039 (12)

9. Urazy

9.1.    Rany

Definicja — rana to uszkodzenie skóry oraz tkanek leżących głębiej.

Rany klasyfikuje się jako zamknięte i otwarte.

9.1.1.    Rany zamknięte

Rana zamknięta to uszkodzenie głębokich warstw skóry i elementów leżących głębiej z zachowaniem ciągłości warstwy powierzchownej. Może powstać np. po uderzeniu tępym przedmiotem. Wtedy głęboko w skórze z uszkodzonych naczyń wydostaje się krew i powstaje „siniak”.

Rozpoznanie

—    powierzchnia skóry jest nienaruszona, ale ma zmienione zabarwienie (ciemnoniebieskie),

—    obrzęk,

—    ból.

Jeśli dojdzie do uszkodzenia dużego naczynia, to skutkiem tego może być krwawienie w obrębie tkanek, co nazywane jest krwiakiem. Krwiak często towarzyszy złamaniom kończyn.

Postępowanie

Jeśli jest to niewielkie obrażenie, to nie wymaga specjalnego postępowania.

Jeśli natomiast ma miejsce obrzęk, powstaje krwiak, wówczas należy:

1.    IJcisnąć i ochłodzić uszkodzone miejsce poprzez przyłożenie lodu, zimnego okładu — co spowoduje zwężenie naczyń krwionośnych i zmniejszenie krwa* wienia.

2.    Unieść uszkodzoną część ciała (kończynę) — co spowoduje zmniejszenie dopływał krwi i tym samym obrzęku.

3.    Unieruchomić — co powoduje zmniejszenie krwawienia i bólu.

Ji

9.1.2. Rany otwarte

Rana otwarta w przeciwieństwie do zamkniętej ma uszkodzoną warstwę ochronną, którą jest skóra i sprzyja to:

—    zanieczyszczeniu rany

—    infekcji*

- krwawieniu.

Postępowanie

1.    Jeśli współistnieje krwawienie — to tamow anie poprzez przyłożenie (jeśli jest dostępny) jałowego opatrunku bezpośrednio na ranę i uciśnięcie.

2.    Unieruchomienie uszkodzonej części ciała — co powoduje zmniejszenie krwawienia i bólu.

3.    Zabezpieczenie oderwanych, bądź amputowanych części ciała. Jeśli uszkodzona część ciała nie jest oderwana całkowicie, a przytrzymuje ją pewien odcinek skóry to należy ją delikatnie przyłożyć, tak jak przed uszkodzeniem i pizybandażować. Amputowane części ciała należy zabezpieczyć — jeśli to możliwe w sterylnej gazie, w^r wilgoci i chłodzie (nie wolno ich zamrozić!), najlepiej w plastikowej torbie i zabrać razem z poszkodowanym do szpitala.

4.    Jeśli w ranie widoczne są narządy wewnętrzne np. jelita to nie wolno ich odprowadzać do jamy brzusznej, a tylko zabezpieczyć przed wysychaniem i przed zakażeniem poprzez przykrycie (jeśli dostępna) jałow ą, wilgotną gazą. Jeśli w ranie widoczne są tkwiące w- niej przedmioty (nóż, pręt), to nie wolno ich wyjmować, ponieważ można spowodować np. bardzo silne krwawienie.

9.2. Krwotok

Definicja — krwotok to wypływ krwi przez uszkodzoną ścianę naczynia krwionośnego.

Krwotok może być:

a)    tętniczy — krew wypływa z tętnicy pod ciśnieniem zgodnie z falą tętna, jest jasno-czerwona (rys. 55a),

b)    żylny — krew wypływa z żyły, ale pod mniejszym ciśnieniem niż z tętnicy i jest ciemnoczerwona (rys. 55b),

c)    wlośniczkowy — krew wypływa z włośni czk i — przez cały czas krew sączy się (rys. 55c).

*

79