19599 skanuj0098 (12)

2UU Subkultura

I iicrjluru

podstawy socjologii (wybór ichiów), 1975, pod red. I’. Sztompki, UJ, Kraków.

'.oc)ojogia w Polsce, 1998. pod red. Krawcy ka. K /.. Sowy, Wyd. WSP, Rzeszów.

1 umer J II., Turner S., 1993, Socjologio amury-kańsLi u- poszukiwaniu tożsamości, Il*iS PAN', Warszawa.

Subkultura, zob. podkultura.

Siilnnńja, zob. mentalność.

Synchroniczność, I. Wspólwyslępowa-me zjawisk w czasie. 2. Sposób wyjaśniania lub opisu charakteryzujący się badaniem relacji między różnymi elementami jakiegoś zjawiska, występującymi w tym samym czasie; ujęcia statyczne. Przykładem teorii, w których dominuje ujęcie synchroniczne, jest strukluralizm lub funkcjonnlizm. (A.S.)

Zob funkcjonał izm, morfologia społeczna, sta-i)ka spwlee/na.

Syndrom osobowości antyspołecznej, zob. antyspoleczność.

Synkrelyzm, zob. amalgamacja.

System alesjonormatywny, zob. normy społeczne.

System ideologiczny, ideologiczne modele postaw zawarte w kulturze każdej grupy społecznej, odnoszące się do sytuacji różnego typu. W razie jakiegokolwiek powiązania modele te mogą być względem siebie zgodne (uznawane za zgodne) albo konfliktowe (uznawane za konfliktowe).

Większa liczba powiązanych wzajemnie, mekonlliktowych ideologicznych modeli postaw, podporządkowana logicznie ogólnemu modelowi, tworzy ideologiczny systc.m standardów wartości i norm postępowania. Istotną cechą systemu ideologicznego jest hierarchiczny porządek zawartych w jego ramach wartości [l^:. Znaniecki 1971, s. 469).

Socjolog, jeśli pozostaje wyłącznic socjologiem, nie rozpatruje kwestii „prawdziwości" idei zawartych w systemie ideologicznym, ich logicznej zwartości ilp. Badacza interesuje jedynie sposób, w jaki określone idee są interpretowane i stosowane w praktycznych działaniach uczestników grupy; inaczej mówiąc, ujmuje te idee ze „współczynnikiem humanistycznym".

System ideologiczny powstaje zazwyczaj jako twórcza próba rozwiązania dostrzeganych konfliktów. Twórczość może tu polegać zarówno na sformułowaniu oryginalnej ideologii, jak też na przyjęciu już sformułowanej ideologii i stosowaniu jej do rozwiązywania aktualnych i przyszłych problemów grupy lub społeczności. Niektóre systemy ideologiczne, wyrażone najpierw jako ideały, są - w rezultacie działań społecznych ich twórców i zorganizowanych zwolenników - akceptowane przez szersze zbiorowości; system nabiera mocy oddziaływania - normy i standardy stają się wiążące dla uczestników zbiorowości. Warunkiem siły oddziaływania systemu ideologicznego jest jego kompleksowość i jednocześnie „zwartość oblicza". Zwiększaniu zasięgu oddziaływania systemu ideologicznego towarzyszy zazwyczaj postępująca integracja wielu mniejszych grup. Aby system mógł spełniać tę funkcję, musi, z jednej strony, odzwierciedlać różnorodność grup, do których apeluje - różnorodność ich sytuacji, interesów, dążeń. Konsekwentnie, ideologia powinna cechować się pewnym minimum złożoności. Z drugiej strony -ideologia stara się przedstawić jako mało istotne faktyczne różnice między grupami. Ponadto, by ideologia miała szansę akceptacji na „rynku idei", wymaga umiejętnego propagowania. W końcu należy powiedzieć, iż nic można naukowo „udowodnić", że w określonej sytuacji akceptacja konkretnego systemu ideologicznego jest historyczną koniecznością. Akceptacja taka, jeśli następuje, jest przede wszystkim wynikiem czynności społecznych zainicjowanych przez jednostki i grupy zainteresowane w tym, by ludzie realizowali wartości i postępowali

Środki musowego przekazu 201

według no nu zawartych w danym systemie.

(M.l\)

Zob. ideol rgia, ideologiczny model postawy. Literatura:

1’upper K IL, 1989, i\\<lza his!orycy:mu_t Wyd. Krąg, Warszawa.

Znaniecki 1971, Nauki o kulturze, PWN. Wars/: wn.

System społeczny, zob. funkcjonalizm, image w m. 2.

Systemy kierowane wyobrażeniami, zob. image w zn. 2.

Systemy progowe, zob. image w zn. 2.

Sytuacja konfliktowa, zob. konflikt społeczny.

Sytuacjonizrn, stanowisko uznające, że działania społeczne zależne są przede wszystkim od sytuacji, w jakiej znajduje się aktor, a zwłaszcza od przyjętej przez niego definicji sytuacji. Stanowisko to podkreśla aktywizm poznawczy działającego podmiotu, który' tworzy model rzeczywistości, w jakiej się znajduje, i sam wybiera wpływy, którym się podporządkowuje. Takie same „obiektywne" warunki są w odmienny sposób postrzegane przez poszczególne podmioty, a w związku z tym mogą prowadzić do całkowicie odmiennych działań. Orientacja ta przeciwstawia się determini-zmowi kulturowemu, w którym działania wyznaczane są całkowicie przez wartości, normy i wzory zachowań „narzucane” przez kulturę. (A.S.j

Zob. aulodctcrminizm, definicja sytuacji, deter-ininizm w socjologii, kultura w zn. 1.

Szkoła Chicagowska, zob. morfologia społeczna.

Szok kulturowy, stan dezorientacji i załamania uznawanych za oczywiste norm i wartości oraz wyobrażeń na lemat rzeczywistości społecznej, przeżywany przez jednostkę w trakcie kontaktu z inną kulturą. Doświadczenie szoku kulturowego pozwala uświadomić sobie przyjęte w wyniku procesu socjalizacji ukryte założenia i zwyczaje, uznawane za „naturalne’'. W tym znaczeniu zetknięcie z odmienną kulturą porwała na lepsze poznanie kultury rodzimej* oraz czynników warunkujących kształt procesu socjalizacji. (A.S.)

♦

r

Środki musowego przekazu, zob. kul' tura masowa.