W. Pitirtk Ił tfp ilo ti.iw.ki o fcontimtfcemiRJii. Winun 2O0H. ISBN97* *3 S0301-U-6.C by WAlP ’OOS
postrzegania. A ono choć w nauce o komunikowaniu odgrywa podrzędną rolę, warunkuje - zdaniem Mocka - wszelkie związki człowieka z jego otoczeniem. To owe fizyczne media (powietrze, woda, pola elektromagnetyczne) umożliwiają zmysłom wzroku, słuchu, węchu, smaku, dotyku korzystanie w komunikacji z otoczeniem z kanału optycznego, akustycznego, zapachowego, smakowego i taklylnego. Mock podkreśla, że postrzeganie zachodzi zwykle dzięki dwom kanałom lub większej ich liczbie: „dźwięk odbieramy także jako wibracje, reflektor wytwarza także ciepło, różne gatunki papieru różnie pachną”. Wskutek tego „trudno jasno odróżnić postrzeganie od komunikacji. Decyzja bowiem w tej sprawie zależy od tego, jak się ustali granice między znakami i nieznakami, a więc między tym, co w komunikowaniu udzielane jest umyślnie a tym, co jest tylko dodane”.
Mało przekonywający jest też w klasyfikacji Mocka status czwartego znaczenia terminu medium, a mianowicie rozumienie medium jako formy komunikacji: dlaczego bowiem telewizor miałby być medium technicznym, a gazeta tylko formą komunikowania? A czyż wymiaru społecznego nie mają wszystkie media? Te i tym podobne wątpliwości skłaniają do wniosku, że rozważania Mocka nad rozumieniem terminu medium raczej wywołają nową falę dyskusji na ten temat, niż ją kończą.
Rok przed Mockicm o klasyfikację mediów w formie tabeli pokusił się Tomasz Goban-Klas w swojej Cywilizacji medialnej. „Postrzeganie ludzkie - pisze - opiera się na zmysłach i na mediach. W tym aspekcie mówi się o kanałach - audialnych, wizualnych, zapachowych, dotykowych i smakowych. Przewód telefoniczny oraz fale radiowe nazywa się kanałami sygnału. Widać wyraźnie, że medium (głos), nośnik (fala) i kanał (przewód, częstotliwość) są wzajemnie powiązane. Dlatego też bywają mylone w języku potocznym. Ich konkretne przykłady podaje tabela” (zob. tabela 4.2.). Chciałoby się dodać: nie tylko w języku potocznym.
Wróćmy więc do tradycyjnego traktowania pojęcia medium w medioznaw-stwic i klasyfikacji jego różnych znaczeń, wracając do pytania, czym się dane medium przyczynia do rozbudowy sfery komunikowania, intensyfikacji kontaktów między potencjalnymi partnerami dyskursu i przepływu informacji w danej społeczności. /. obserwacji zastosowań różnych mediów można wyciągnąć wniosek, że układają się one w strukturę kolejnych stopni i zależności w tym sensie, że użycie medium niższego stopnia stanowi warunek użycia mediów stopnia wyższego. Środki językowe użyte w wypowiadanym zdaniu Kocham Kraków są medium dla przekazu mojej miłości do Krakowa, ale jednocześnie brzmienie tych słów, będąc medium dla przekazu miłości, jest przekazem dla zapisu Kocham Kraków jako jego medium. Z kolei wiele wydrukowanych zapisów typu Kocham Kraków składa się na zawartość, a więc zbiorowy przekaz gazety, służącej jej jako medium. Spójrzmy na te relacje między medium a przekazem z drugiej strony: zasiadłszy