11253 skanuj0037

Pendant trois siźcles, VEspagne a gardź jalousement le secret de l¹Inefjicacitź; cc secret, VOcddent tout entier le possede aujourd'hui...

Les grands peuples, ayant Vinitiative de leurs misź-res, peuvent les varier a volonte; les petits sont rźduit d celles qu’on leur impose.

Uambition de chacun de nous est de sonder le Pire, d¹etre le prophźte parfait...

Si la foi, la politiąue ou la bestialitć entament le disespoir, tout laisse intacte la mźlancolie: elle ne saurait cesser qu’avec notre sang¹

W tych krótkich zdaniach znajdujemy wiele bliskich nam myśli. Są to krople ropy i krwi zastygłe na naszych ranach emigrantów. Nowością natomiast jest ich forma deklasująca najsławniejszych stylistów naszych czasów. E. M. Cioran został wyróżniony przez Prix Rivarol, nagrodę przeznaczoną dla cudzoziemców piszących po francusku. Nagroda ta była udziałem różnych sławnych pisarzy, lecz po raz pierwszy zapewne przyznano ją autorowi, którego forma słowna miałaby podobną wagę, otwierając perspektywę na wielką próbę jaka stoi przed światem zachodnim, zanim myśl jego pogrąży się w mroku dialektycznego materializmu czy innego prymitywizmu utylitarnego. Bliskie kataklizmy mogą zmyć w jednej chwili sterty drukowanego słowa, wszystkie romans fleuves, wszystkich cymini sec-tores, producentów nic nie znaczących więcej finezji,

i manierystów, których bagout straci od razu swą rangę literacką, kiedy dawne stolice spadną do rzędu zaścianków. Literatura współczesna, opłacająca swą autonomię brakiem aktualności pozaliterackiej, wydaje się zupełnie nieprzysiposobiona do takich ewentualności.

Rzymianie patrzyli przez kilka wieków na zbliżający się koniec. Mury Aureldana, otaczające dziś jeszcze Rzym, wzniesiono na kilka pokoleń przed pierwszym oblężeniem miasta przez barbarzyńców. W długim okresie oczekiwania dokonano ostatniej selekcji klasyków, którzy w tym wyborze zachowali się do naszych czasów. Podjęte wówczas próby znalezienia form artystycznych odpowiadających perspektywie historycznej nie były dotąd nigdy na serio badane. Znajdujący się znów w obliczu podobnych przewidywań świat zachodni nie odczuwał dotąd potrzeby tworzenia form mogących przetrwać wielką próbę w jego własnej pamięci, nie mówiąc o pamięci następnych pokoleń.

W zamęcie myśli będących jak gdyby prefiguracją zmroku, proza Ciorana jest jednym z najaktualniej- l szych wzorów literackich. Posiada zarazem lekkomyśl-ność antycypującą obyczaje przyszłych podróżnych bez bagaży i odwieczny upór szlifierzy przerabiających słowa na talizmany.    [j

We wspanialej szacie francuskiej Cioran przekazuje Zachodowi coś z tradycyjnej mądrości swego kraju. W jego prozie jest coś z gorzkich jak chinina czereśni, z których nad Morzem Czarnym smażono najwykwintniejsze konfitury. Szaleńsitwa ludów oraz przesunięcia się granic i ośrodków władzy sprawiły, że byłe mocarstwa Europy zachodniej znalazły się dziś w położeniu dawnej Rumunii. Czas więc, aby ich czytelnicy zapoznali się z cierpką mądrością tego kraju i z sztuką przyrządzania z niej najwybredniejszych łakoci.

1954

1

Na próżno Zachód szuka sobie formy agonii godnej! jego przeszłości.

Jakie to smutne widzieć wielkie narody jak żebrzą o dodatkową przyszłość I

Wschód pochyli!! się nad kwiatami i nad rezygnacją. Przeciwstawiamy mu maszyny i wysiłek i galopującą melancholię — ostatni podryg Zachodu.

Przez trzy wieki Hiszpania zazdrośnie strzegła tajemnicy Nieskuteczności; tę tajemnicę dzisiaj posiada cały Zachód...

Wielkie narody, trzymając w ręku inicjatywę własnych nieszczęść, mogą je do woli urozmaicać; małe narody zmuszone są do przyjęcia nieszczęść, które im zostaną narzucone.

Ambicją każdego z nas jest przeniknięcie tego co Najgorsze, zostanie doskonałym prorokiem...

Jeśli wiara, polityka czy bestialstwo graniczą z rozpaczą, melancholia pozostaje nietknięta, może ustać jedynie z naszą krwią.