14071 strona (158)

nem w końcu XIX wieku byfy cztery. Jeden z nich prowadził ojciec dra Eugeniusza Piaseckiego, założyciela pierwszego w Polsce Studium Wychowania Fizycznego. Idee zdrowotne E. Piaseckiego powstawały w atmosferze akceptacji naturalnych źródeł zdrowia. Zaliczano do nich wodolecznictwo. W Poznaniu sławą hydrotera-peuty cieszył się dr Jan Żniniewicz (zm. w 1952 r.), profesor honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego. U niego w latach trzydziestych odbywał praktykę i pracował lózef lankowiak, który odbudował polską fizykoterapię po II wojnie światowej.

Zasady ochładzania wodoleczniczego

W temperaturach wyższych od zera jako chłodziwo prawic wyłącznie stosuje się wodę. dlatego ten dział fizykoterapii można nazwać wodolecznictwem. Oziębianie ma na celu wywołanie reakcji termoregulacyjnej o charakterze obronnym i przystosowawczym. W bezpośredniej reakcji na oziębianie można wyróżnić dwa etapy. Pierwszy występuje w czasie ochładzania i charakteryzują go reakcje ograniczające utratę ciepła i mobilizujące lermogenezę, drugi następuje po zakończeniu oziębiania, charakteryzuje go kompensacyjne rozgrzanie tkanek przez zwiększony przepływ krwi.

Oziębianie stosuje się jako zabiegi częściowe i miejscowe. Zabiegi oziębiające całego ciała są na ogół łączone z masażem i rozgrzewaniem ciepłem endogennym.

Reakcja zachowania ciepła

Reakcja zachowania ciepła jest przeciwieństwem reakcji eliminacji ciepła, cechuje się następującymi objawami:

-    zblednięciem skóry z powodu skurczu naczyń skórnych,

-    zmniejszeniem łożyska naczyniowego spowodowanym skurczem dużych naczyń, naczyń trzewi i skóry,

-    podwyższeniem ciśnienia tętniczego,

-    zwolnieniem akcji serca, po krótkotrwałym jej przyspieszeniu,

-    zwiększeniem przemiany materii z termogenezą, która może zwiększyć nawet dziesięciokrotnie wytwarzanie ciepła,

-wzmożonym napięciem, a przy silnym oziębieniu drżeniem mięśni jako składnikiem termogenezy,

-    pobudzeniem układu czuwania w mózgu, odczuwanym jako pobudzenie

i rześkość,

-stłumieniem aktualnych emocji i napędów, prawdopodobnie przez zaangażowanie efektorów emocji w reakcje termoregulacyjne,

-    zwiększeniem wydalania moczu.

W zależności od intensywności oziębiania, bilansu ciepła i wydolności ter-moregulacji można wyróżnić dwie formy reakcji na oziębienie.

Pierwsza forma występuje wtedy, gdy organizm dysponuje rezerwami ciepła, odpowiednimi do wielkości oziębiania. Opisana reakcja zachowania ciepła, której towarzyszy oziębianie, przykrość mieszcząca się w granicach tolerancji emocjonalnej, przechodzi po zaprzestaniu oziębiania w reakcję kompensacyjną, która cechuje się pobudzeniem krążenia obwodowego z zaróżowieniem skóry i uczuciem przyjemnego rozgrzania i odświeżenia. Ta reakcja była i jest uważana za niezbędny objaw właściwego leczenia. Przy dużej ilości ciepła w organizmie, np. przy wysiłku, występuje on już w czasie oziębiania.

158