12453 strona0051 (3)

ISO Mm lii Zebrowska wszystkim kształtowania sic; więzi emocjonalnej z matkę ^u. W pomysłowych eksperymentach sprawdzono hipotezę, że istotną rolę w tym procesie odgrywa bezpośredni, dotykowy kontakt z matką. Eksperymenty prowadzono 7. młodymi małpkami (makaki, rezusy), które izolowano od rodzonych matek, a chowano z „matkami zastępczymi", tj. modelami; jeden

Rys. 2. Matki „zastępcze" w eksperymentach Harlowa (wg: A. Matczak, 1968, s. 403)

z nich zrobiony był z siatki drucianej, drugi — z drewna, pokrytego miękkim włochatym materiałem. Oba miały taki sam kształt i rozmiary oraz pofeiadały uchwyty na butelki z mlekiem dla karmienia małpek.

Okazało się, że wszystkie małpki spędzały więcej czasu przyczepione do matek z materiału, nawet wtedy, gdy karmiono je butelką z mlekiem przytwierdzoną do matki drucianej. Obiekty wzbudzające lęk, jak np. mechaniczny miś, powodowały paniczną ucieczkę małpek do matki z materiału; przytulone do niej uspokajały się i zaczynały oglądać nieznany przedmiot, a potem zbliżać się do niego (por. rys. 3).

¹⁴ Badania Harlowa i współpracowników dotyczyły także stosunków uczuciowych z rówieśnikami, rozwoju uczuć heteroseksualnych i rodzicielskich. We wszystkich tych eksperymentach wykazano doniosłe znaczenie wczesnych doświadczeń (lub ich braku) dla rozwoju uczuciowego i zachowania «i>oleczncgo.

!»>• .1 Iteakcje ninlpek na przedmioty wzbudzające lęk (wg: H. F. Harlow, !«•», M lift)

•i i . • •ImlMy wzbudzające lęk, takie jak mechaniczny miś, powodowały pra-*> i»i u H izyatklrh małpek paniczną ucieczką do mntkl z materiału, b) Ody tylko »e*ill*m nabrały odwagi, dzięki przyciskaniu się do matki I ocieraniu » nią, liniały palr/ać bez trwogi no obcy oblekł

••