz jej typy(5) / z Wikipedii/
Sytuacja trudna ma miejsce, gdy dochodzi do nierównowagi między potrzebami i zadaniami a sposobami i warunkami ich realizacji. Nierównowaga ta dotyczy sytuacji normalnej, która powoduje, że zakłócony zostaje normalny przebieg aktywności i zmniejsza się prawdopodobieństwo realizacji zadania na poziomie normalnym. Zaburzenia przewidywalności sytuacji, zwiększające prawdopodobieństwo niepowodzenia (zagrożenia celu) definiują na nowo sytuację jako trudną, a człowiek aby sobie poradzić musi zmobilizować dodatkowe zasoby.
Typy sytuacji trudnych
W zależności od rodzaju i genezy zakłóceń, Tadeusz Tomaszewski rozróżnia następujące sytuacje trudne:
Sytuacja deprywacji, gdy dochodzi do braku podstawowych elementów do normalnego funkcjonowania człowieka. W sytuacji deprywacji obniża się jakość realizacji zamierzonych celów, przedłuża czas reakcji, wzrasta pobudzenie emocjonalne, a zawężenie pola świadomości może powodować nawet halucynacje i błędy w postrzeganiu. Deprywacje bardzo silne i długotrwałe to sytuacje krańcowe, przedłużające się mogą prowadzić nawet do śmierci. W sytuacjach ekstremalnych może dochodzić do zaniku wartości i związanej z nim utraty poczucia sensu życia, co może mieć wyraz w depresjach sytuacyjnych.
Sytuacja przeciążenia, gdy trudność zadania jest na granicy sił fizycznych lub umysłowych, ale ich nie przekracza
Sytuacja utrudnienia, gdy możliwość wykonania zadania jest mniejsza z powodu pojawienia się elementów dodatkowych (zbędnych) lub niepojawienia się elementów potrzebnych
Sytuacja konfliktowa gdy człowiek znajduje się w polu działania sił przeciwstawnych (siły fizyczne,naciski społeczne, moralne); znajduje się jednocześnie wobec sprzecznych wartości pozytywnych lub negatywnych.
Sytuacja zagrożenia, gdy występuje prawdopodobieństwo naruszenia cenionej wartości. Im większe znaczenie człowiek przypisuje wartości, tym większe napięcie pojawia się w momencie jej zagrożenia. Bezdomność jest zarówno doraźnym jak i długotrwałym zagrożeniem.
Termin psychopatia (osobowość nieprawidłowa lub dyssocjalna) używany jest dla określenia takiego typu osobowości, który manifestuje się zasadniczym lekceważeniem norm, zwyczajów społecznych i wartości, bezosobowym i manipulacyjnym stosunkiem do innych ludzi oraz wybitnym indywidualizmem (egocentryzmem).
Tego rodzaju cechy i zachowania występują jednak nie tylko u osób z psychopatią. Zachowaniom aspołecznym mogą sprzyjać takie zaburzenia jak nerwica, choroby psychiczne, uzależniania od substancji psychoaktywnych i inne. W konflikt z normami społecznymi lub prawem wchodzą, i to wcale nierzadko, osoby, u których nie rozpoznaje się żadnych zaburzeń psychicznych. Stąd uzasadnieniem dla pojęcia psychopatii jest coś więcej; należy o niej mówić wtedy, gdy stwierdza się cały charakterystyczny kompleks objawów i zachowań, od dawna zwracający uwagę swoją specyfiką i zaskakującym obrazem. Dość znamiennym rysem tego typu osobowości jest wręcz trudna do zrozumienia niewrażliwość na normy i oczekiwania społeczne, brak poczucia winy i umiejętność zachowywania się w sposób pozornie życzliwy dla innych osób przy jednoczesnym wyrachowanym kierowaniu się wyłącznie własną korzyścią.
Bliższe określenie psychopatii i rozpoznawanie
Rozpoznawanie psychopatii wciąż opiera się na opisie Cleckleya, który w 1941 r. stworzył klasyczną koncepcję, w której ukazuje wnikliwe opisy psychopatii. Podkreślał m.in., że psychopaci, mimo swojej „antyspołeczności” mogą nie wchodzić w poważne konflikty z prawem, pracować w zawodach cieszących się powszechnym szacunkiem, a nawet używać cech swojego charakteru w realizowaniu zadań zawodowych czy misji społecznych. Dla Cleckleya, a także jego wybitnych następców, istotą psychopatii jest specyficzny deficyt osobowości, który może, ale nie musi, prowadzić do rażących konfliktów z prawem.
Lista objawów psychopatii według Cleckleya (nieznacznie zmodyfikowana):
Wyraźny urok zewnętrzny i przeciętna lub ponadprzeciętna inteligencja.
Nieobecność urojeń i innych zaburzeń myślenia.
Brak lęku czy innych „neurotycznych“ objawów. Często opanowanie, spokój i łatwość mówienia.
Niesolidność, ignorowanie zobowiązań, brak poczucia odpowiedzialności w sprawach zarówno małej, jak i dużej wagi.
Kłamliwość i nieszczerość.
Brak wyrzutów sumienia.
Antyspołeczne zachowania, które są niedostatecznie umotywowane i słabo zaplanowane, jakby wynikające z niezrozumiałej porywczości.
Słabość osądów i nieumiejętność uczenia się z przeszłych doświadczeń.
Chorobliwy egocentryzm, całkowite skoncentrowanie na sobie, niezdolność do prawdziwej miłości i przywiązania.
Ogólny niedostatek głębokich i trwałych emocji.
Brak prawdziwego wglądu, niezdolność spojrzenia na siebie oczami innych.
Brak wdzięczności za okazane szczególne względy, serdeczność i zaufanie.
Dziwaczne i ekscentryczne zachowania po spożyciu alkoholu i nie tylko - wulgarność, opryskliwość, gwałtowne zmiany nastroju, wybryki.
Brak poważnych prób samobójczych.
Bezosobowe, prymitywne i powierzchowne życie seksualne.
Brak planów życiowych i niezdolność prowadzenia zorganizowanego życia, za wyjątkiem życia prowadzącego do klęski.
/z notatek własnych/
Cechy psychopatii:
- niewłaściwy stosunek do norm (lekceważenie, okradanie, okłamywanie)
- niewłaściwy stosunek do ludzi (agresja, obrażenie, krzywdzenie)
- niewłaściwy stosunek do rzeczy (niszczenie, brak poszanowania własności swojej i cudzej)
- niewłaściwy stosunek do samego siebie (brak poczucia winy, zawyżona samoocena, niski poziom empatii, lekceważenie bezpieczeństwa swojego i innych)
- niewłaściwy stosunek do zadań (beztroska, impulsywność, brak poczucia odpowiedzialności)
Cechy socjopatii /z Wikipedii/
Socjopatia - zaburzenie osobowości podobne do psychopatii, przejawiające się nierespektowaniem podstawowych norm moralnych oraz wzorców zachowań w społeczeństwie, uwidaczniające się w wyraźnym braku przystosowania do życia w społeczeństwie.
Socjopaci mimo normalnego (lub nawet większego) poziomu inteligencji nie potrafią podporządkować się zasadom współżycia społecznego. W większości przypadków dochodzi do konfliktu z normami prawnymi.
Cechy charakterystyczne tego zjawiska:
brak sumienia i odpowiedzialności wobec innych
brak wstydu, poczucia winy i skruchy, osoby te nie są zdolne do głębokiej troski o drugiego człowieka
kontakty międzyludzkie są u socjopatów znikome, nastawione na eksplorację drugiej osoby
kłamliwość i manipulowanie jednostką, wykorzystywanie do własnych celów
nieprzywiązywanie się do drugiego człowieka, brak reakcji na zaufanie, miłość i czułość; socjopata nie odbiera sygnałów z otoczenia, nie reaguje na przykłady innych, na to co jest normą, a co nie.
Homilopatia, przyczyny. / z notatek własnych/
Homilopatia - zaburzenie osobowości spowodowane czynnikami utrudniającymi obcowanie ze środowiskiem lub wypaczającymi prawidłowy stosunek między otoczeniem, a daną jednostką.
Zaburzenie to obserwowane jest głównie u dzieci i młodzieży, ale takrze u osób w starszym wieku.
Objawy:
- niepewność
- nadwrażliwość
- nieufność
- zmienność nastroju
- zachowania złośliwe
Pojęcie inteligencji „niższej niż przeciętna”. /z notatek własnych/
Istotnie niższy niż przeciętny to oznacza o co najmniej 2 i więcej odchyleń standardowych od średniego ilorazu intelektualnego wyznaczonego w danej populacji ludzkiej, wystandaryzowane, psychologiczne testy inteligencji