10514 skanuj0022 (138)

204 Rozdział 6. Język i mass media: znaczące płaszczyzny komunikacji

J

Ramka 6.2. Różnice związane z płcią kulturową w komunikacji typu on-line (w Internecie)

Wzrastająca popularność poczty elektronicznej i tzw. czatów spowodowała, iż języko- _ znawcy podjęli próbę odpowiedzi na pytanie, czy istnieją zależne od płci różnice w kek ‘ munikowaniu się on-line, a jeśli tak, to na czym one polegają. Kobiety i mężczyźni wykorzystują Internet mniej więcej w takim samym stopniu (45% kobiet, 55% mężczyzn), choć wśród użytkowników między 11 a 20 rokiem życia więcej jest dziewcząt (D. Allen 71 1997; MRTW 1999a). Pracujące zawodowo i posiadające pracującego zawodowo męża kobiety są najszybciej zwiększającą się grupą użytkowników Internetu. Oczekuje się też, iż w najbliższym czasie liczba kobiet funkcjonujących on-line przewyższy liczbę mężczyzn (MRTW 1999a). Jednakże zadajmy raz jeszcze pytanie, czy kobiety i mężczyź- J ni komunikują się za pomocą Internetu w odmienny sposób?

Wielu badaczy twierdzi, że komunikowanie się kobiet i mężczyzn w sieci interne- ' towej jest bardzo podobne do komunikowania się „twarzą w twarz". Badania wskazu- j ją, iż wiadomości e-mailowe wysyłane przez kobiety, niezależnie, czy są one adresowane do jednostek, czy do grup internetowych, są dłuższe i bardziej szczegółowe od tych,

su

które wysyłane są przez mężczyzn. Kobiety mają również większą skłonność do używa-

nia emotikonów i „podkreślających" przysłówków typu „bardzo", „rzeczywiście". Ponadto ich listy elektroniczne są bardziej konstruktywne i w większym stopniu zorientowa ne na porozumienie niż listy mężczyzn. Mężczyźni częściej niż kobiety wyrażaj.s w sposób bardziej stanowczy, przeklinają, znieważają się i są sarkastyczni (Cohen . 2001; Thomson i in. 2001). Tego typu różnice odkryto nawet w trakcie badań nad wyf;: korzystywaniem Internetu w celach seksualnych. Goodson i współpracownicy (2001; stwierdzili na przykład, iż mężczyźni (56,5%) znacznie częściej niż kobiety (35,2%) sur-

aa

a

ją telewizję), wykazuje tendencję do bezkrytycznego akceptowania przekazów medialnych. Nie ulega wątpliwości, że media mają wpływ na sposób, w jaki postrzegamy świat, w tym i na nasze osobiste aspiracje i oczekiwania życiowej: jak również naszą percepcję innych ludzi (chociaż wpływ ten nie jest jednolity, jego zakres jest zależny od typu oglądanych programów i zachowania real-; nych osób, które stanowią dla nas - w naszym najbliższym środowisku - wzory pełnienia ról społecznych) (L. Gross 1991). W tym kontekście nie dziwi fakt, iż zorientowani feministycznie badacze podjęli próbę odpowiedzi na pytanie: jaka jest specyfika przedstawianych w mediach wizerunków kobiecości i męskości? Trzeba bowiem założyć, że nawet jeśli te wizerunki są pejoratywne i seksistowskie lub zniekształcają realnie istniejące między kobietami a mężczyznami relacje, to mogą jednakże być akceptowane jako zasadne przez znaczącą liczbę odbiorców przekazów medialnych.

Argumentuje się, iż analiza sposobu przedstawiania kobiet w mediach potwierdza tezę o ich symbolicznej anihilacji (Tuchman i in. 1978). Jej istotę stanowi przekonanie, iż w mediach kobiety są zwykle ignorowane, trywializo-wane i deprecjonowane. Będziemy - w kolejnych fragmentach tego rozdziału )

fowali po Internecie w celu znalezienia wyraźnie seksualnych materiałów. Jednocześnie mężczyźni częściej przeglądali strony pornograficzne i masturbowali się przy tym, podczas gdy kobiety chętniej angażowały się w cyber-sex z internetowym partnerem. Niektórzy komentatorzy twierdzą, że takie rezultaty badań dowodzą po raz kolejny, iż wśród kobiet występuje tendencja do wykorzystywania komunikacji w celu budowania więzi społecznych i nawiązywania kontaktów z innymi. Z kolei, mężczyźni przeciwnie - postrzegają komunikację bardziej funkcjonalnie czy instrumentalnie.

■

f

Jednakże inni badacze dowodzą, iż dystans między ludźmi, który wytwarza komunikacja on-line, pozwala części mężczyzn na większą ekspresywność i wyrażanie emocjo-C . nalności, niż dzieje się to w trakcie komunikowania się „twarzą w twarz” (Cohen 2001).

•; Ponadto, ostatnie badania wskazują, że wybrany styl komunikowania się on-line może ; w większym stopniu wynikać z zakładanej płci osoby, do której wysyła się wiadomość, niż z płci osoby ją wysyłającej. Na przykład Thompson i współpracownicy (2001) zauważyli, że, niezależnie od płci, uczestnicy przeprowadzonego przez nich eksperymentu używali - męskiego stylu komunikowania się on-line w sytuacji, gdy zakładali, że ich rozmówcą jest (‘ mężczyzna, a kobiecego stylu, gdy sądzili, iż „z drugiej strony” znajduje się kobieta. Innymi słowy, występowało tu zjawisko płciowej adaptacji wybranego stylu komunikowania | • się; był on zawsze zależny od założonej płci odbiorców. W związku z tym sformułowano ; wniosek, iż styl komunikowania się on-line nie jest niezmienny, każda osoba wybiera jeden z szerokiej gamy stylów komunikacji kierując się tym, jakiej płci jest osoba, z którą rozmawia. Oprócz płci, istotne są tu także inne czynniki - wiek, dochody, wykształcenie, status społeczny oraz typ wiadomości (np. publiczna versus prywatna; dotycząca życia ‘ zawodowego versus prywatna). Wszystkie te czynniki łącznie mają wpływ na przyjęty styl komunikacji on-line (Cohen 2001). Bez wątpienia Internet stanowi bardzo istotny teren przyszłych badań językoznawczych i studiów nad komunikacją.

i •

Pif

f

i

Mm;

- analizowali szczegółowo ten zarzut. Ponadto omówimy medialne sposoby pejoratywnego i eksploatacyjnego prezentowania mężczyzn w mediach. Chociaż przeważnie przedstawiani są oni w lepszym świetle niż kobiety, jednak często wykorzystuje się przy tworzeniu ich wizerunków negatywne i mało pdchlebne stereotypy. Ponadto w naszej próbie zrozumienia konsekwencji procesu symbolicznej anihilacji, nie ograniczymy się tylko do problemu płci kulturowej. Proces ten przeanalizujemy także w odniesieniu do rasy i grupy etnicznej, klasy społecznej, wieku, orientacji seksualnej i niepełnosprawności fizycznej.

Słowo pisane: przekazy dotyczące płci kulturowej w czasopismach i gazetach

Wyniki niedawno przeprowadzonych badań wykazują, iż od połowy lat 80. XX w. wskaźniki regularnego czytelnictwa codziennej prasy w Stanach .-ri Zjednoczonych spadły znacząco. Stwierdzono przy tym, że istnieją różnice