19939 SAM67 (2)

GWume ktetunkl. fakty, ludtle, wytfa>_M«,

wem emigrantów wyniki te nie odzwierciedlały rzeczywistego układu sil narodowych na terenie plebiscytowym. W efekcie mnożyły sic strajki i protesty. Do zbrojnej konfrontacji przygotowali się zarówno Niemcy (rozbudowa Oberschlesischer Selbstschutz). jak i Polacy z pomocą rządu w Warszawie. Sympatyzujący z Polską generał le Rond przestrzegł. że wnioski Komisji Międzysojuszniczej są dla Polski niepomyślne i idą w kierunku nakreślonym przez Włochów i Anglików sympatyzujących z Niemcami. W tej sytuacji w nocy z 2 na 3 maja 1921 r. wybuchło ID powstanie śląskie. Do walki przystąpiło około 50 000 Polaków. Już w pierwszych dniach starć w rękach powstańców znalazły się powiaty: rybnicki, pszczyński, katowicki, bytomski, tamogórski. gliwicki oraz okolice Zabrza, a powstańcy dotarli do Odry na odcinku między Raciborzem a Krapkowicami. Jednak 21 maja rozpoczęła się kontrofensywa niemiecka, której celem była Góra św. Anny. Atak ten niestety powiódł się i pomimo wielu polskich prób odbicia tego wzniesienia pozostało ono w rękach niemieckich. Niemcom nie udało się jednak przerwać powstańczej Unii obrony. W wyniku rokowań i porozumienia z 5 łipca pomiędzy stronami walczącymi i Komisją Międzysojuszniczą doszło do przerwania działań i wycofania się obu walczących wojsk poza obszar Górnego Śląska. Trzecie powstanie śląskie miało zdecydowany wpływ na decyzję w sprawie podziału Śląska.

Dnia 12 października 1921 r. Rada Lagi Narodów podjęła uchwałę o podziale obszaru plebiscytowego. Polsce przypadły powiaty: ryb-nicki. pszczyński, katowicki, lubliniecki, tamogórski i świętochłowicki (29% obszaru plebiscytowego i 46% ludności). W polskiej części Górnego Śląska mieszkało około 250 000 Niemców, a po stronie niemieckiej - około 530 000 Polaków. Na obszarze przyznanym Polsce znajdowała się jednak większa część przemysłu górnośląskiego: 53 z 67 kopalń węgla. 10 z 15 kopalń cynku i ołowiu oraz 22 z 37 wielkich pieców. Po podpisaniu stosownej konwencji pomiędzy Polską a Niemcami, w czerwcu i łipcu 1922 r.₍ Polska przejęła administrację w przyznanej jej części Górnego Śląska.

m 24

Niekorzystnie od początku układały się stosunki Polski z tworzącą się Czechosłowacją z powodu sporu wokół Śląska Cieszyńskiego (Zaolzie jest nazwą funkcjonującą wyłącznie w Polsce).

ZaoUtt (ślę* ZaobUAsU - aęść Śląslca CHuyńłUofO. od 1261 •. do 1651 r. odrębntgo księstwa piastowskiego, to stolicą w Cieszynie; lenno królAw czeskich, następnie pod władzę Habsburgów)-. a. 2iolśi (ZaoIłO. SWzsko zaottanstt. nlem. Olsa-Oeblet - nazwa terenów Śląska Cieszyńskiego lelących na lewym brzegu rzeki 06 zy Lu Obą*). od 19191. rzeki panicznej pomiędzy M*ą a Cze-cbostowac ją. która od tego czasu stała się przedmiotem terytorlal nego sporu pomiędzy Tymi krajami, obejmuję one powiaty; frydze ki, Frysztacki oraz częit cieszyńskiego z przedzielonym przez Olzę miastem Cieszyn/Ćesky Tłłln; po I wojnie światowej przedmiot konfliktu panicznego i etnicznego pomiędzy Czechosłowację a Poł-skę; nazwa stosowana od lat 20. XX w. Terytorium całego Śląska Cieszyńskiego obejmowało 2282 km*, wg spisu ludności z 1910 r liczyło 415 000 mleszk.. I których S4J% stanowili Polacy. 27,1%

- Czesi I 18% - Niemcy; ludność czeska była skoncentrowana w powiecie fiydeddm (78%). a Macy w powiatach; cieszyńskim (77%), Frysztackim (64%) i bielskim (78%).

Dnia 19 października 1918 r. polskie ugrupowania polityczne na tym obszarze powołały Radę Narodową Księstwa Cieszyńskiego, która 30 października przejęta władzę na całym terytorium Księstwa i opowiedziała się za jego przyłączeniem do Polski, a 5 listopada zawarta ugodę z czeskim organem rządzącym (Ćesk$* Narodni Vybor pro Slez-sko). Na jej podstawie podzielono ten obszar wg kryterium etnicznego. Odbyto się to z zastrzeżeniem, że tę umowę muszą zaakceptować rządy centralne. Rada Narodowa, pozostająca w ścisłych kontaktach z Polską Komisją Likwidacyjną, dnia 15 grudnia powołała Tymczasowy Rząd Krajowy Księstwa Cieszyńskiego. Ustaleń tych nie uznały władze czeskie i zażądały wycofania oddziałów polskich, aby uniemożliwić przeprowadzenie w polskiej strefie wyborów do Sejmu, które władze polskie wyznaczyły na 26 stycznia 1919 roku. Ponieważ wśród okręgów wyborczych znalazł się Śląsk Cieszyński, w Pradze uznano to za zaostrzenie konfliktu i w nocy z 26 na 27 stycznia 1919 r. oddziały czecho-

25 ■