22810 Zasady Wykładni Prawa L Morawski8

*■ Zasady wykładni prawa ■« •

wie karnym wykładni funkcjonalnej, która ze względu na zasadę nuUum cri-men, nulla poena sine lege nie może w szczególności prowadzić do wykładni rozszerzającej znamion czynu zabronionego wskazuje z kolei TK w wyroku z 13 stycznia 2005 r. (P 15/02, OTK-A 2005/1/4).

Powiedzieć zatem można, że istnieją zarówno pozytywne, jak i negatywne przykłady zastosowania tej metody wykładni. Fakt, że reguły wykładni funkcjonalnej są w dosyć luźny sposób powiązane z tekstem prawnym powinien oczywiście skłaniać do ostrożności w ich stosowaniu, a w przypadku niektórych regulacji wręcz szczególnej ostrożności. Ostrożność to jednak nie to samo, co negacja i trudno sobie wyobrazić wrażliwy aksjologicznie porządek prawny, który by przyjął wobec tego kanonu wykładni nadmiernie restrykcyjne zasady stosowania.

Do klasycznych dyrektyw wykładni funkcjonalnej zalicza się w szczególności reguły odwołujące się do celu regulacji prawnej, woli historycznego lub współczesnego prawodawcy, reguły nakazujące uwzględnianie w toku interpretacji norm moralnych, a w szczególności zasad sprawiedliwości i słuszności, a następnie różnego typu dyrektywy odwołujące się do konsekwencji społecznych i ekonomicznych takiej lub innej wykładni przepisu prawnego¹. Podkreślić należy, że dyrektywy wykładni funkcjonalnej rzadko mają ściśle sprecyzowaną formę i ich powoływanie przybiera często postać powoływania się na szeroko rozumiane racje społeczne, ekonomiczne, czy moralne.

2. Rado legis i wykładnia celowościowa

Wykładnia celowościowa, czy teleologiczna to jeden z najstarszych i najczęściej stosowanych kanonów wykładni prawa. Istota tej metody wykładni sprowadza się do odwołania się do celu regulacji prawnej, a więc do jej ratio legis po to, by określić sens przepisu prawnego². Jeśli bowiem zakładamy, że działalność prawodawcza jest działalnością celową, to jest, że służy ona realizacji określonych celów, to w oczywisty sposób cele te musi uwzględniać także interpretator. S. Grzybowski zauważa i trudno mu odmówić racji, że nie można akceptować takiego znaczenia przepisu,

1

   Ogólnie na temat wykładni, funkcjonalnej J. Wróblewski, Sądowe stosowanie prawa, Warszawa 1988, s. 140; K. Opałek, J. Wróblewski, Zagadnienia teorii prawa, Warszawa 1969, s. 252.

2

   T. Gizbert-Studnicki, op. cit.