15070 P1190847

yschodu. Scytowie zostali v>*parcl na Krym, gdzi® utworzyli państwo ze stolloą w Neapolu Scytyjskim /na przodmiościu dzisiejszego Syo-r ero po la/, i częściowo na zachód, na dolny Dniestr 1 Dunaj.

Na temat Scytów, lob kultury i obyczajów posiadany liczne lnfor* nacja, obok dródol arohoologicznych, pochodzące z antycznych przekazów ikonograficznych, przeważnie greckich, a przede wszystkim takie z antycznyob śródel pisanych, wśród których na szczególną uwagę zasługuje relacja Herodota z Ballkaraasu /ok. 1*84 - 425 p.n. e„/, greckiego historyka, który aan odbył podróż na taran Scyt ii i w ewaj historii opisuje zarówno wypadki polityczne związane z wyprawą Dariusza przeciwko Scytom, Jak ta* zamieszcza cały szare* informacji

0    Scytach, i oh kulturze i obyczajach.

Scytowi# po opanowaniu etapów nadczarnomorskich nawiązali bliekla kontakty a ml as tani -ko lonl mmi greckimi, zakład&nynl na wybrzeżach Morza Cza i nago Z miastami tymi utrzymywali ożywiona kontakty handlowo, * dzięki którym wyroby greckie przenikały w głąb Scytil i docierały także do terenów zajętych przez osiadłe ludy rolnicze. V nadczarnomorskich miastach greckich produkowano niektóre wyroby, zwłaszcza przedmioty zbytku, a przeznaczeniem na rynek scytyjski. Wyroby ta dekorowano wedle upodobań nabywców, oo przyczyniało się do wytworzenia styla grecko-scytyjski ego w dekoracji. Wojownicy scytyjscy zaciągali się na aluZbę grecką. Byó nota, scytyjski# grociki strzał znajdowana w południowej Francji są właśnie świadectwem obecności na tamtych terenach łuczników scytyjskich w słoZbte greckiej•

b. Kultura Scytów - koczowników

Scytowi# zajmowali się głównie pasterstwem i wiedli w zasadzie koczowniczy tryb Życia. Dodatkowym zajęciem było prowadzenie wojen i wypraw e charakterze lupie* czym. Na skutek udany oh wypraw wojennych

1    dzięki oZywlcnym kontaktom handlowym z nadczarnomorskimi koloniami greckimi nastąpiło wielkie nagromadzenie bogactw w rękach władców i wielmożów scytyjskich. Podczas swych wędrówek i wypraw Scytowie posługiwali się koniem do Jazdy wierzchom i wozem, zazwyczaj ozterokol— nym, o pełnych kołach tarozowych. V skład uzbrojenia Scytów /tabl. LZZ1, 1-11; LIT, 2-5/ wohodzlł przede wszystkim łuk refleksyjny ze strzałami uzbrojonymi w charakterystyczne grodki wykonane zazwyczaj z brązu. Prócz tego uZywano mleczy Żelaznych, dosyć krótkich /tzw. aklnakes/ o charakterystycznym sercowa tym Jelcu, toporów Żelaznych

o ras włóczni 1 oszczepów zbrojnych w Żelazne groty. V walce posługiwano się dc obrony tarczą, a niektórzy wojownicy nosili pancerze z naszytych łusek brązowych lub Żelaznych i niekiedy holmy pochodzenia greckiego. Strój męski /tabl. LTV, 1/ składał się z długi oh spodni i kaftana przepasanego pasem. Na nogach noszono buty skórzane z król-

kini cholewkami związanymi w kos tco, a na głowie szpiczasta kaptury lub ozapki. Strój kobleoy tworzyła długa szata. Używano r61x27oh ozdób wykonanych z brązu, a często ze złota. Były to różnego rodzaju ozdobno naszyjniki, diademy_f kolia z paolorków, zausznice, kolozy-ki /zwłaszcza kolczyki gwcżdziowate/ i wisiorki oraz bardzo liczne Ostało vo ozdoby naszywano na szatę lub na uprząż ozy tal na rząd koński.

V skład rzędu końskiego wchodziły lelazne na ogół wędzidła dwuczłonowe, pobocznie© /krępuloe/ wykonane z brązu lub z ko doi oraz rótnsgo rodzaju guzy i okucia metalowo do rzemieni. Używano brąsowyoh zwierciadeł, produkowanych na ogól w miastach greckich /m.in. w Olbll/.

Wśród Scytów na wysokim poziomie stała metalurgia - zarówno brązu, słota, Jak i żelaza. Teohnika obróbki metalu doszła u Scytów niemal do doskonałodoi. Rozwinięta też była obróbka skór i produkcja różnych wyrobów z drewna, kodo! 1 rogu. Natomiast miejscowa produkcja ceramiki była słabo rozwinięta. Używano naczyń produkowanych w środowiska osiadłych ludów rolniczy oh /tabl. LIV, 6-12/, a także wyrobów ceramicznych importowanych z miast greckich. V obrębie kultury scytyjskiej rozwinęła się charakterystyczna sztuka zdobnicza, okrodlana mianem stylu scytyjskiego. N&Jozęśoiej występująoym motywem dekoraoyjnym były stylizowane postacie zwierzęce połą o zonę z motywami pochodzenia roił innego.

V stylu scytyjskim, obok pewnej stylizacji, mamy również bardzo nata-ralistyczne i wręcz ekspresyjne przedstawienia niektórych postaci zwierzęcych, ozy też scen f igursinych, Wśród motywów poohodzenia zwierzęcego można wyróżnić zarówno postacie zwierząt realnych, występujących w ©uraz Jaty oklej strefie stepowej ozy loóno-s topowej /najbardziej powszechne Jest przedstawienie jeleni a/, jak też zwierząt orientalnych, a także zwierzęta mltyozne związane z tradycją orientalną. Bogato zdobiono wyroby metalowe, a także wykonane a innych surowców: kościane, drewniane, skórzane. Bardzo rozpowszechniony był sposób dekoracji przez naszywanie lub naklejanie lepikami pochodzenia organicznego brązowych lub złotych bogato zdobionych blaszek na różna przedmioty. Spotyka się nawet naczynia gliniana zdobiona nalepionymi zs pomocą smoły blaszkami złotymi.

Odmiana scytyjskiego stylu zdobniczego powstała w nadczarnomorski oh miastach greckich. V tamtejszych warsztatach produkowano liczno przedmioty zbytku, ozęato wykonana zs szlachetnych metali, przeznaczone na rynek scytyjski i zdobiona wedle upodobań odbiorców. Bladnie w ramach stylu greoko-soy ty Jakiego, obok stylizowanych postaoi swlerzę-oyoh na modłę scytyjską, wprowadzono nader realistyczne przedstawienia postaoi ludzkich. Na niektórych wyrobach wykonanych w tym władnie stylu spotykamy bardzo realistycznie potraktowano sceny | życia Scytów /tabl. J-CV, 1/ oraz przedstawienia wojowników scytyjskich.