21505 Maśliński5003

■hh Rycina 18.8.

Uszkodzenie stawu z charakterystyczną ostrogą kostną.

W stawie łokciowym zmiany dotyczą nasady kości ramiennej, torebki stawowej i powierzchni stawu oraz miejsc przyczepów ścięgien. Zmiany te mają różny charakter. Polegają na ogół na rozroście tkanki tworzącej torebkę stawową, powstawaniu wysięku z towarzyszącym zapaleniem pochewek ścięgnistych i zwapnieniem więzadeł. W stawie łokciowym występują charakterystyczne ostrogi kostne i nieregulamośd powierzchni stawowych (ryc. 18.8). Niekiedy następuje oddzielenie chrząstki od kości. Mimo ze wibracja jest przekazywana z narzędzia na ręce, występują także zmiany w obrębie kręgosłupa o charakterze rozrzedzenia struktury kręgów i zatarcia szpary stawowe). Wszystkim tym zmianom nie towarzyszą jednak wyraźne dolegliwości bólowe, brak jest także ograniczenia ruchomości w stawach. Uszkodzenia kości i stawów są znamienne dla późnych okresów choroby.

ZABURZENIA W UKŁADZIE KRĄŻENIA

Zmiany w naczyniach krwionośnych powstają pod wpływem wibracji o częstotliwości 50 Hz i wyższej. Zaburzenia te charakteryzują się napadowym skurczem naczyń obwodowych, najczęściej obejmującym palce rąk. Zmiany te noszą nazwę objawu Raynauda (ryc. 18.9). Napad objawia się zblednięciem skóry dystalnych paliczków ręki, uczuciem bólu, mrowieniem i drętwieniem.

Bladość skóry z czasem przechodzi w zasinienie, co jest przejawem biernego przekrwienia. Zaburzenia ukrwienia (aż do pełnego niedokrwienia), trwające od kilku-

■ ■■■»! Rycina 18.9.

Zasięg napadowego niedokrwienia palców ręki w początkowym okresie choroby. Brak zmiai kciuku i piątym palcu.

mmmm Rycina 18.10.

Przepływ krwi w opuszce palca; A - u osób zdrowych, B - w początkowej fazie zaburzeń naczy-nioruchowych z zaznaczoną reakcją na zimno, C - u osób z zaawansowaną chorobą wibracyjną.

dziesięciu sekund do kilku minut, występują już po kilkumiesięcznym codziennym działaniu wibracji, połączonej z oziębieniem rąk lub całego ciała. Charakterystyczne staje się zmniejszenie przepływu skórnego krwi, zarówno w spoczynku, jak i pod wpływem bodźców termicznych (ryc. 18.10). Zmniejszenie przepływu skórnego wiąże się ze zwiększonym oporem naczyniowym w prawidłowej temperaturze otoczenia i nasila się pod wpływem ochłodzenia.

Należy podkreślić, że objawy występują w okresie wypoczynku, często w nocy. Zaburzenia te są związane ze zmianą przekroju naczyń włosowatych. W obrazie kapilaroskopowym część naczyń włosowatych jest zwężona, wydłużona i kręta, część zaś poszerzona na całym ich przebiegu. W tętniczkach pojawiają się uszkodzenia mechaniczne błony wewnętrznej z drobnymi zakrzepami. Przewlekły skurcz naczyń przyczynia się do niedotlenienia tkankowego, co zmienia bilans energetyczny komórki i nasila przepuszczalność błon komórkowych.

Obniżenie napięcia ściany naczyniowej, zwłaszcza drobnych tętniczek, jest powodem utrzymywania się niskich wartości ciśnienia tętniczego krwi. Towarzyszy temu bradykardia. Z tego względu najbardziej prawdopodobna jest teoria neurogen-na, mająca podłoże w dysregulacji ośrodków naczynioruchowych. W wyniku działania energii wibracyjnej następuje zaburzenie czynności tych ośrodków na różnych poziomach: w zwojach autonomicznych, w rogach bocznych rdzenia kręgowego, w podwzgórzu, a nawet w obrębie układu limbicznego.

—— ZABURZENIA W UKŁADZIE NERWOWYM

Najwcześniejszym objawem są zaburzenia czucia bólu i czucia wibracji. Występują one powszechnie, obejmując opuszki palców i nosząc znamiona obniżonej lub podwyższonej wrażliwości. Typowe dla tej choroby jest zmniejszenie wrażliwości na swoisty bodziec, tj. wibrację. Do osłabienia czucia wibracji dochodzi wraz z narastaniem czasu jej trwania. Z tego powodu określenie progu czucia wibracji (tzw. palestezjometria) jest jedną z podstawowych prób diagnostycznych. W okresie napadów naczynioskurczowych lub przed ich ujawnieniem podwyższony zostaje próg czucia wibracji drugiego, trzeciego i czwartego palca ręki. Następuje to w zakresie częstotliwości od 4 do 250 Hz.

981