12419 s074 (2)

się na nich rosa. Jeżeli zarówno płachta, jak i sączek są czyste, możesz pić tak zebraną rosę od razu.

Deszcz. Deszcz jest na ogół najbezpieczniejszym źródłem wody i deszczówka może być zbierana nawet przez największych higienistów. Można ją chwytać bezpośrednio do pojemnika, jeżeli tylko zaimprowizujemy jakiś lejek. Może to być szeroka płaska powierzchnia, po której woda będzie spływała do naczynia. W czasie drugiej wojny światowej cały Gibraltar był zaopatrywany w wodę pochodzącą z dwóch ogromnych zbiorników na deszczówkę. Możesz wykorzystać nachyloną płytę skalną, duże szerokie liście lub płachtę namiotową. Oczywiście możesz również sam tworzyć zbiorniki na deszcz, pogłębiając istniejące kałuże i budując zapory na małych strumykach ( patrz Kałuże). Bez względu na to, w jaki sposób będziesz chwytał deszczówkę, pamiętaj, że będzie ona czysta tylko wtedy, jeżeli czysty jest pojemnik, do którego ją zbierasz i powierzchnia, po której spływa do niego deszcz.

Śnieg. Śnieg jest dość szczególną substancją. Może on leżeć wszędzie wokół Ciebie, a wcale nie tak prosto będzie uzyskać z niego satysfakcjonującą Cię ilość wody. Kłopot w tym, że zawiera on dziesięć razy więcej powietrza niż wody, więc żeby otrzymać litr płynu, musisz stopić dziesięć lub więcej litrów śniegu. Bez pojemnika, który można podgrzewać nad ogniem, jest to naprawdę trudne. Biały śnieg jest źródłem czystej wody, której nie trzeba gotować. Jedzenie śniegu nie spowoduje, że oślepniesz czy się odwodnisz, jak twierdzą niektórzy, ale zgromadzenie odpowiedniej ilości śniegu, zawierającego przecież małą część wody, może pochłonąć dużo ciepła wytwarzanego przez Twój organizm. Nie upychaj śniegu ciasno w pojemniku, w którym będziesz go podgrzewał nad ogniem. Jest on doskonałym izolatorem i znane są wypadki, że aluminiowe naczynia przepalały się na wylot, zanim śnieg się stopił. Chyba najlepszym sposobem na stopienie śniegu jest skorzystanie z eskimoskiej metody polegającej na podgrzewaniu od spodu nachylonej pod małym kątem płyty, po której wytopiona woda spływa do pojemnika. Inna eskimoska metoda polega na uzyskiwania wody ze śniegu zawiniętego w foczą skórę, którą wiesza się w ciepłym pomieszczeniu. Kiedy śnieg się topi, woda skapuje do stojącego pod skórą naczynia. Korzystałem z tej metody kilka razy, zastępując skórę podkoszulkiem. Uzyskaną w ten sposób wodę trzeba było jednak oczyścić!

Lód. W przeciwieństwie do śniegu, lód nie jest źródłem czystej wody. Proces zamarzania nie powoduje, że bakterie i inne mikroorganizmy giną. Tak więc zawsze gotuj przed konsumpcją wodę pochodzącą ze stopionego lodu. Lód w odróżnieniu od śniegu zawiera tylko zamarzniętą wodę, ile więc go stopisz, tyle będziesz miał wody. Nie ma również ryzyka przepalenia dna w naczyniu używanym do topienia. Lód zazwyczaj można znaleźć pod postacią sopli zwieszających się z drzew. Unikaj tych, które są brązowe, zawierają one bowiem taninę pochodzącą z kory. Jeżeli sople są tylko lekko zabarwione, to jeśli przegotujesz wodę, nic Ci się nie stanie. W arktycznych warunkach lód jest na ogół czystszy, zawsze jednak zbieraj tylko świeży lód. Lód lodowcowy to zupełnie co innego, podobnie jak wody pochodzące z jego topnienia. Kiedy lodowiec porusza się, żłobi i kruszy skały. W lodzie lodowcowym znajdują się nie tylko ich duże fragmenty, ale również maleńkie okruchy skalnego pyłu. Jeżeli chcesz pić wodę pochodzącą z lodu lodowcowego, musisz ją przefiltrować, żeby usunąć ten osad. Gdy tego nie zrobisz, Twój żołądek i jelita mogą zostać uszkodzone na skutek ściernego działania małych okruchów skalnych przeciskających się przez układ pokarmowy.

Kałuże i woda zbierająca się w naturalnych zagłębieniach. Błotniste kałuże nie mają wprawdzie zbyt zachęcającego wyglądu, lecz w pewnych sytuacjach mogą zaspokoić Twoje potrzeby. Bardzo często są one jedynymi dostępnymi dla żyjących na danym obszarze dużych ssaków źródłami wody. Jeśli wysychają, to tylko na krótki okres każdego roku. Pochodząca z nich woda nadaje się do picia tylko po oczyszczeniu.

W Brytanii dawni rolnicy zamieszkujący obniżenia występujące na obszarach zbudowanych ze skał kredowych wynaleźli dla swoich trzód pomysłowe stawy zasilane rosą. Były to ogromne zagłębienia wydrążone w kredzie, które wykładano słomą, a potem gliną, tak że zbierały one i przechowywały rosę. Niektóre z tych pułapek na rosę funkcjonują do dzisiaj. Woda z obu wyżej wspomnianych źródeł musi być tak długo filtrowana, aż stanie się przejrzysta, a następnie dokładnie przegotowana.

Wody stojące zaliczają się również do tej kategorii wód nadających się do picia, które nie mają dobrego wyglądu. Nawet po dokładnym oczyszczeniu mogą one nieprzyjemnie pachnieć. Wtedy nie pozostaje nic innego, jak zatkać nos, zamknąć oczy i pić!

Woda deszczowa może również zbierać się w zagłębieniach w skałach, takich jak kociołki skalne. Jeżeli jest ona świeża (pochodząca z deszczu, który niedawno spadł), przejrzysta i chłodna, to najprawdopodobniej nadaje się do picia, chociaż oczywiście lepiej ją uprzednio przegotować. Możesz napotkać kociołki skalne wypełnione częściowo humusem. Kiedy oczyścisz je, będziesz miał doskonałe zbiorniki na deszczówkę. Jeżeli przemierzasz regularnie jakiś dziki obszar, na którym woda występuje w niewielkiej ilości, lub gdzie zdobycie jej związane jest ze stosunkowo dużym wysiłkiem, weź pod uwagę wykorzystanie i przystosowanie do swoich celów naturalnych zbiorników, w których gromadzi się woda. Jeżeli tylko poprawisz istniejące zagłębienia nie zostawiając wyraźnych śladów swojej działalności, to możesz stworzyć wzdłuż swego szlaku ciąg zagłębień z wodą, które będą Twoim zabezpieczeniem w czasie długiej wędrówki do źródła czy strumienia.

Woda może również gromadzić się w wypróchniałych drzewach albo w zagłębieniach gałęzi i korzeni drzew. Do jej wydobycia można wykorzystać rurkę wykonaną z łodygi dzikiego bzu, z której usuwa się rdzeń. Bardzo często jednak taka woda jest zbyt zanieczyszczona taniną, żeby nadawała się do picia. To zanieczyszczenie objawia się ciemnobrązowym zabarwieniem wody. Wody zawierającej taninę nie należy jednak od razu wylewać, wysterylizowana w czasie gotowania może być bowiem wykorzystywana jako doskonały środek antyseptyczny. Trochę rozcieńczona i pita jak herbata jest również skutecznym lekarstwem na biegunkę. Je-

75