14627 IMG!36 (2)

^rein

spół

Pomoże leży tanami cjo-tym ^rwi-i są lub

^rko-

oia-

ecz-

reg°

ma

nny

na-

razu

kol-

=lch^,,

gdy ii ją

loru,

ud

jrzy-

5®

Lersz-

,nik^a;

:ności

jest

ko^y

cia i obumiera.

Jedna z bohaterek Gonczarowa, zanim przeczyta powieść, usiłuje się dowiedzieć, jakie jest rozwiązanie intrygi. Przypuśćmy, że czytelnik masowy w pewnym okresie też tak postępuje albo na przykład opuszcza w czytaniu wszystkie opisy przyrody, które odczuwa jako hamujący, nudny balast. Gdyby nawet czytelnik zniekształcił powieść, gdyby powieść swoją kompozycją przeciwstawiła się panującej współcześnie szkole literackiej, gdyby współcześni rozumieli ją w sposób niepełny, to mimo to wszystko trwałaby ona nadal potencjalnie w nienaruszonej formie; nadejdzie czas, który być może doceni cechy niegdyś odrzucone. Przenieśmy te fakty w dziedzinę folkloru: przypuśćmy, że społeczność wymaga, aby rozwiązanie intrygi było z góry wiadome, a przekonamy się, że każde opowiadanie udowe przybierze taki układ, jaki występuje w opowia-nniu Tołstoja Śmierć Iwana lljicza, gdzie rozwiązanie yprzedza narrację. Jeśli społeczność nie lubi opisów ^zyrody, wykreśla się je z repertuaru folklorystycznego. ^em> ^-^olklgrze utrzymują się tylko te formy, które

zapis jakiegoś zbieracza, przenoszący go z poezji ustnej do literatury pisanej.

Francuski poeta lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku hrabia de Lautreamont stanowi typowy przykład tzw. poety maudit, czyli "poety odrzuconego, przemilczanego i nie uznawanego przez współczesnych. Wydał książeczkę nie 2&uważoną przez nikogo¹1 Me rozpowszechnianą, podobnie jak reszta jego dzieł, które pozostały w rękopisie. Śmierć zaskoczyła go w wieku dwudziestu czterech lat. Mijają dziesiątki lat. W literaturze pojawia się surrealizm, w niejednym zgodny z poezją Lautreamonta. Lautreamont zostaje zrehabilitowany. Wydaje się jego dzieła, jest czczony jako mistrz i zaczyna wywierać wpływ. Co by się jednak z nim stało, gdyby był tylko autorem poezji ustnej? Utwory jego znikłyby bez śladu z chwilą jego śmierci.

Pokazaliśmy tu wypadek skrajny, w którym odrzucona została cała twórczość. Ale współcześni mogą odrzucić czy zignorować także poszczególne rysy, osobliwości formalne, poszczególne motywy. W takich wypadkach środowisko przykrawa sobie utwór według swoich potrzeb i znowu wszystko, co zostało odrzucone przez środowisko, po prostu nie istnieje jako fakt folklorystyczny, wychodzi z uży