13096 Zdjęcie0576

Norma moralna w odróżnieniu od normy prawnej nie jest sankcjonowana przymusem państwowym, ale obyczajem, tradycją, odbiorem w opinii publicznej.

Hasło opracowano na podstawie “Słownika Encyklopedycznego Edukacja Obywatelska” Wydawnictwa Europa. Autorzy: Roman Smolski, Marek Smolski, Elżbieta Helena Stadtmiiller. ISBN 83-85336-31-1. Rok wydania 1999.

Normy prawne a normy moralne

Normy prawne a normy moralne.

Odróżnianie na podstawie

1)    sformułowania, normy prawne mają z reguły postać warunkową, normy moralne natomiast bezwarunkową. Poza tym normy prawne posługują się zazwyczaj małym kwantyfikatorem normy moralne dużym

2)    ich genezy, normy prawne (zwłaszcza normy prawa oficjalnego) powstają w wyniku określonego aktu stanowienia. Obowiązują, dlatego, że zostały ustanowione w sposób prawomocny. Normy moralne kształtują się żywiołowo w długim procesie ewolucji społecznej.

3)    warunków, w jakich obowiązują, normy prawne mają charakter heteronomiczny obowiązują adresatów bez względu na to, czy ci je akceptują, normy moralne mają zaś postać autonomiczną: znaczna ich część obowiązuje człowieka tylko wtedy, gdy je w swoim sumieniu zaakceptuje.

4)    sankcji, jakie mają za sobą Przekroczenie normy prawnej zagrażają pociągnięciem sprawcy do odpowiedzialności karnej przewidzianej odpowiednimi przepisami. Pogwałcenie normy moralnej najczęściej zagraża wyrzutami sumienia i/Iub potępieniem ze strony opinii publicznej.

5)    sposobu, w jaki się o ich obowiązywaniu dowiadujemy, Aby stwierdzić, jakie obowiązują normy prawne, wystarczy zajrzeć do konstytucji, odpowiednich kodeksów, ustaw, rozporządzeń itp. Aby natomiast ustalić, co obowiązuje w zakresie moralności, trzeba się dowiedzieć, jakie w danym społeczeństwie są stosowane kryteria tego, co dobre, i tego, co uznaje się za złe, sprawiedliwe i niesprawiedliwe, słuszne i niesłuszne itp. Normy prawne bywają też od

6)    ich treści, normy prawne regulują przede wszystkim „zewnętrzne zachowanią normy moralne wnikają natomiast głębiej, w intencje czynów.

I)    Po wtóre, jak dowodził Petrażycki, normy prawne mają charakter imperatywno-atrybutywny, normy moralne są zaś normami imperatywnymi, jednostronnymi (nakazują pewne postępowanie lub zakazują go bez upoważnienia do odnośnych roszczeń).

II)    Normy prawne mają przede wszystkim charakter negatywny zakazują różnych czynów, normy moralne w znacznie większym stopniu mają charakter pozytywny nakazują aprobowane postępowanie i zachęcają do niego.

III)    Normy prawne mają najczęściej formę oznajmującąnormy moralne zaś są z reguły zdaniami powinnościowymi.

IV)    Normy prawne występują w hierarchicznym powiązaniu z innymi, uprzednio ustanowionymi, normami prawnymi, a normy moralne analogicznych zestawów nie muszą tworzyć.