10814 IMG 66 (8)

■Mac/' itwWBfcśesr uf przedszkolu

niepowodzenia ! sukcesy

293

IriKhl^rwi werbalnąaprobatę, stawianie innym ia wzór. jednak później ocm* Jagą od niego «*chow»ń typowych dla foli lidera grupy. Osiecko otrzymuje od* mewie komunikaty werbalne dotyczące podobnych wzorów zachowań. Tb sy-powoduje zaburzenia poczucia bezpieczeństwa u dziecka, niską ocenę watego mebie. a w efekcie problemy w interakcjach z rówieśnikami' (Sajdera 2033)

H Rzecz jasna w rozwoju dziecka dochodzi do współzależności między obiema grapami przyczyn niepowodzeń, stąd trudno jednoznacznie określić, który czynnik wystąpił najpierw, a który jest jego skutkiem. Tak jest np. w przypadku ttiezności między temperamentem a zaburzonym poczuciem bezpieczeństwa Itr wczesnych relacjach z rodzicami oraz przy występowaniu konfliktu między |Nnebimu społecznymi a postawą wycofania.

Wymienione powyżej poglądy na przyczyny niepowodzeń w kontaktach rówieśniczych stają się podstawą rozważań nad szansami sukcesu dziecka w jego środowisku społecznym. Jeśli przyjmiemy, że zachowania interpersonalne są jtdnyra ze wskaźników aktywności własnej jednostki to rozważyć należy warunki, w jakich ta aktywność będzie mogła się ujawnić i rozwijać. Badacze są igodm co do możliwości wspierania dziecka w pierwszych kontaktach społecz-fljSfffb; Wychowanie odnosi się do podmiotu, ale wnikać powinno w całą sieć społeczną, w jakiej podmiot funkcjonuje. Współcześnie współistnieją obok siebie arówno socjalizujące, jak i emancypacyjne nurty wychowania. Pierwszy z nich (powszechny w łatach minionych) sprzyja działaniom przygotowującym dziecko do podejmowania różnych zadań w społeczeństwie i na jego rzecz, drugi z nich, skierowany jest na wewnętrzne predyspozycje jednostki. Sprzyja organizowaniu dziecku takich warunków działania w środowisku, by mogło się realizować według własnego programu. Zatem kierowanie aktywnością własną dziecka prawomocne jest tylko wtedy, gdy ma na celu „ujawnienie się owych potencjal-#yeh możliwości tkwiących w dziecku” (Brzezińska 1987, str.89). Anna Brzezińska wskazuje na trzy konieczne warunki wspierania aktywności własnej dziecka: akceptację opiekunów, różnorodne, stymulujące otoczenie oraz stwarzanie sytuacji umożliwiających swobodę w podejmowaniu decyzji. Pragnę rozważyć zatem rolę nauczyciela w tworzeniu wymienionych warunków dla wspierania dziecka w nawiązywaniu interakcji społecznych.

|| Przede wszystkim należy w tym miejscu postawić pytanie o sposób rozumie-ais tej roił przez nauczyciela. Można bowiem zauważyć, że jego oddziaływania Wychowawcze będą zależne w równym stopniu od autorefleksji, stawianych sobie,celów i znaczenia, jakie nauczyciel nadaje edukowaniu (Oleś 2002). Ważne będzie umiejscowienie przez niego roli dziecka w relacjach interpersonalnych, które należy rozumieć jako wydarzenia dziejące się między jednostkami w czasie i wywołujące szereg interakcji społecznych (Tyszkowa 1996).